Η Ιερότητα του θεσμού της οικογένειας. Χωρίς αυτήν δεν υπάρχει μέλλον.
ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΤΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΚΥΠΡΟΥ
ΚΥΡΙΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ.
ΣΕΡΑΓΙΕΒΟ 10 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2012
Η ΙΕΡΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ.
ΧΩΡΙΣ ΑΥΤΗΝ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΜΕΛΛΟΝ.
Ομολογώ ότι το εύστοχο και πολύ επίκαιρο θέμα τού συνεδρίου σας με συγκίνησε. Γοργόφτερη η μνήμη μου αναπόλησε με ευγνωμοσύνη όλη την οικογενειακή θαλπωρή, τη γλυκύτητα και δημιουργικότητα, που η αγάπη τού Θεού με καταξίωσε να ζήσω.
Το αγωνιστικό φρόνημα τού πατέρα και η πληθωρική στοργή τής Μάνας, για μια ανώτερη και ευτυχέστερη ζωή, μάς έκαναν να τους ταυτίζουμε με ό,τι ελπιδοφόρο και ιδεατό μπορούσαμε να ονειρευτούμε. Ιδιαίτερα η τρυφερότητα τής Μάνας είχε κάτι από τον μεγαλειώδη και ουράνιο γλυκασμό τής Θεομήτορος, τής Πλατυτέρας των Ουρανών. Η ενάρετη ζωή τους, και το αυθεντικό τους παράδειγμα ήταν για μάς πηγή χαράς αλλά και χρέους• ήταν πυξίδα και φάρος καθοδηγητικός, σ’ όλες τις πτυχές της ζωής μας.
Αναμφίβολα ο Θεόσδοτος θεσμός τής οικογένειας αποτελεί το ουσιαστικότερο κύτταρο τής κοινωνίας. Μέσα μου νοιώθω ευγνωμοσύνη προς τον Θεό διότι στην Πατρίδα μου, ο ιερότατος θεσμός τής οικογένειας είναι βαθιά διαποτισμένος με το ορθόδοξο πνεύμα. Τούτο οφείλεται κατά μέγα μέρος και στην επίδραση τής Εκκλησίας στη ζωή τού ποιμνίου της.
Η Εκκλησία θεωρεί τα Μέλη της ως παιδιά δικά της, τα οποία τροφοδοτεί πνευματικά δεόντως• αυτά δε, από πλευράς τους, θεωρούν την Εκκλησία ως τροφό Μητέρα. Η αγωγή δε την οποία προσφέρει στα θέματα τού γάμου, εδράζεται κυρίως πάνω στις διαχρονικές συμβουλές τού Παύλου, όπως εκτίθενται στα χωρία 20-33 τού 5ου κεφαλαίου τής προς Εφεσίους επιστολής του. Πρόκειται για το πασίγνωστο απόσπασμα που διαβάζουμε κατά την τέλεση τού ιερού μυστηρίου τού Γάμου.
Το κείμενο αυτό αποτελεί τις κρυστάλλινες θέσεις τού Παύλου, και συνεπώς του Χριστιανισμού, για το μέγα μυστήριο τού γάμου, την ιερότητα τού θεσμού τής οικογένειας και τη λυδία λίθο πάνω στην οποία θεμελιώνονται οι ιερές σχέσεις των συζύγων. « Το μυστήριον τούτο μέγα εστίν, εγώ δε λέγω εις Χριστόν και εις την Εκκλησίαν» ( Εφεσίους 5, 32).
Σίγουρα ο Παύλος στην επιστολή αυτή παρουσιάζεται ρηξικέλευθος• ιδιαίτερα στο μέγα θέμα τής ισοτιμίας ανδρός και γυναικός. Όλοι γνωρίζουμε ότι στους ελληνορωμαϊκούς χρόνους η γυναίκα ήταν πλήρως υποτεταγμένη στον άνδρα της. Σχεδόν θεωρείτο «RES” άψυχο πράγμα και χρησιμοποιείτο μόνο για την τεκνοποιία και τις οικιακές εργασίες.
Αντίθετα ο Παύλος αποδίδει στη γυναίκα την πρέπουσα τιμή και την παραλληλίζει με τη Νύμφη Εκκλησία. Και πράγματι. Μέσα στον χριστιανικό γάμο ο άνδρας και η γυναίκα αντικατοπτρίζουν με την ένωσή τους τη Θεία ενότητα τού Νυμφίου Χριστού με τη Νύμφη Εκκλησία! Ο άνδρας είναι εις τύπο και τόπο Χριστού και στο πρόσωπο τής γυναίκας του βλέπει τη Νύμφη Εκκλησία. Το ίδιο και η γυναίκα, στο πρόσωπο τού άνδρα της βλέπει τον Νυμφίο Χριστό, ο οποίος θα την οδηγήσει εις νομάς σωτηρίους και στις κορυφές τής Θείας Δημιουργίας, Ευτυχίας και Σωτηρίας, μέσω τής τεκνογονίας!
Και όπως ακριβώς ο Χριστός, ως η κεφαλή τής Εκκλησίας, θυσιάζεται υπέρ αυτής και δια τής θυσίας επιτυγχάνεται η σωτηρία, κατά τον ίδιο τρόπο και ο άνδρας ως « κεφαλή γυναικός»μυστηριακά σώζει τη σύζυγό του, που είναι ουσιαστικά το δικό του σώμα. Παράλληλα όμως και ο άνδρας σώζεται, μέσω τής συζύγου του, γιατί η γυναίκα του μέσα στο γάμο, αντιπροσωπεύει τη « νέα Εύα» την Παναγία, η οποία έγινε η « κλίμαξ η επουράνιος δι ής κατέβη ο Θεός και η γέφυρα η μετάγουσα τους εκ γής προς ουρανό».
Μέσα σ’ αυτή τη Θεία και μυστηριακή σχέση τής οικογένειας, οι γονείς επιτελούν με ένθεο ζήλο τις υποχρεώσεις τους προς τα παιδιά τους, ανατρέφοντες αυτά « εν παιδεία και νουθεσία Κυρίου», θέτοντας έτσι τις βάσεις για τη σωτηρία τόσο των ιδίων όσο και των τέκνων τους. Έτσι όλοι μαζί πορεύονται στον δρόμο που οδηγεί στον ουρανό και τη θέωση.
Επομένως ο γάμος και κατ’ επέκταση η οικογένεια εκφράζει αφ’ ενός μεν την επανένωση των δύο φύλων, αφ’ ετέρου δε την από κοινού προσπάθεια για επανένωση με Εκείνον, που συνέστησε τον θεσμό τού Γάμου, δηλαδή τον Θεό.
Πολύ ωραία ερμηνεύει την αποστολή αυτή ο μεγάλος Ρώσσος Θεολόγος Nicolas Berdiaeff στο γνωστό βιβλίο του « Ο ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ» Γράφει συγκεκριμένα: « Το νόημα και ο σκοπός τής ενώσεως μεταξύ ανδρός και γυναικός δεν πρέπει να αναζητούνται μόνο στη διαιώνιση τού είδους, ούτε στην κοινωνική σημασία, αλλά στη φύση τής ανθρώπινης προσωπικότητας, στην προσπάθεια τής πληρότητας, ΣΤΟΝ ΠΟΘΟ ΤΗΣ ΑΙΩΝΙΟΤΗΤΑΣ».
Ασφαλώς τα όσα γράψαμε μέχρι τώρα κινούνται μέσα σ’ ένα κλίμα ιδεατό. Η καθημερινότητα τής ζωής όμως, οι δυσκολίες, οι αντιξοότητες, τα οικονομικά και ιδιαίτερα τα ισχυρότατα ρεύματα τού υλισμού και τού ευδαιμονισμού δημιουργούν πολλάκις στην οικογένεια ένα σωρό προβλήματα που ενίοτε φαίνονται ανυπέρβλητα. Ποια είναι η θέση τού Παύλου σ’ αυτά; Είναι σαφέστατος. Όλα ρυθμίζονται μέσα στο πνεύμα τής αμοιβαίας αγάπης που θεμελιώνεται πάνω στον φόβο (σεβασμό) τού Θεού. Καλεί τους συζύγους όπως από κοινού «…αξίως περιπατήσαι τής κλήσεως ής εκλήθησαν, μετά πάσης ταπεινοφροσύνης και πραότητος, μετά μακροθυμίας, ανεχόμενοι αλλήλων εν αγάπη, σπουδάζοντες τηρείν την ενότητα τού Πνεύματος εν τω συνδέσμω τής ειρήνης» (Εφεσίους 4,1-3).
Επομένως, αν η οικογένεια ζει, κινείται και λειτουργεί μέσα στο πνεύμα τής αμοιβαίας αγάπης και τα μέλη της αισθάνονται ότι βρίσκονται μέσα σε μια αλληλοπεριχώρηση, τότε υπάρχει και χαρά και ειρήνη. Ασφαλώς δε υπάρχει και δημιουργικότητα και ευτυχία. Και σίγουρα το μέλλον τής κοινωνίας προοιωνίζεται λαμπρό. Γιατί από τέτοιες οικογένειες θα ξεφυτρώσουν λαμπρές προσωπικότητες, που θα υπηρετήσουν τον άνθρωπο, την κοινωνία, την πατρίδα και όλες τις διαχρονικές αξίες τής ζωής.
Ποια είναι όμως η σκληρή πραγματικότητα που διαμορφώθηκε στα χρόνια μας; Έχει κανείς την αίσθηση ότι ένα τσουνάμι από τεράστια παλιρροιακά κύματα θέλουν να καταπνίξουν τον ιερότατο αυτό θεσμό και να καταλύσουν το τελευταίο αυτό οχυρό τής ανθρώπινης ψυχής και ευτυχίας.
Δυστυχώς στον αδυσώπητο αυτό πόλεμο εναντίο τής κατάλυσης τού θεσμού τής οικογένειας συμμετέχει, ως μη όφειλε, και η Πολιτεία, μέσω των εκπροσώπων της, οι οποίοι για να καλύψουν τις δικές τους εγωιστικές ροπές επιδιώκουν, πάση θυσία, να αποϊεροποιήσουν τον ιερό και μυστηριακό θεσμό τής οικογένειας και να τον μεταβάλουν σ’ ένα συνηθισμένο κοινωνικό θεσμό ή ακόμα χειρότερα σε μια συμβολαιογραφική σχέση με χρονικά συμβόλαια• με όλες τις δυσμενείς επιπτώσεις.
Επί πλέον τα σύγχρονα ρεύματα τού υλισμού και τού ευδαιμονισμού πλήττουν ανηλεώς την οικογένεια και τής αφαιρούν την ουσία της που είναι η πνευματικότητα και η ιερότητα. Η οικία όπου διαμένουν τα μέλη τής οικογένειας και η οποία επιβάλλεται να είναι χώρος επικοινωνίας, δημιουργίας και ευτυχίας αποβαίνει τυπικά χώρος απλής συμβίωσης. Ο καθένας κλείνεται στο δωμάτιό του, έχει την τηλεόρασή του, το διαδίκτυό του και από πρόσωπο με αξία μεταβάλλει τον εαυτό του σε άτομο, καλλιεργώντας τις δικές του εγωιστικές ροπές και αυταρέσκειες. Για δημιουργικό διάλογο και κοινά οικογενειακά οράματα δεν γίνεται λόγος.
Παράλληλα οι απαιτήσεις του αυξάνονται χωρίς οι δύστυχοι Γονείς να μπορούν να ανταποκριθούν σ’ αυτές. Με τον τρόπο αυτό η επιδιωκόμενη ευτυχία, που στηρίζεται μόνο πάνω στις υλικές απολαύσεις, καθίσταται όνειρο απατηλό. Στο σπίτι υπάρχουν έριδες και αντεγκλήσεις και η αποδόμηση τής οικογένειας είναι πια μια πικρή και σκληρή πραγματικότητα.
Με τον τρόπο αυτό η οικογένεια, αντί να αποτελεί εστία τρυφής, έπαλξη κοινών ιδεολογικών προσανατολισμών και πηγή πνευματικού ανεφοδιασμού των δρώντων, αδελφικώς, προσώπων,υποβιβάζεται σε απλή συνύπαρξη ατόμων, που ζουν κάτω από την ίδια στέγη.
Για την τραγική αυτή κατάσταση, ανεξαρτήτως των εξωγενών παραγόντων, μεγάλη ευθύνη φέρουν και οι γονείς, οι οποίοι όχι μόνον δεν παρέχουν τους εαυτούς τους, ως πρότυπα για τα τέκνα τους αλλά ούτε διάλογο έχουν μεταξύ τους ούτε προ παντός για την αγωγή τους ενδιαφέρονται. Ο μέγας πατήρ τής Εκκλησίας μας Ιωάννης ο Χρυσόστομος ελέγχει αυτούς τους γονείς με τα πιο κάτω λόγια:
« Εάν είχατε διάλογο με τα παιδιά σας και συμβουλεύατε αυτούς τα πρέποντα, πολύ γρήγορα θα βλέπατε τους ωραίους καρπούς τής προσπάθειάς σας. Αλλά, δυστυχώς, τίποτα από τα δέοντα δεν πράττετε, αλλά τα θεωρείτε πάρεργα. Και όταν κάποιος σάς συμβουλεύει γι’ αυτά, τότε τον ειρωνεύεσθε».Γι’ αυτό τον λόγο οι ανώτερες αξίες τής ζωής οδηγούνται προς τα κάτω και περιφρονούνται. Έτσι, τα τέκνα τα οποία δεν παιδεύουν οι Γονείς, τιμωρούνται αργότερα από τους νόμους».
Οι νέοι, που ορμεφύτως οδηγούνται στο γάμο, χωρίς τη δέουσα αγωγή, χωρίς τους ανώτερους ιδεολογικούς και πνευματικούς στόχους τι είδους οικογένεια αναμένουμε να δημιουργήσουν;
Η απάντηση είναι ασφαλώς αποκαρδιωτική. Τις πιο πολλές φορές τέτοιου είδους γάμοι οδηγούνται σε διαζύγια – φαινόμενο άκρως ανησυχητικό για τους καιρούς μας – με όλες τις τραγικές συνέπειες για τα παιδιά, που μεγαλώνουν χωρίς πρότυπα ή μάλλον με τραγικά πρότυπα τους γονείς τους, οι οποίοι δεν μπόρεσαν ούτε την αγάπη να εμφυσήσουν στα παιδιά τους, ούτε να τους προσφέρουν ηθική καλλιέργεια.
Με τον τρόπο αυτό οδηγούμεθα στο φαύλο κύκλο και τής καθίζησης και τής αποδόμησης τού ιερού και θείου θεσμού της οικογένειας. Και επειδή η οικογένεια αποτελεί το υγιές κύτταρο τής κοινωνίας, όταν αυτό το κύτταρο δεν λειτουργεί φυσιολογικά, τότε – δυστυχώς – επαληθεύεται ο τίτλος τού συνεδρίου μας. Χωρίς τον θεσμό τής οικογένειας δεν υπάρχει μέλλον.
Όμως, ο Χριστιανισμός, τον οποίο καυχώμεθα ότι αντιπροσωπεύουμε, έχει τις διαχρονικές του λύσεις. Και αυτές συνίστανται στις ουράνιες και ζείδωρες αξίες τής ζωής, όπως τις παραλάβαμε από τον ίδιο τον Κύριο και όπως τόσο υπέροχα μάς τις ανέπτυξε ο ουρανοβάμονας Παύλος, στο Ε΄ κεφάλαιο τής προς Εφεσίους Επιστολή του. « Οι άνδρες αγαπάτε τας γυναίκας εαυτών, καθώς και ο Χριστός ηγάπησε την Εκκλησίαν και εαυτόν παρέδωκεν υπέρ αυτής… ούτως οφείλουσιν οι άνδρες αγαπάν τας εαυτών γυναίκας, ως τα εαυτών σώματα… Το μυστήριον τούτο μέγα εστίν, εγώ δε λέγω εις Χριστόν και εις την Εκκλησίαν» ( Εφ.25-32).
Σάς ευχαριστώ όλους θερμά που με ακούσατε και διαπύρως εύχομαι προς τον Κύριο, όπως ευλογεί το έργο Σας και τους υψηλούς ιδεολογικούς στόχους Σας για τον Θεόσδοτο και Άγιο θεσμό τής οικογένειας.
