Κομματικός διαχειριστής και πολιτικός οραματιστής

Του Σταύρου Σ. Φωτίου*

Ο κομματικός διαχειριστής δεν έχει κανένα μακροχρόνιο στόχο για το κοινό καλό, δεν υπηρετεί κανένα όραμα κοινωνικής συνοχής. Για τον απλούστατο λόγο ότι το μόνο που τον ενδιαφέρει είναι το βραχυπρόθεσμο συμφέρον του εαυτού του και του κόμματός του. Έτσι, διαιωνίζει το υπάρχον πολιτικο-κοινωνικό κατεστημένο, ακόμη και αν παρουσιάζεται κριτικός απέναντί του.

Ο κομματικός διαχειριστής δεν καταθέτει συγκεκριμένη κοσμοερμηνεία που να κομίζει ανθρωποποιό πρόταση ζωής. Γι᾽ αυτό και δεν κατανοεί τον ρόλο και τη σημασία της πολιτισμικής καλλιέργειας στον αγώνα ανθρώπων και λαών για την υπαρξιακή καταξίωσή τους. Πολύ περισσότερο είναι ανυποψίαστος για τα πνευματικά εκείνα μεγέθη που μπορούν να διαμορφώσουν δημιουργικές συνθήκες ζωής, τόσο σε τοπικό όσο και σε οικουμενικό επίπεδο.

Κατά συνέπειαν, το μόνο που στην καλύτερη περίπτωση μπορεί ο κομματικός διαχειριστής να καταφέρει είναι η επίλυση μικρών τρεχόντων προβλημάτων. Πρόκειται για μια αποσπασματική επίλυση μικροπροβλημάτων, που θα ανατραπεί σε λίγα χρόνια από μιαν άλλη αποσπασματική, την οποία θα επιβάλει ο αντίστοιχος κομματικός διαχειριστής που θα νικήσει στις επόμενες εκλογές.

Ο κομματικός διαχειριστής πάνω από όλα θέτει τον εαυτό του και το κόμμα του. Η εξουσία γι᾽ αυτόν είναι ευκαιρία για πρόσβαση σε ωφελήματα και προνομίες. Το μέρος προηγείται του όλου, γι᾽ αυτό και το όλο παραπαίει. Η τάση κομματικοποίησης των πάντων επιφέρει τον εκμαυλισμό της κοινωνίας, τη διαφθορά και τον αμοραλισμό. Με τελικό αποτέλεσμα να υποφέρουν όλοι, αφού στο τέλος η κοινωνία ταλανίζεται από την απουσία επαρκούς θεσμικού πλαισίου, την αδυναμία προσφοράς υπαρξιακής αγωγής, την έκπτωση του πλαισίου ζωής. Σε μια πολιτεία που δεν καλλιεργούνται κοινοί συνεκτικοί δεσμοί, οι πάντες στερούνται το πλέον γόνιμο: το συν-ανήκειν και το συν-δημιουργείν.

Αντίθετα από τον κομματικό διαχειριστή, ο πολιτικός οραματιστής καταθέτει ενώπιον των συμπολιτών του κοινό όραμα ζωής, συγκεκριμένη ιεράρχηση αναγκών, με την οποία οι άνθρωποι θεραπεύουν τις βιοτικές και τις υπαρξιακές τους ανάγκες. Η περιχώρηση προσώπου και κοινωνίας, ελευθερίας και δικαιοσύνης, αριστείας και αλληλλεγύης, είναι οι καίριοι στόχοι ενός πολιτικού οραματιστή. Ο πολιτικός οραματιστής γνωρίζει την πολιτισμική ταυτότητα του τόπου του· έχει επίγνωση του ρόλου της ιστορίας και της γεωγραφίας στο παγκόσμιο γίγνεσθαι· εκτιμά εξίσου την ανθρωπιστική παιδεία και την τεχνολογική πρόοδο. Με άλλα λόγια, ο πολιτικός οραματιστής έχει ενοποιό θεώρηση της ζωής, εντάσσει τα πάντα σε μια συλλογική στοχοθεσία.

Πέραν του οράματος, ο πολιτικός οραματιστής εισηγείται ρεαλιστικό τρόπο για την πραγμάτωσή του. Κατ᾽ εξοχήν τρόπο θεωρεί την αγωγή, όχι μόνο ως σχολική εκπαίδευση αλλά και ως παιδαγωγούσα πολιτεία. Η όλη λειτουργία της πολιτείας συνδράμει την όλη λειτουργία του σχολείου, αφού και οι δύο αποσκοπούν στα ίδια μορφωτικά αγαθά. Η πολιτεία, με την όλη θεσμική της συγκρότηση, προάγει την αξιοκρατία και την ισονομία, την ανιδιοτελή άμιλλα και την ανέκπτωτη ευθύνη για τον άλλο. Πρόκειται για πολιτεία που μεριμνά για όλους, με ιδιαίτερη ευαισθησία για τους αδύναμους και τους ανυπεράσπιστους.

Ακόμη, ο πολιτικός οραματιστής συνεγείρει τους συμπολίτες του σε συνάθληση, σε συμμετοχή τους στην προσπάθεια για συγκατοίκηση των εγώ στο εμείς. Τούτο συμβαίνει όταν ο πολίτης νιώθει ότι πόλη είναι ο ίδιος για τους άλλους, ότι η αλληλεπίδραση και η αλληλεγγύη, η συνεργασία και η συνεισφορά, συνιστούν τη μόνη οδό προς την προσωπική και συλλογική προκοπή.

Περαιτέρω, ο πολιτικός οραματιστής θυσιάζει το ίδιο χάριν του κοινού, τιθασσεύει το βραχυπρόθεσμο χάριν του μακροπρόσθεσμου, καταφάσκει το σήμερα σχεδιάζοντας το αύριο. Φανερώνει, έτσι, ότι είναι το δοτικό ήθος που προάγει το πέρασμα από την αγέλη των εγωκεντρικών ατόμων στην πολιτεία των αλληλέγγυων προσώπων.

Ο κομματικός διαχειριστής πτωχεύει το κράτος, ο πολιτικός οραματιστής πλουτίζει την πατρίδα. Ο κομματικός διαχειριστής προάγει τον λαϊκισμό και την ομαδική ψευδαίσθηση, ο πολιτικός οραματιστής προάγει τον πολιτισμό και τη συλλογική αυτογνωσία. Η παρουσία πολιτικών οραματιστών είναι αναγκαία προϋπόθεση για την πρόοδο μιας χώρας.

* Ο Σταύρος Σ. Φωτίου είναι Καθηγητής στο Τμήμα Επιστημών της Αγωγής του Πανεπιστημίου Κύπρου και Ιδρυτικό Μέλος της Κυπριακής Ακαδημίας.