Εάλω η Πόλις. Ένας επίκαιρος χαιρετισμός της Α. Μ. του Αρχιεπισκόπου Κύπρου από σχετική εκδήλωση για την 29η Μαΐου 1453.

ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΤΗΣ Α.Μ. ΤΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΚΥΠΡΟΥ
κ.κ. ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ
ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΠΟΥ ΔΙΟΡΓΑΝΩΝΟΥΝ
Η ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΟΥ Ι. ΝΑΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΑΓΙΟΥ ΔΟΜΕΤΙΟΥ
ΚΑΙ Η ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΚΑΛΑΘΟΣΦΑΙΡΑΣ ΜΕ ΘΕΜΑ:
«ΕΑΛΩ Η ΠΟΛΙΣ – ΑΓΝΩΣΤΑ ΚΑΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ
ΠΡΙΝ, ΚΑΤΑ ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΛΩΣΗ»

Η 29η Μαΐου 1453, η αποφράδα εκείνη μέρα, κατά την οποία η Βασιλίδα των Πόλεων -η Κωνσταντινούπολη- έπεφτε στα χέρια των Τούρκων, βύθισε σε βαθύτατο και άληκτο «θρῆνο, κλαυθμὸ καὶ ὀδυρμὸ καὶ στεναγμὸ καὶ λύπη» το Ελληνικό Έθνος. Και τούτο, γιατί έφερνε στο τέλος της τη λαμπρή και ένδοξη υπερχιλιετή ιστορία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Σήμερα, 558 χρόνια ύστερα από την αποφράδα εκείνη μέρα, με αισθήματα βαθιάς συγκίνησης αναπλάθουμε στις σκέψεις μας τα συγκλονιστικά εκείνα γεγονότα, που συνέβησαν πριν, κατά και μετά την άλωση της Πόλης.

Αναμφίβολα, η προσφορά του Βυζαντίου υπήρξε πολύμορφη και πολυσήμαντη. Μέσα στο Βυζάντιο έγινε η ιστορική συνάντηση του αρχαίου κόσμου με το λόγο των Πατέρων της Εκκλησίας μας. Δύο πολιτισμά μεγέθη -Ελληνισμός και Χριστιανισμός- διαμόρφωσαν, με τη γόνιμη σύνθεσή τους, την εθνικοθρησκευτική μας ταυτότητα. Άλλωστε, όπως σοφά έχει επισημάνει ο ιστορικός του Βυζαντίου, «ο δρόμος προς την ελληνική αρχαιότητα περνούσε μέσα από το Βυζάντιο, γιατί αυτό είχε διαφυλάξει την αρχαία κληρονομιά και αποτελούσε την πηγή, που θα μπορoύσε να ικανοποιήσει τη δίψα του Δυτικού κόσμου για τον Ελληνικό Πολιτισμό στα χρόνια της Αναγεννήσεως».

Υποκλινόμαστε βαθιά, λοιπόν, μπροστά στο μεγαλείο της θυσίας των τελευταίων υπερασπιστών της Βασιλίδας των Πόλεων, που παρέμειναν πιστοί στο χρέος τους έναντι της Πατρίδας και έναντι της Πίστεώς τους. Μνημονεύουμε τον τελευταίο Αυτοκράτορα του Βυζαντίου Κωνσταντίνο Παλαιολόγο, ο οποίος ηρωικά και με αυταπάρνηση απάντησε στις απειλές του Μωάμεθ: «Τό δέ τήν πόλιν σοί δοῦναι οὐκ ἐμόν ἐστιν, οὔτ’ ἄλλου τινός τῶν κατοικούντων ἐν αὐτῇ. Κοινῇ γάρ γνώμῃ πάντες αὐτοπροαιρέτως ἀποθανοῦμεν καί οὐ φεισόμεθα τῆς ζωῆς ἡμῶν…»!

Η έννοια της Πόλης, την οποία ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος υπερασπίζεται μαζί με τους άλλους συμπολεμιστές του, είναι συνυφασμένη από μια ευρύτερη και βαθύτερη έννοια: την υπεράσπιση της Ελευθερίας, της τιμής και της αξιοπρέπειας του Έθνους. Αξίες για τις οποίες καλεί τους συμπολεμιστές του να προτιμήσουν «ἀποθανεῖν μᾶλλον ἤ ζῆν». Αυτές, λοιπόν, είναι οι ίδιες οι ακατάλυτες ηθικοπνευματικές δυνάμεις, που κληροδοτήθηκαν στο υπόδουλο Γένος και μέσα από τις οποίες ξεπήδησε η Εθνεγερσία του 1821.

Σήμερα, η υπεράσπιση της Πατρίδας αποκτά ιδιαίτερη και βαρύνουσα σημασία για τη νήσο μας, που για τριανταεπτά συναπτά έτη βρίσκεται σκλαβωμένη και μοιρασμένη, εξαιτίας της βάρβαρης τουρκικής εισβολής. Χρέος και ευθύνη όλων μας, -Εκκλησίας, Πολιτείας, οργανωμένων συνόλων και προσώπων ξεχωριστά- είναι να παραμείνουμε πιστοί στον αγώνα μας για απελευθέρωση και δικαίωση. Εξάλλου, μια τέτοια επέτειος, όπως η σημερινή, θα πρέπει να αποτελεί αφορμή για περίσκεψη και προβληματισμό. Μέσα από τα γεγονότα του παρελθόντος θα πρέπει να αντλήσουμε, ως λαός, τα αναγκαία μηνύματα και τα χρήσιμα διδάγματα, ώστε με περισσότερη σοφία και σύνεση να ακολουθήσουμε τους βηματισμούς του μέλλοντος, για να μη θρηνήσουμε, γι’ άλλη μια φορά, «χαμένες πατρίδες». Η παραίνεση του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου είναι, εξάλλου, προς όλους μας ξεκάθαρη: «Πάντες ἐνταῦθα εἴμεθα ὑπερασπισταί τῆς Θρησκείας καί τῆς Πατρίδος»!

Με αυτές τις σκέψεις, συγχαίρουμε θερμά τον κ. Κώστα Πραξιτέλους, που είχε την ωραία πρωτοβουλία να συγκεντρώσει, μέσα από την έρευνα δύο χρόνων, σημαντικά στοιχεία –άγνωστα για τους πιο πολλούς– που αφορούν τις τελευταίες στιγμές του τελευταίου Αυτοκράτορα του Βυζαντίου Κωνσταντίνου Παλαιολόγου και των άλλων γενναίων υπερασπιστών της Πόλης.

Θερμές ευχαριστίες εκφράζουμε, επίσης, και προς τους Αιδεσιμωτάτους Εφημερίους και τους Αξιοτίμους Εκκλησιαστικούς Επιτρόπους των Ιερών Ναών Αγίου Γεωργίου Αγίου Δομετίου και Αγίου Νικολάου Έγκωμης, ως και προς τη Βυζαντινή Χορωδία της Παγκύπριας Ένωσης Ιεροψαλτών «Ιωάννης Κουκουζέλης», αλλά και προς τα μέλη του Δ.Σ. της Κυπριακής Ομοσπονδίας Καλαθόσφαιρας, για το ενδιαφέρον τους να διοργανώσουν τη σημερινή σεμνή εκδήλωση.

Επιδαψιλεύοντας προς όλους τις ευλογίες της Εκκλησίας, μακαρίζουμε τον Αυτοκράτορα Κωνσταντίνο Παλαιολόγο και τους ηρωϊκούς συμπολεμιστές του και ευχόμαστε όπως ο Κύριος αναπαύει τις ψυχές τους σε σκηνές δικαίων, διαφυλάττει δε την Πατρίδα μας από κάθε ξένη επιβουλή και χαρίζει σ’αυτήν και στο λαό μας ελευθερία, ειρήνη και κάθε πρόοδο και επιτυχία.

Ευχέτης προς Κύριον

+ο Κύπρου Χρυσόστομος

Ιερά Αρχιεπισκοπή Κύπρου,
27 Μαΐου 2011.