Πολυαρχιερατικό Συλλείτουργο και Παρασημοφόρηση του Αρχιεπισκόπου Αμερικής
Με λαμπρό πολυαρχιερατικό συλλείτουργο στο μεγαλοπρεπή Ιερό Ναό της του Θεού Σοφίας στη Λευκωσία εορτάστηκε η επίσκεψη του Σεβασμιωτάτου Αρχιεπισκόπου Αμερικής, σήμερα Κυριακή 11 Φεβρουαρίου 2018.
Στο Συλλείτουργο έλαβαν μέρος ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Κύπρου κ.κ. Χρυσόστομος, ο Σεβασμιώτατος Αρχιεπίσκοπος Αμερικής κ. Δημήτριος, ο Μητροπολίτης Πιτσβούργου κ. Σάββας, μέλη της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Κύπρου και ικανός αριθμός ιερέων και διακόνων.
Τον Θείο Λόγο κήρυξε ο Σεβασμιώτατος Αρχιεπίσκοπος Αμερικής, ο οποίος ευχαρίστησε για την πρόσκληση του Μακαριωτάτου και επισήμανε ότι με πολλή χαρά αποδέχθηκε να έλθει στην Κύπρο, αφού όπως τόνισε η Κύπρος ήταν και είναι πάντοτε συμπαραστάτης και αρωγός στις δοκιμασίες της Εκκλησίας μας.
Ο Μακαριώτατος, στην προσφώνησή του προς τον Αρχιεπίσκοπο Αμερικής, καλωσόρισε την παρουσία του Αρχιεπισκόπου Δημητρίου και εξέφρασε την ικανοποίησή του για την αποδοχή της πρόσκλησης, αφού όπως συμπλήρωσε, οφείλουμε να αποδίδουμε τιμή σε ανθρώπους που ανάλωσαν τον εαυτό τους για την Ορθοδοξία, όπως ο Αρχιεπίσκοπος Αμερικής κ. Δημήτριος.
Μετά το πέρας της Θείας Λειτουργίας, ακολούθησε κέρασμα στην παρακείμενη αίθουσα δεξιώσεων του Ιερού Ναού.
Το μεσημέρι, έλαβε χώρα στο Μέγα Συνοδικό της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κύπρου, η τελετή απονομής του χρυσού παρασήμου του Αποστόλου Βαρνάβα, της υψίστης τιμής διάκρισης της Εκκλησίας της Κύπρου προς τον Αρχιεπίσκοπο Αμερικής κ. Δημήτριο.
Παρόντες ήταν εκτός από τον Μακαριώτατο και τα μέλη της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Κύπρου, ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, ο Υπουργός Παιδείας, ο Γενικός Εισαγγελέας, οι Αρχηγοί της Εθνικής Φρουράς και της Αστυνομίας Κύπρου, εκπρόσωποι των κοινοβουλευτικών κομμάτων, οι Πρόεδροι και μέλη των Επιτροπών Δημόσιας και Εκπαιδευτικής Υπηρεσίας, Δήμαρχοι, Γενικοί Διευθυντές των Υπουργείων και της Βουλής των Αντιπροσώπων, Πρέσβεις, Τμηματάρχες των Υπηρεσιών της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κύπρου, ο Διευθυντής του Ραδιοφώνου «Ο ΛΟΓΟΣ» και πολλοί κληρικοί και λοιποί λαϊκοί.
Έκδηλα συγκινημένος ο Αρχιεπίσκοπος Αμερικής, εξέφρασε βαθύτατες ευχαριστίες για την τιμή που του αποδόθηκε και ευχήθηκε όπως η αρχαιοτάτη Εκκλησία της Κύπρου σύντομα αξιωθεί να αποκαταστήσει τις μέχρι σήμερα κατεχόμενες περιφέρειές της.
Ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Κύπρου, στην ομιλία του, εξήρε τη μακροχρόνια προσφορά του Αρχιεπισκόπου Δημητρίου τόσο στην Εκκλησία όσο και στην Παιδεία, τονίζοντας ότι τέτοιοι άνδρες αρμόζει και επιβάλλεται να επιβραβεύονται και να προβάλλονται προς παραδειγματισμό των υπολοίπων.
Στη συνέχεια, ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου παρέθεσε επίσημο γεύμα στην Ιερά Αρχιεπισκοπή προς τιμή του προσκεκλημένου του, Αρχιεπισκόπου Αμερικής κ. Δημητρίου.
Ιεροδ. Τριφύλλιος Ονησιφόρου,
Ιερά Αρχιεπισκοπή Κύπρου
*************************************
Oμιλία
Κατά την επίδοση του Χρυσού Μεταλλίου
του Αποστόλου Βαρνάβα
στον Αρχιεπίσκοπο Αμερικής
Κυριακή, 11 Φεβρουαρίου 2018
Του Αρχιεπισκόπου Κύπρου Χρυσοστόμου
Νιώθω ξεχωριστή την τιμή να υποδέχομαι στον ιστορικό αυτό χώρο, μια φυσιογνωμία μεγάλου βεληνεκούς, μιαν πολυδιάστατη προσωπικότητα, τον Σεβασμιώτατο Αρχιεπίσκοπο Αμερικής κ. Δημήτριο. Έναν αληθινό άνθρωπο ο οποίος σε οποιαδήποτε εκκλησιαστική έπαλξη κι αν βρέθηκε ήξερε πάντα τι ήθελε και πώς να το επιδιώξει. Το συμφέρον και η υστεροβουλία ποτέ δεν τον σαγήνευσαν και πολύ περισσότερο ουδέποτε υπήρξαν γι’ αυτόν κίνητρο στις ενέργειές του.
Λαμπρές οι θεολογικές του σπουδές. Πλήθος και αξιόλογοι οι πανεπιστημιακοί τίτλοι με τους οποίους δηλώνεται το επιστημονικό και θεολογικό του έργο. Πληθώρα τα συγγράμματά του. Θεωρείται ως μια των πιο σημαντικών συγχρόνων εκκλησιαστικών και θεολογικών προσωπικοτήτων.
Στα λίγα λεπτά αυτής της ομιλίας, όμως, που γίνεται με αφορμή την επίδοση σ’ αυτόν του χρυσού μεταλλίου του Απόστολου Βαρνάβα, της ανώτατης τιμής της Εκκλησίας της Κύπρου, θα ήθελα να περιοριστώ μόνο στο εξαίρετο έργο το οποίο από το 1999 επιτελεί ως Αρχιεπίσκοπος Αμερικής.
Τέσσερεις οι κύριοι τομείς αυτού του έργου στους οποίους εκδαπανήθηκε και στους οποίους διέπρεψε ο Αρχιεπίσκοπος Δημήτριος.
Ήταν, πρώτα, ο τομέας της ειρήνευσης των πιστών, ύστερα από μιαν περίοδο αναταραχής που προκλήθηκε, μετά τη διαδοχή του Αρχιεπισκόπου Ιακώβου. Δεν κλήθηκε τυχαία σ’ αυτή την κρίσιμη περίοδο ο Αρχιεπίσκοπος Δημήτριος. Ούτε και εστάλη σε λαόν ξένο και τόπον άγνωστο. Είχε προηγουμένως σπουδάσει στο Χάρβαντ κι είχε, επίσης, διδάξει εκεί, καθώς και στη Θεολογική Σχολή του Τιμίου Σταυρού Βοστώνης. Γνώριζε και τον λαό και τις ιδιαιτερότητες της Ελληνικής Διασποράς. Ήξερε πως εκεί το «έθνος» διατηρούσε τον εθνικό του χαρακτήρα και δεν ταυτιζόταν με κάποιες πολιτικές παρατάξεις, κι έτσι έπρεπε να παραμείνει. Η αναταραχή που προκλήθηκε δεν ήταν άσχετη με κάποιες προσπάθειες διαφοροποίησης αυτής της κατάστασης. Από την άλλη ήξερε πως ο ηγετικός ρόλος της Εκκλησίας για τους αποδήμους ήταν παράδοση ισχυρή, συστατικό εκ των «ὧν οὐκ ἄνευ» της επιβίωσης των ομογενών σ’ ένα αφομοιωτικό περιβάλλον. Κι η παράδοση αυτή δεν μπορούσε με κανένα τρόπο να παραμερισθεί ή να παραβλεφθεί, γιατί συνιστούσε χαρακτηριστικό αυτού τούτου του εθνικού μας βίου.
Κατανοούσε, αναλαμβάνοντας τη διαποίμανση της Αρχιεπισκοπής Αμερικής, ο Αρχιεπίσκοπος Δημήτριος ότι η κύρια αποστολή του ήταν ποιμαντική∙ είχε ως ύψιστο στόχο την εσωτερική απελευθέρωση από τη δουλεία των παθών και τον εγωισμό, που οδηγεί στον φατριασμό μέσα στην Εκκλησία και την αυτονόμηση από πατροπαράδοτους θεσμούς. Γι’ αυτό και στάθηκε ακλόνητος στις Ιερές επάλξεις του καθήκοντος. Με τον λόγο, τα έργα και την εν γένει παρουσία του συμφιλίωσε τα διεστώτα και πύργωσε στις αγωνιώσες ψυχές των πιστών αισιοδοξία, πίστη, δυνάμεις αγωνιστικότητας για τη θρησκευτική και εθνική τους επιβίωση.
Εξίσου σημαντικός προς τον τομέα της ειρήνευσης των πιστών ήταν κι ο τομέας της ενίσχυσης της Ελληνικής παιδείας και των δεσμών των μεταναστών με την Ελλάδα. Η Ελληνική παιδεία είναι το μεγαλύτερο και δραστικότερο όπλο εναντίον της αποκοπής από τον εθνικό κορμό∙ αποτελεί τον ομφάλιο λώρο, που συνδέει τους αποδήμους με τη μακρινή μητέρα τους. Κι ο νέος Αρχιεπίσκοπος καταλάβαινε πως η Εκκλησία είναι το μόνο προπύργιο στα ξένα για τη διαφύλαξη της γλώσσας και για την προώθηση γενικότερα της ελληνομάθειας και της πατρώας ευσέβειας. Η λειτουργική γλώσσα με τις ιερουργίες, τα μυστήρια, τα κατηχητικά και τον εν γένει λόγο του κηρύγματος, εμπεδώνει έναν αξιόλογο πλούτο λέξεων και εννοιών στον λαό, ξυπνώντας μέσα του μια δυνατή νοσταλγία πατρίδας και εμποδίζοντάς τον να ξεχάσει το παρελθόν του. Ένας λαός που από την αρχαιότητα προστάτευε θήκες θεών και προγόνων δεν θα ‘πρεπε να αφεθεί να υποτάξει στην πρόσκαιρη καθημερινότητα της δεύτερής του πατρίδας τα ιδανικά της φυλής, τις αξίες της παιδείας και της γλώσσας του.
Τα πράγματα στον τομέα αυτό δεν ήταν, ούτε και είναι, εύκολα. Αν σήμερα στην ίδια την Κύπρο και την Ελλάδα εισάγουμε όχι μόνο γνώσεις, αλλά και πολιτιστικά στοιχεία από τη Δύση κι αν κινδυνεύουμε με αλλοίωση του ελληνορθόδοξου εθνικού χαρακτήρα μας, πόσο πιο έντονος είναι ο κίνδυνος μέσα στην Αμερική, την ίδια την καρδιά της Δύσης; Ο Άγιος Αμερικής θεώρησε ότι το πρώτο ζητούμενο, αναγκαίο για την επιβίωση της ομογένειας και τη μη αφομοίωσή της από το αδηφάγο περιβάλλον, ήταν η διάσωση της πολιτισμικής αυτοσυνειδησίας της. Οι λαοί δεν επιβιώνουν διά του αριθμού, αλλά διά της ποιότητος. Το ίδιο κι η ομογένεια στη μεγάλη υπερατλαντική χώρα. Γι’ αυτό και στράφηκε προς περιφρούρηση της γλώσσας, που είναι ό,τι πιο ποιοτικό μπορεί να εκφράσει ένας λαός, και προς την περιφρούρηση της Ιστορίας και των παραδόσεών μας. Πέραν των απογευματινών και Σαββατιανών σχολείων, λειτουργεί πολλά ημερήσια ελληνικά σχολεία, ελληνικό κολλέγιο, Ακαδημία, και Θεολογική Σχολή. Ζώντας σε μιαν προοδευμένη χώρα δεν θα ‘πρεπε οι ομογενείς να νιώθουν μειονεκτικά ως προς την καταγωγή τους. Αντίθετα θα ’πρεπε να γνωρίζουν ότι πρώτοι οι Έλληνες πρόγονοί τους οδήγησαν την ανθρωπότητα στην άνθησή της, ξεχωρίζοντας τον μύθο από τον λόγο και διακρίνοντας το ωραίο από το αγαθό. Κι ότι οι χρησιμοποιούμενοι σήμερα όροι στην πολιτική, στην Επιστήμη, στην Αστρονομία, είναι ελληνικοί. Κι ακόμα ότι το ελληνικό πνεύμα επηρεάζει και σήμερα τον πολιτισμό με τη λογική, την έρευνα, την ελευθερία και την εφευρετικότητά του.
Σ’ αυτό έστρεψε την προσοχή του ο άγιος Αμερικής. Μέσα από τις ποικίλες αντιξοότητες εξήγαγε το μέγιστο δυνατό καλό. Είναι πια κοινή η ομολογία ότι γύρω από την Αρχιεπισκοπή η εθνική επιβίωση της ομογένειας είναι εξασφαλισμένη. Κι είναι τούτο η πιεστικότερη προτεραιότητα της στιγμής.
Εξίσου σημαντικός, αν όχι και σημαντικότερος, ήταν και ο τρίτος στόχος, τον οποίο επεδίωξε και πέτυχε ο τιμώμενος σήμερα ιεράρχης. Κι ήταν αυτός η παραμονή των ομογενών στην πατρώα πίστη, την Ορθοδοξία, και η προσήλωση στη μητέρα Εκκλησία, το Οικουμενικό Πατριαρχείο.
Ο σύγχρονος άνθρωπος πίστεψε ότι αφού απέκτησε γνώσεις και προχώρησε στην Επιστήμη, αφού λαλεί «ταῖς γλώσσαις τῶν ἀνθρώπων», αφού έχει τη δύναμη και την τεχνολογία, ώστε ακόμη και «ὄρη μεθιστάνειν», δεν χρειάζεται πια τον Θεό. Και ξέχασε ότι αυτά μόνα τους τρέφουν την αλαζονεία και οδηγούν τον άνθρωπο να γίνεται «χαλκὸς ἠχῶν ή κύμβαλον ἀλαλάζον».
Εξάλλου, γνώριζε ότι η γλώσσα χωρίς τη θρησκεία δεν αποτελεί ισχυρό δεσμό με το έθνος, όπως φάνηκε και στην περίοδο της Τουρκοκρατίας με τους εξισλαμισμούς. Αν λοιπόν, οι απόδημοι έχαναν τη θρησκεία τους θα ‘χαναν και την εθνική ιδιότητά τους. Γι’ αυτό κι ο Σεβασμιώτατος μερίμνησε ιδιαίτερα για το ενοριακό έργο, φρόντισε για μορφωμένους κληρικούς κι ενίσχυσε, όσο μπορούσε, το έργο της Κατήχησης, τους ομογενειακούς συλλόγους. Οργάνωσε και οργανώνει συχνές επισκέψεις στην Ελλάδα και στο μαρτυρικό Οικουμενικό Πατριαρχείο από το οποίο η Αρχιεπισκοπή Αμερικής έχει την κανονική αναφορά.
Δεν ήταν ούτε και είναι εύκολο το εγχείρημα. Στην ομογένεια της Αμερικής δεν υπάρχουν οι άμεσοι σύνδεσμοι με την πατρίδα. Οι ομογενείς εκεί είναι 3ης και 4ης, ακόμα και 5ης γενεάς. Πολλοί προέρχονται από μικτούς γάμους. Η κοινωνία είναι στην πλειοψηφία της, αν όχι άθεη τουλάχιστον ετερόδοξη. Τα ΜΜΕ, ιδιαιτέρως τα πανίσχυρα ηλεκτρονικά μέσα επικοινωνίας, δεν αγνοούν, απλώς, τη δική μας παράδοση∙ ούτε και μεταδίδουν κατά ουδέτερο τρόπο πληροφορίες. Διαμορφώνουν απόψεις για τη ζωή και το νόημά της, κατευθύνουν επιθυμίες και ανάγκες, επηρεάζουν τον αξιολογικό προσανατολισμό των ανθρώπων. Έτσι οι εθνικές και θρησκευτικές παραδόσεις διαβρώνονται, σύμβολα αποδυναμώνονται, και η ζωή κατευθύνεται προς μιαν υλιστική επιβίωση.
Μέσα σ’ αυτόν τον κόσμο μπόρεσε ο Σεβασμιώτατος να κρατήσει τη θρησκευτική και εθνική ταυτότητα τού ποιμνίου του, κι όλοι μιλούν σήμερα για τον Ελληνισμό και την Ορθοδοξία που διαπρέπει στον Νέο Κόσμο.
Εκείνο, όμως, που κατέστησε περισσότερο γνωστό τον Σεβασμιώτατο στην Κύπρο είναι ο τέταρτος τομέας δράσης του: Η ενασχόλησή του με το εθνικό μας θέμα, και τα άλλα ελληνικά εθνικά θέματα. Ζώντας στη χώρα που είναι σήμερα πρώτη υπερδύναμη, εκεί που βρίσκεται η έδρα των Ηνωμένων Εθνών, εκεί που γίνονται πάμπολλες πολιτικές ζυμώσεις για διάφορα θέματα, θεώρησε πως ήταν πρώτιστο καθήκον του να υπερασπιστεί τα δίκαια τού Ελληνισμού. Κρατώντας, με συχνές εγκυκλίους του, τους αποδήμους σε εγρήγορση, ενημερώνοντας ξένες αντιπροσωπίες, την Κυβέρνηση και τον Πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών, συντονίζοντας διάφορες ομάδες που δρουν εκεί, προσπαθεί να πείσει για το δίκαιο του αγώνα μας και να αποσπάσει ευνοϊκή προς την πλευρά μας τοποθέτηση. Θεωρεί ότι έχει καθήκον να υπερασπιστεί όχι τη χώρα καταγωγής του, αλλά τη χώρα που υπερασπίστηκε πιστά τις πανανθρώπινες αξίες και θυσιάστηκε για τον πολιτισμένο κόσμο. Όταν η Ελλάδα αγωνιζόταν στον Μαραθώνα, στις Θερμοπύλες και στη Σαλαμίνα κατά την αρχαιότητα, κι όταν πρόσφερε εκατόμβες θυμάτων στον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο, δεν αγωνιζόταν μόνο για τον εαυτό της. Προασπιζόταν τον ανθρώπινο πολιτισμό. Τα έπη εκείνα ανήκουν στην Ιστορία όλων των ελευθέρων ανθρώπων. Σφυρηλατούν ιδανικά, δημιουργούν παραδόσεις, ανοίγουν νέους πνευματικούς και ηθικούς ορίζοντες, κατευθύνουν τον ρουν των διεθνών γεγονότων, επιβάλλουν πολιτισμούς, εμψυχώνουν άτομα και ανορθώνουν συνειδήσεις.
Για όλη αυτή τη δραστηριότητά σας και την όλη βιοτή σας Σεβασμιώτατε, η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Κύπρου αποφάσισε να σας τιμήσει με την ανώτατη τιμή της Εκκλησίας μας, το χρυσό μετάλλιο του Αποστόλου Βαρνάβα. Η τιμητική αυτή διάκριση έχει διπλή έννοια. Είναι και ευχαριστία για τη μέχρι τώρα πολυσχιδή δράση και πολυσήμαντη προσφορά σας για την Κύπρο, αλλά και υπόμνηση χρέους και προτροπή «πρὸς τελείωσιν» του αγώνα. Αυτό το τελευταίο θα σας υπενθυμίζει ο κατεχόμενος τάφος του Αποστόλου Βαρνάβα, που κυκλούται σήμερα, τόσο μεταφορικά όσο και κυριολεκτικά, από «κύνας πολλούς».
Εμείς θα θέλαμε να σας διαβεβαιώσουμε ότι δεν θα παύσουμε να αγωνιζόμαστε μέχρι της κατίσχυση του δικαίου μας, όσες θυσίες και όσος χρόνος κι αν χρειαστούν, όσο λίγοι κι αν είμαστε κι όσο παράλογο κι αν φαίνεται το εγχείρημά μας. Ξέρουμε πως η λογική και οι αριθμοί είναι βεβαίωση θανάτου∙ μα ο ελληνικός κυπριακός λαός αρνείται να πεθάνει∙ και ξέρει το μυστικό της ζωής: τον αγώνα. Γνωρίζουμε ότι το δίκαιο του ισχυροτέρου είναι πολύ παλαιό, τόσο στη θεωρητική του ανάπτυξη όσο και στην πρακτική εφαρμογή του. Μας το εκθέτει ο Θουκυδίδης στον περίφημο διάλογο Αθηναίων και Μηλίων. Αλλ’ είναι επίσης γνωστό ότι ουδέποτε το δίκαιο του ισχυροτέρου εστάθη στον κόσμο ως ηθικό δίδαγμα∙ ούτε και παρέμεινε αιωνίως ισχυρόν. Έπεσε πάντοτε μαζί με τους εκπροσώπους του, μπροστά στην ισχύν του δικαίου. Στην ανθρωπότητα, παρόλες τις πρόσκαιρες δοκιμασίες, επέζησαν και παρέμειναν ως αιώνιες αξίες, οι αξίες της ηθικής και του δικαίου και ουδέποτε η αξία της ισχύος η οποία υπήρξε πάντα εφήμερη.
Δεν ζητούμε παρά τα δικαιώματα που απολαμβάνουν όλοι οι άλλοι ελεύθεροι λαοί. Γι’ αυτό και θα αγωνιστούμε μέχρι την απελευθέρωση της πατρίδας μας και την επιστροφή όλων στα πατρογονικά μας εδάφη.
Ξέρουμε ότι κατά τον ποιητή:
«Βαριά τα ηνία των λαών,
μολύβι το τιμόνι».
Όμως για μας:
«ΠΥΞΙΔΑ, ΣΤΥΛΟΣ ΚΑΙ ΟΔΗΓΟΣ∙
ΤΟ ΔΕΟΣ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ».
