Ιερά Μονή Αρχαγγέλου Μιχαήλ (γυναικεία)

῾Ηγουμένη: Ἀθανασία Μοναχή.

Μακαριστὴ ῾Ηγουμένη: Μαριάμ Μοναχή (+ 08.03.2024).

Μοναχαί: 5.

Ἐφημέριοι: Οἰκονόμος π. Ἰωάννης Κτίστης (τηλ. 99346381) καὶ Πρεσβύτερος π. Νικόλαος Ἀρέστη (τηλ. 99375979).

Τηλέφωνον· 22542355. Τηλεομοιότυπον· 22543222,

Διεύθυνσις: ῾Ιερὰ Μονὴ Ἀρχαγγέλου Μιχαήλ, 2649 Λευκωσία.

Ιερά Μονή Αρχαγγέλου Μιχαήλ (πλησίον της κοινότητας Αναλυόντα). Ιστορικά στοιχεία.

Στα νοτιοδυτικά της κοινότητας του Αναλυόντα, πάνω σ’ ένα καταπράσινο λόφο, είναι τοποθετημένη η Ιερά Μονή του Αρχαγγέλου Μιχαήλ. Ο ακριβής χρόνος ίδρυσης της Μονής, παραμένει άγνωστος.

Η ύπαρξη του μοναστηριού μαρτυριέται στα μέσα του 18ου αιώνα, ειδικότερα το 1734 από ένα Ρώσο περιηγητή, ενώ κάποιες άλλες μαρτυρίες, αναφέρουν ότι η ύπαρξη του μοναστηριού ανάγεται μεταξύ του 12ου – 13ου αιώνα. Συγκεκριμένα, αναφέρεται ότι το μοναστήρι «ηκοδομήθη υπό αρχαίων ευσεβών ανθρώπων».

Πλησίον του μοναστηριού, σώζονται μέχρι τις μέρες μας, ερείπια κάποιου ελληνιστικού ειδωλολατρικού ναού.

Αρχικά το μοναστήρι, σύμφωνα με τον Θεολόγο Δημήτρη Κάππαη, αποτελείτο από δύο εισόδους, στη βόρεια πλευρά του και ένα μικρό ναό με μοναδική είσοδο στο βόρειο τοίχο του. Το εσωτερικό του ναού, όπως υποστηρίζει ο ανωτέρω ερευνητής, ήταν διακοσμημένο με τοιχογραφίες, ανάμεσά τους και η επιβλητική τοιχογραφία του Αρχαγγέλου Μιχαήλ. Το μοναστήρι είχε αυτή τη μορφή, μέχρι και το 15ο ή και το 16ο αιώνα, που σύμφωνα με το Κυριαζή Νεοκλή, έτυχε ανακαίνισης.

Το σημερινό μοναστήρι, όπως αναγράφεται σε τοιχογραφία δυτικά της νότιας εισόδου, οικοδομήθηκε ή ανακαινίστηκε από τον Αρχιεπίσκοπο Κύπρου Χρύσανθο, το 1769. Το καθολικό του μοναστηριού είναι μονόκλιτος ναός, καμαροσκέπαστος, με εισόδους στο μέσο του βόρειου, του δυτικού και του νότιου τοίχου.

Εσωτερικά, ο ναός, όπως άλλωστε και στο παρελθόν, κοσμείται με εξαίσιες τοιχογραφίες, οι οποίες στην πλειοψηφία τους φιλοτεχνήθηκαν με δαπάνες ευλαβών δωρητών μοναχών και λαϊκών. Οι επιβλητικότερες τοιχογραφίες του ναού, είναι του Αγίου Κωνσταντίνου με την Αγία Ελένη, καθώς και του Αγίου Δημητρίου, οι οποίες βρίσκονται αντίστοιχα, δεξιά και αριστερά του δεσποτικού θρόνου.

Ιδιαίτερα εντυπωσιακό είναι το χρυσοποίκιλτο μικρό τέμπλο του ναού, το οποίο ανάγεται στο 18ο αιώνα. Το τέμπλο περιλαμβάνει εικόνες, οι οποίες αγιογραφήθηκαν τον 17ο αιώνα.

Ανάμεσα στις εικόνες του ναού, ξεχωρίζει η μεγάλη εικόνα του Αρχαγγέλου Μιχαήλ, η οποία παριστάνει τον άγιο «σαν βυζαντινό στρατιώτη με το βυζαντινό λώρο να σταυρώνει στο στήθος και τη μέση του. Ο Αρχάγγελος, με το δεξί του χέρι κρατά ένα ακόντιο και με το αριστερό μια εικόνα του Χριστού. Η εικόνα του Αρχαγγέλου Μιχαήλ, καταφέρνει να σαγηνεύσει κάθε επισκέπτη του μοναστηριού. Ο προαναφερόμενος μάλιστα Ρώσος περιηγητής, περιέγραψε την εικόνα «με ζωηρά χρώματα».

Το συγκεκριμένο μοναστήρι, σύμφωνα με Ν. Κυριάζη, άκμασε μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνα. Ειδικότερα, μέχρι το 1850, το μοναστήρι είχε υπό την κατοχή μια τεράστια ακίνητη περιουσία σε αρκετά χωριά της Κύπρου, όπως το Φιλάνι, το Επισκοπειό, Καπέδες, το Λυθροδόντα , την Αγία Βαρβάρα μέχρι και το Στρόβολο.

Από τα μέσα του 19ου αιώνα μέχρι και το 1970, το μοναστήρι παρέμεινε ερειπωμένο. Μετά την επίσκεψη του Αρχιεπίσκοπου Κύπρου Μακαρίου του Γ΄, κατά το 1970, εξέφρασε την επιθυμία, όπως έπραξε και με άλλα ερειπωμένα μοναστήρια της αρχιεπισκοπικής περιφέρειας, να τα συντηρήσει και ανακαίνιση αναβιώνοντας τα μοναστήρια και κατεπέκταση το μοναχισμό στην Κύπρου. Το έργο αυτό ο Εθνάρχης Μακάριος το ξεκίνησε με ιδιαίτερο ζήλο από τον Άγιο Γεώργιο Αλαμάνου στη Λεμεσό, ως Μητροπολίτης Κιτίου (1948-50).

Η ανοικοδόμηση του μοναστηριού άρχισε το 1971, μετά από όραμα της αδελφής Μαριάμ από τη Μονή Αγίου Γεωργίου Αλαμάνου.

Εκτός από την Προϊσταμένη Μαριάμ και την Μοναχή Αρχαγγελία, στην προσπάθεια ανοικοδόμησης, συνέβαλαν η Ιερά Αρχιεπισκοπή, το Τμήμα Αρχαιοτήτων, αλλά και ένας αξιοσημείωτος αριθμός πιστών, τόσο από το χωριό όσο και από άλλες περιοχές της νήσου. Παράλληλα με την ανακαίνιση του ναού, οικοδομήθηκε ένα παρεκκλήσι, αφιερωμένο στον Άγιο Νεκτάριο.

Η Μονή του Αρχαγγέλου Μιχαήλ, αρχαιολογικός θησαυρός της ευρύτερης περιοχής του Αναλυόντα, αποτελεί προστατευόμενο μνημείο του Τμήματος Αρχαιοτήτων.

Ωράριο Λειτουργίας: Χειμερινό Ωράριο Λειτουργίας 06:00 – 12:00 και 14:00 – 17:00  Θερινό Ωράριο Λειτουργίας 06:00 – 12:00 και 14:00 – 18:00

Από το Γραφείον Προσκυνηματικών Περιηγήσεων της Εκκλησίας της Κύπρου