Χαιρετισμός Μακαριωτάτου στα εγκαίνια της Έκθεσης της Λεβέντειου Πινακοθήκης

Η πρώτη διεθνής προσωρινή έκθεση με έργα από το Βυζάντιο μέχρι και το 1960

Τα εγκαίνια της έκθεσης τελέστηκαν στις 4 Δεκεμβρίου από τον Μακαριώτατο Αρχιεπίσκοπο Κύπρου Χρυσόστομο.

Η έκθεση Ιστορίες της Γέννησης, ανιχνεύει την εικονογραφία της Γέννησης από τη βυζαντινή παράδοση και την τέχνη του δυτικού Μεσαίωνα έως τον 17ο αιώνα, αλλά και αργότερα στον απόηχο του Μπαρόκ, σε ένα ταξίδι μέχρι τις εσωτερικές αναζητήσεις του 19ου και 20ου αιώνα, προβάλλοντας νέες θεωρήσεις μέσα από την προσωπική ματιά των δημιουργών.

Η επιλογή των έργων της έκθεσης, προσφέρει μια καινούρια οπτική στη σχέση ανάμεσα στο Ιερό Κείμενο και στην τέχνη, εστιάζοντας στην αντιπαράθεση εικόνας και λόγου. Εκείνο που προκύπτει είναι ότι η ιστορία της Γέννησης μαζί και των γεγονότων που την ακολούθησαν ξεδιπλώνεται ως μια ιδιαίτερα δυναμική και διόλου στατική εξιστόρηση συμβάντων -που ξεφεύγει μερικές φορές αρκετά από τη βιβλική εκδοχή- ως ένα σύνολο αφηγήσεων με αναρίθμητες αποχρώσεις που περιβάλλουν τη Γέννηση Του Χριστού.

Την ίδια ώρα, η πρώτη Διεθνής Προσωρινή Έκθεση της Λεβεντείου Πινακοθήκης, εστιάζει και στον τρόπο με τον οποίο η αφήγηση μέσα από τον λόγο και την εικόνα, μας καλεί σε μια νέα «ανάγνωση» της τέχνης του χθες, περιλαμβάνοντας ταυτόχρονα και μια σύγχρονη φωτογραφική προσέγγιση. Για τους σκοπούς της έκθεσης ζητήθηκε από τρεις φωτογράφους να αντικρίσουν εκ νέου, μέσα από την οπτική του 21ου αιώνα κάποιες ιστορικές αναπαραστάσεις της Γέννησης, διερευνώντας τις αντιδιαστολές μεταξύ θεατή, εικόνας και κειμένου.

Ο Στέλιος Καλλινίκου, ο Matt Crossick και ο Guillaume Onimus δουλεύοντας αντίστοιχα σε Λευκωσία, Λονδίνο και Παρίσι, αποτύπωσαν με τον φακό τους φωτογραφικές εικόνες διάσημων απεικονίσεων της Γέννησης σε λατρευτικούς εκκλησιαστικούς χώρους, αλλά και μουσεία και ιδρύματα, κλήθηκαν να προσδιορίσουν τους τρόπους με τους οποίους θεατές και περιβάλλον συνδιαλέγονται με τα φημισμένα αυτά έργα. Επιδίωξαν δηλαδή να δημιουργήσουν δηλαδή μια νέα «εικαστική ανάγνωση», εστιάζοντας στην αντιπαράθεση εικόνας και αντίληψης, καθώς και στην ανταπόκριση του κοινού κατά την θέαση των έργων.

Για την καλύτερη περιήγηση στην έκθεση έχει ετοιμαστεί αυτόνομος οδηγός ξενάγησης (audio guide), ενώ κατά διαστήματα που θα ανακοινώνονται στον Τύπο θα προσφέρονται δωρεάν θεματικές ξεναγήσεις και εκπαιδευτικά προγράμματα.

Στην έκθεση που θα διαρκέσει μέχρι τις 2 Μαρτίου 2015, συμμετέχουν τα ακόλουθα μουσεία και ιδιωτικές συλλογές από την Κύπρο και το εξωτερικό:
Ιερά Αρχιεπισκοπή Κύπρου
Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού
Ίδρυμα Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ’
Ιερά Μητρόπολις Λεμεσού
Ιερός Ναός Παναγίας Ελεούσας του Αγρού
Λεβέντειο Δημοτικό Μουσείο Λευκωσίας
Μουσείο Τεχνών Λουκίας και Μιχαλάκη Ζαμπέλα
Εθνική Πινακοθήκη – Μουσείο Αλέξανδρου Σούτζου
Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο
Μουσείο Μπενάκη
Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης
Ashmolean Museum
Bijbels Museum
Musée des Augustins
Museum of the Order of St John
Συλλογή Αλέξη Τσιελεπή
Συλλογή Πίττα

Η έκθεση θα είναι ανοιχτή στο κοινό από τις 5 Δεκεμβρίου. Διάρκεια μέχρι τις 2 Μαρτίου 2015 στις μέρες και ώρες λειτουργίας της Πινακοθήκης.

************************************

ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΤΗΣ Α.Μ. ΤΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΚΥΠΡΟΥ κ.κ. ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΤΕΛΕΣΗ ΤΩΝ ΕΓΚΑΙΝΙΩΝ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ ΤΗΣ ΛΕΒΕΝΤΕΙΟΥ ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗΣ «ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΤΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ»
4 Δεκεμβρίου 2014.

Με ιδιαίτερη χαρά εγκαινιάζουμε απόψε την πρώτη Διεθνή Προσωρινή Έκθεση της Λεβέντειου Πινακοθήκης, με θέμα τις «Ιστορίες της Γέννησης». Η παρούσα έκθεση μάς παρουσιάζει την εικονογραφία της Γέννησης του Θεανθρώπου τόσο στη Βυζαντινή και μεταβυζαντινή παράδοση όσο και στην τέχνη της Δύσης κατά την αναγέννηση και τα Μεσαιωνικά χρόνια. Αλλά και πέραν τούτων προεκτείνεται στις εσωτερικές καλλιτεχνικές αναζητήσεις των ζωγράφων μέχρι και τις μέρες μας. 

Το μεγάλο χρονικό φάσμα που καλύπτουν οι «Ιστορίες της Γέννησης», εκφράζουν την προσπάθεια του κάθε ανθρώπου και ειδικά του καλλιτέχνη, να κατανοήσει, να βιώσει και να πληροφορήσει με τον δικό του ξεχωριστό τρόπο το «ξένον καί παράδοξον μυστήριον» της Γέννησης του Ιησού Χριστού.

Η εορτή των Χριστουγέννων κατά τον ιερό Χρυσόστομο αποτελεί για τους χριστιανούς «τὴν Μητρόπολιν πασῶν τῶν ἑορτῶν» (PG 48, 752), διότι ακριβώς η ενανθρώπηση του Υιού και Λόγου του Θεού, σηματοδοτεί την αλλαγή της πορείας της ανθρώπινης ιστορίας και την απαρχή της σωτηρίας του ανθρώπινου γένους.  Η εικαστική δε έκφραση του ιστορικού γεγονότος της Γέννησης του Χριστού, αποτυπώνει με χρώματα, το ουσιαστικό νόημα της Γέννησης  για τον άνθρωπο κάθε εποχής, όπως λιτά, αλλά και με βαθιά σοφία το διατύπωσε ο Μέγας Αθανάσιος: «αὐτός γάρ – ὁ Θεός- ἐνηνθρώπισεν, ἵνα ἡμεῖς θεοποιηθῶμεν» (P.G. 25, 192Β).

Το  μεγάλο και παράδοξο τούτο μυστήριο της γέννησης του Κυρίου, που δύσκολα μπορεί να συλλάβει ο ανθρώπινος νους και που αδυνατούν να περιγράψουν με ακρίβεια τα ανθρώπινα χείλη, απεικονίζεται με τον χρωστήρα του εικονογράφου. Ο εικαστικός δημιουργός, ανεξάρτητα με τον τρόπο που θα απεικονίσει τη Γέννηση του Χριστού, έρχεται να επιβεβαιώσει την πραγματικότητα της ενανθρώπησης του Λόγου του Θεού συνηγορώντας με τον Ιωάννη, τον Ευαγγελιστή της αγάπης, ο οποίος τονίζει: «Πᾶν πνεῦμα, ὃ ὁμολογεῖ Ἰησοῦν Χριστὸν ἐν σαρκὶ ἐληλυθότα, ἐκ τοῦ Θεοῦ ἐστι» (Α΄ Ιω. 4,2). Ο κόσμος της εικόνας, ως έκφραση τής ψυχής, φανερώνει τη δυνατότητα καθώς και τον πόθο του ανθρώπου, να ενωθεί με τη θεία ζωή· να ενδυθεί το φθαρτό την αφθαρσία.

Από την πλευρά τής Ορθόδοξης εικονογραφίας, η οποία τοποθετεί τη Κύπρο με έντονα γράμματα στον Παγκόσμιο Πολιτιστικό χάρτη, οι σωζόμενες εικόνες, κάποιες από τις οποίες φιλοξενεί και η παρούσα Έκθεση, συνιστούν έναν ανεκτίμητο θησαυρό.  Διότι από τη μια αποτελούν τεκμήριο της βαθύτατης ευσέβειας των προγόνων μας και από την άλλη, φανερώνουν και διαιωνίζουν την έμπρακτη εκδήλωση τής εσωτερικής βίωσης του μυστηρίου της θείας ενανθρώπησης από τους επώνυμους, ή ανώνυμους αγιογράφους.

Η πρόσκληση της Λεβέντειου Πινακοθήκης να εγκαινιάσουμε την Έκθεση αυτή, αποτελεί ξεχωριστή τιμή για μας. Και τούτο διότι οι αείμνηστοι  αδελφοί Αναστάσιος και Χρήστος καθώς και ο Κωνσταντίνος Λεβέντης, αλλά και  όλα τα μέλη τής οικογένειά τους, είναι μεγάλοι ευεργέτες όχι μόνο της μικρής μας πατρίδας, αλλά και όλης της οικουμένης.

Τρανή απόδειξη τούτου είναι και  η  Λεβέντειος  Πινακοθήκη,  η οποία αποτελεί σήμερα ένα εγκαλλώπισμα   όχι μόνο στα πολιτιστικά δρώμενα τού κυπριακού λαού αλλά και ολόκληρου τού ελληνισμού. Επί πλέον  αποτελεί  ακόμη ένα έντονο δείγμα της διαχρονικής  βούλησης και τής  διάθεσής τους να καταστήσουν τα πολιτιστικά επιτεύγματα «κτῆμα ἐσαεί» όχι μόνο στον κυπριακό λαό αλλά και στον κόσμο ολόκληρο.

Στους αξιόλογους αυτούς πνευματικούς ανθρώπους και ευεργέτες, για τους οποίους αισθανόμεθα εσωτερική εγκαύχηση, και γιατί όχι, και θαυμασμό, για τα όσα προσέφεραν τόσο στην  πατρίδα μας όσο και σε χιλιάδες ευαγή και πολιτιστικά ιδρύματα ανά τον κόσμο, αρμόζει ο λόγος τού προφητάνακτος Δαβίδ: «Χρηστός ἀνήρ ὁ οἰκτίρων… ἐσκόρπισεν, ἔδωκεν τοῖς πένησιν ( Ψαλμ. 111).

Ειδικότερα  θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε και να συγχαρούμε για τη δράση και την εγκαρδιότητά τους τον Πρόεδρο του Ιδρύματος Α. Γ. Λεβέντη, Αναστάσιο Παύλο Λεβέντη και το Συμβούλιο του Ιδρύματος στην ολότητά του.  Από μέσης καρδίας ευχαριστώ και τη θυγατέρα  του Αναστάσιου Γ. Λεβέντη,  Φωτεινή Παπαδοπούλου, στην οποία ο αείμνηστος πατέρα  της ενεφύσησε στην ψυχή της μια τόσο θερμή αγάπη για το ζωογόνο τούτο λίκνο του πολιτισμού μας και  τον κόσμο τής Κύπρου μας. Και, νομίζω ότι όλοι μας έχουμε γνωρίσει πολλάκις τη φιλανθρωπική και πολιτιστική της δραστηριότητα. Θερμά συγχαρητήρια εκφράζουμε και στη Διευθύντρια της Πινακοθήκης κυρία Λουκία Λοϊζου Χατζηγαβριήλ, η οποία με  ζήλο  και αγάπη ηγείται της προσπάθειας αυτής, και  όλους  τους  συντελεστές της σημαντικής αυτής έκθεσης.

Από κέντρου καρδίας εύχομαι,  όπως ο εν σπηλαίω γεννηθείς και εν φάτνη ανακλιθείς Κύριος χαρίζει σ’ όλους κάθε ευλογία  και την ελευθερία στην πονεμένη μας πατρίδα, ώστε να χαιρόμεθα εν ειρήνη τα επιτεύγματα τού πολιτισμού μας.

Ιερά Αρχιεπισκοπή Κύπρου,
4 Δεκεμβρίου 2014.

Ο ΚΥΠΡΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ.