Ομιλία Μακαριωτάτου στη συνάντηση με τους Προέδρους των Ευρωπαϊκών Θεσμών

Ὁμιλία τῆς Α.Μ. τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Κύπρου
κ.κ. Χρυσοστόμου Β΄
στὴν συνάντηση μὲ τοὺς Προέδρους Εὐρωπαϊκῶν Θεσμῶν,
με θέμα: Ἀλληλεγγύη μεταξὺ τῶν γενεῶν:
Ὁρίζοντας τὶς παραμέτρους γιὰ τὴν αὐριανὴ κοινωνία στὴν Εὐρώπη.

12 Ἰουλίου 2012, Βρυξέλλες.

Εἶναι μεγάλη τιμὴ γιὰ μένα ἡ συμμετοχή μου σ’αυτὴ τὴν ὑψηλοῦ ἐπιπέδου συνάντηση καὶ εἶμαι εὐγνώμων στὸν Πρόεδρο Μπαρόζο γιὰ τὴν ἐπιλογή τοῦ θέματος τῆς σημερινῆς μας συζήτησης.

Μέσα στὴν ὀρθόδοξη χριστιανικὴ παράδοση ἡ ἔννοια τῆς οἰκογένειας καταλαμβάνει μίαν κεντρικὴ καὶ περίοπτη θέση. Σὲ συνδυασμὸ μὲ τήν κατεξοχὴν χριστιανικὴ ἀρετὴ τῆς ἔμπρακτης ἀγάπης, ἡ οἰκογένεια γίνεται τὸ φυτώριο τῆς κοινωνίας ὅπου καλλιεργοῦνται οἱ ἔννοιες τοῦ σεβασμοῦ, τῆς φροντίδας καὶ τῆς εὐθύνης τοῦ ἑνὸς γιὰ τὸν ἄλλον. Ἡ ἀλληλεγγύη καὶ ἡ προσφορὰ εἶναι καθημερινὰ βιώματα μέσα σὲ μιὰ σωστὴ  οἰκογένεια. Οἱ γονεῖς εἶναι ὑπεύθυνοι γιὰ τὰ παιδιά τους καὶ ὅταν ἔλθει ὁ καιρὸς βοηθοῦν καὶ στὸ μεγάλωμα τῶν ἐγγονιῶν τους. Τὰ παιδιὰ φροντίζουν στὴ συνέχεια τοὺς γονεῖς τους ὅταν δὲν μποροῦν πιὰ νὰ ἐξυπηρετοῦν τὸν ἑαυτό τους. Ἀλλὰ καὶ στὶς περιπτώσεις τῶν πολυτέκνων οἰκογενειῶν ἡ ἔννοια τῆς συλλογικῆς εὐθύνης καλλιεργεῖται ἀκόμη πιὸ ἔντονα. Ἡ οἰκογενειακὴ εὐθύνη εἶναι ἡ πιὸ βασικὴ καὶ ἄμεση μορφὴ ἀλληλεγγύης μεταξὺ τῶν γενεῶν. Γι’αὐτὸν τὸ λόγο ἡ καθ’οἱονδήποτε τρόπον στήριξη τῆς οἰκογένειας καὶ ἀκόμη περισσότερο τῆς πολύτεκνης οἰκογένειας αὐξάνει κατὰ πολὺ τὶς πιθανότητες νὰ ἔχουμε περισσότερο ὑπεύθυνους καὶ ἀλληλέγγυους πολίτες.

Ὅμως, ὅπως εἶναι φυσικό, στὶς σημερινὲς πολύπλοκες κοινωνίες μας ἡ ἀλληλεγγύη μεταξὺ τῶν γενεῶν προχωρεῖ πολὺ πέραν ἀπὸ τὸ ἄτομο. Αὐτὸ ἰσχύει ἰδιαίτερα ὅταν ἡ ἀναλογία τῶν ἀτόμων μεγαλύτερης ἡλικίας καὶ τῶν νέων ἀλλάζει δραστικὰ στὶς Δυτικὲς κοινωνἰες. Ὅσο οἱ ἄνθρωποι ζοῦν ὅλο καὶ περισσότερα χρόνια, τὸ βάρος τῆς στήριξης τοῦ συνεχῶς αὐξανόμενου ἀριθμοῦ τῶν ἀτόμων μεγαλύτερης ἡλικίας, ὅπως γιὰ παράδειγμα, τὸ κόστος τῶν συντάξεών τους καὶ τῆς ἰατροφαρμακευτικῆς τους περίθαλψης, θὰ ἐπιβαρύνει ὅλο καὶ μκρότερο ἀριθμό νεαρῶν ἀτόμων. Αὐτὸ θέτει μιὰ ἠθική πρόκληση ἀλλὰ καὶ ταυτόχρονα ἀποτελεῖ ὕψιστη κοινωνικὴ καὶ οἰκονομικὴ πρόκληση γιὰ τὶς χῶρες ὅπου εἶναι ἔντονο τὸ φαινόμενο τῆς δημογραφικῆς γήρανσης.

Δημιουργεῖται ἕνας πραγματικὸς κίνδυνος οἱ νέοι νὰ ἀρχίσουν νὰ δυσανασχετοῦν γιὰ τὴν ἐπιβάρυνσή τους μὲ τὸ κόστος μιᾶς κοινωνίας ποὺ γερνᾶ – ἰδιαίτερα ὅταν νοιώθουν ὅτι οἱ ἴδιοι δὲν θὰ ἔχουν τὸ ἴδιο ἐπίπεδο διαβίωσης μὲ τὴ γενεὰ τῶν γονιῶν τους καί,  ἰδιαίτερα, ὅταν ἡ ἀνεργία τῶν νέων εἶναι τόσο τραγικὰ ψηλὴ σ’ὁλόκληρη τὴν Εὐρώπη. Τὰ τεράστια δημοσιονομικὰ χρέη ποὺ ἔχουν συσσωρεύσει οἱ περισσότερες χῶρες κατὰ τὴ διάρκεια τῆς μακρᾶς οἰκονομικῆς κρίσης, κληροδοτοῦν ἀκόμα ἕνα σημαντικὸ βάρος στὶς μελλοντικὲς γενιές.

Μέσα σ’αυτὲς τὶς συνθῆκες, ποτὲ προηγούμενα δὲν ὑπῆρξε μεγαλύτερη ἀνάγκη νὰ κτίσουμε σχέσεις ἀμοιβαίας ὑποστήριξης, σεβασμοῦ καὶ ἐμπιστοσύνης μεταξὺ τῶν γενεῶν.

Ἡ ἐνίσχυση τῆς ἀλληλεγγύης μεταξὺ τῶν γενεῶν εἶναι ἐπιτακτικὴ ἀνάγκη ἄν θέλουμε νὰ ἀντιμετωπίσουμε ἀποτελεσματικὰ τὴν πρόκληση ποὺ ἀντιμετωπίζει σήμερα ἡ Εὐρώπη. Ἡ πρόκληση εἶναι νὰ προωθήσουμε τὴ μεγαλύτερη συνειδητοποίηση τῶν προβλημάτων ποὺ εἶναι μπροστά μας καὶ νὰ μοιραστοῦμε τὴν εὐθύνη. Κι αυτή ἡ πρόκληση ἀφορᾶ ὁλόκληρη τὴν κοινωνία, τόσο τὰ νεαρὰ ἄτομα ὅσο καὶ τὰ ἄτομα μεγαλύτερης ἡλικίας.

Τὸ νὰ ζεῖ κανένας περισσότερο δὲν πρέπει κατ’ἀνάγκην νὰ σημαίνει ὅτι γίνεται βάρος στὴν ἑπόμενη γενιά. Τοὐναντίον, οἱ περισσότεροι ἄνθρωποι σήμερα δὲν ζοῦν ἁπλῶς περισσότερο, ἀλλὰ εἶναι πιὸ ὑγιεῖς καὶ σὲ καλύτερη κατάσταση ἀπὸ ὁποιαδήποτε ἄλλη προηγούμενη γενιά.

Ἄν μπορέσουμε νὰ βοηθήσουμε τὰ ἄτομα μεγαλύτερης ἡλικίας νὰ ζοῦν μὲ ἀνεξαρτησία καὶ παραγωγικὰ γιὰ περισσότερα χρόνια, ὅπως προτρέπει τὸ Εὐρωπαϊκό Ἔτος Ἐνεργούς Γήρανσης καὶ Ἀλληλεγγύης μεταξὺ τῶν Γενεῶν, τότε μποροῦμε νὰ  περιορίσουμε τὸ βάρος αὐτὸ καὶ νὰ ἐνισχύσουμε τὴ διαγενεακὴ ἀλληλεγγύη.

Συμφωνοῦμε ἀπόλυτα μὲ τὴ θέση ὅτι τὸ Εὐρωπαϊκό Ἔτος Ἐνεργοῦς Γήρανσης καὶ Ἀλληλεγγύης μεταξὺ τῶν γενεῶν προσφέρει μιὰ ἐξαιρετικὴ εὐκαιρία γιὰ κινητοποίηση ὅλων τῶν ἐνδιαφερομένων φορέων, νὰ ἐργαστοῦν μὲ στόχο τὴν ἐξασφάλιση μιᾶς κουλτούρας ἐνεργοῦς γήρανσης, βασισμένης σὲ μιὰ κοινωνία ποὺ προσφέρει εὐκαιρίες γιὰ ὅλες τὶς ἡλικίες.

Μὲ τὸ νὰ προσφέρουμε εὐκαιρἰες στὰ ἄτομα μεγαλύτερης ἡλικίας νὰ μένουν στὴν ἐργασία περισσότερο, νὰ συμμετέχουν ἐνεργὰ στὴν κοινωνία καὶ νὰ παραμένουν ὑγιεῖς καὶ ἀνεξάρτητοι, γιὰ ὅσο τὸ δυνατὸν περισσότερο χρόνο, μειώνουμε τὸν ἀριθμὸ αὐτῶν ποὺ ἐξαρτῶνται ἀπὸ τοὺς ἄλλους καὶ αὐτὸ ἐπιτρέπει στὴν κοινωνία νὰ δείχνει περισσότερη ἀλληλεγγύη πρὸς αὐτοὺς ποὺ δὲν μποροῦν πλέον νὰ φροντίζουν τὸν ἑαυτό τους, ἀλλὰ δικαιοῦνται νὰ ζοῦν μία ζωὴ μὲ ἀξιοπρέπεια καὶ ἀσφάλεια, ὅπως ὅλοι οἱ ὑπόλοιποι.

Εἶναι ἐδῶ ποὺ ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ἐργάζεται καὶ καταθέτει τὴ δική της συμβολὴ καὶ ρόλο. Ὑπογραμμίζει τὴν ἀνάγκη γιὰ:

•Τὴν ἐμπέδωση τῆς ἀγάπης καὶ τοῦ σεβασμοῦ πρὸς κάθε ἀνθρώπινο πρόσωπο ἀνεξάρτητα ἀπὸ ἡλικία, φῦλο, ἐθνικότητα, θρήσκευμα ἤ ἄλλο κριτήριο καὶ τὴν καταπολέμηση κάθε εἴδους προκαταλήψεων.
•Τὴν προώθηση δραστηριοτήτων ἐθελοντικῆς προσφορᾶς καὶ δράσης καὶ ἰδιαίτερα στὸ ἐπίπεδο τῆς τοπικῆς κοινότητας.
•Τὴν προώθηση τοῦ διαλόγου καὶ τῆς κατανόησης ἀνάμεσα στοὺς νέους καὶ τοὺς πιὸ ἡλικιωμένους.
•Τὴν προώθηση μεγαλύτερης κατανόησης  τῶν κοινωνικῶν ἀναγκῶν καὶ τὴν ἐξεύρεση τρόπων γιὰ τὴν ἱκανοποίησή τους.
•Τὴν στήριξη τῆς οἰκογένειας ὡς τοῦ ὑγιοὺς κυττάρου τῆς κοινωνίας. Ἰδιαίτερα ἡ οὐσιαστικὴ στήριξη τῆς πολύτεκνης οἰκογένειας ἀποτελεῖ τὴν ἐλπίδα γιὰ τὴν ὑπέρβαση τοῦ δημογραφικοῦ προβλήματος καὶ τὴν στήριξη τῶν ταμείων κοινωνικῆς ἀσφάλισης ποῦ ἀντιμετωπίζουν λειτουργικά προβλήματα.

Ἡ Ἐκλησία τῆς Κύπρου εἶναι ἕτοιμη νὰ ἑνώσει τὶς δυνάμεις της μὲ ὅλους τοὺς παρισταμένους ἐδῶ σήμερα γιὰ τὴν ἐνίσχυση τῆς ἀλληλεγγύης μεταξὺ τῶν γενεῶν.

Χαίρομαι ἰδιαίτερα ποὺ ἡ χώρα μου, ἡ Κύπρος, θὰ φιλοξενήσει τὸ Συνέδριο γιὰ τὴ λήξη τοῦ Εὐρωπαϊκοῦ Ἔτους Ἐνεργοῦς Γήρανσης καὶ Ἀλληλεγγύης 2012. Ἄς μεριμνήσουμε ὥστε ἡ ὤθηση ποὺ ἔχει δώσει τὸ Ἔτος αὐτὸ νὰ μὴ σταματήσει μὲ τὴ λήξη του ἀλλὰ νὰ συνεχίσει νὰ ἀποτελεῖ κινητήρια δύναμη, συμβάλλοντας στὴ δημιουργία μιᾶς καλύτερης καὶ δικαιότερης κοινωνίας γιὰ ὅλες τὶς ἡλικίες.

Ἱερᾶ Αρχιεπισκοπῆ Κύπρου,
12 Ἰουλίου 2012.