Οσάκις ο λαός υπέφερε από κατακτητές η Εκκλησία συμβάδιζε πάντα μαζί του

Ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος ΙΙ δηλώνει ότι δεν τα βλέπει όλα μαύρα, δεν είναι όμως αισιόδοξος.

Μηνύματα προς την πολιτική ηγεσία παραμονές της συνεδρίας του Εθνικού Συμβουλίου από τον Αρχιεπίσκοπο. Θεωρεί πως η τουρκική αδιαλλαξία δεν αφήνει περιθώρια ελπίδας για λύση.

Σαφή μηνύματα προς την πολιτική ηγεσία, ενόψει και της αυριανής συνόδου του Εθνικού Συμβουλίου, στέλνει ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος ΙΙ σ’ ό,τι αφορά στις συνομιλίες, αλλά και γενικότερα τις προσπάθειες λύσης του Κυπριακού. Το πρώτο που ζητά από την πολιτική ηγεσία και κατ’ επέκταση και από το λαό, είναι να μην προκαλεί φόβο η όποια αναφορά ή απειλή ξένων σε διχοτόμηση. Δική του θέση είναι πως ούτε η Τουρκία, αλλά ούτε και η Βρετανία θέλουν τη διχοτόμηση στην Κύπρο, διαφορετικά, όπως υπογραμμίζει, εάν αυτός ήταν ο στόχος τους θα μπορούσαν να τον πετύχουν εδώ και χρόνια. Σ’ ό,τι αφορά στην πορεία των συνομιλιών δηλώνει πως είναι φως φανάρι ότι η αδιαλλαξία των Τούρκων δεν επιτρέπει σε οποιονδήποτε να ελπίζει. Από τη στιγμή, λέει, που σε βασικά θέματα όπως το εδαφικό, οι εγγυήσεις και οι έποικοι δεν υπήρξε οποιαδήποτε μετακίνηση από τουρκικής πλευράς τότε δεν μπορεί να αναμένεται λύση. Σ’ ό,τι αφορά στην κριτική που ασκεί σε σχέση με το Κυπριακό σημειώνει πως αυτή είναι έκφραση αγωνίας και δεν στρέφεται εναντίον οποιουδήποτε πολιτικού. Τους πολιτικούς τούς θεωρεί όλους φίλους και καλούς πατριώτες που προσπαθούν για το καλό αυτού του τόπου. Υπογραμμίζει ωστόσο, ότι απέναντί μας είναι η Τουρκία και χωρίς τη μετακίνησή της δύσκολα θα πρέπει να αναμένονται θετικές εξελίξεις.

– Κατ’ επανάληψη έχετε εκφράσει ανησυχίες για την έκβαση των συνομιλιών. Από πού πηγάζει αυτή σας η ανησυχία;
– Οι ανησυχίες μου πηγάζουν – και είναι φως φανάρι – από την αδιαλλαξία των Τούρκων. Έχουμε 35 ολόκληρα χρόνια ημικατοχής της πατρίδας. Δεν είδαμε να κάνουν ούτε ένα βήμα μπροστά για να βοηθήσουν στην επίλυση του εθνικού μας προβλήματος. Θέλω να πιστεύω ότι δεν κάνω λάθος όταν βλέπω στις συνομιλίες στην ουσία του προβλήματος που είναι το εδαφικό, οι εγγυήσεις, οι έποικοι, να μην έχουν κάνει την παραμικρή διαφοροποίηση. Εμμένουν στις απόψεις τους. Τώρα σ’ όλα τ’ άλλα που είναι δευτερευούσης σημασίας, λίγο πολύ μπορεί να δει κάποιος κάποιες κινήσεις.  Αλλά μπορεί να υπάρξει λύση χωρίς να μετακινηθούν οι Τούρκοι από αυτά τα τρία ζωτικής σημασίας ζητήματα; Εάν δεν φύγουν τα κατοχικά στρατεύματα και αν δεν απεμπολήσουν αυτό το δικαίωμα της παρέμβασης, που είναι για μας ζωτικής σημασίας, μπορεί να γίνει συμφωνία; Εάν δεν φύγουν οι έποικοι κινδυνεύουμε να τουρκοποιηθούμε. Εάν δεν δώσουν έδαφος να πάει πίσω κάποιος πληθυσμός και την περιουσία του ο καθένας να τη διαχειριστεί όπως θέλει, δεν νομίζω να υπάρξει λύση.

– Στόχος, όπως λέγεται, είναι η επίτευξη μιας συμφωνίας μεταξύ των δύο ηγετών. Τι θα γίνει εάν ο λαός δεν αποδεχθεί το συμβιβασμό στον οποίο θα καταλήξουν μετά από συνομιλίες οι δύο ηγέτες;
– Θέλω να πιστεύω ότι τον καθένα μας τον ενοχλεί περισσότερο όταν κάποιος επέμβει στην τσέπη του. Το περιουσιακό είναι ένας ζωτικής σημασίας θέμα για τον άνθρωπο που έχασε την περιουσία του, το σπίτι του, τα οποία δικαιούται και θέλει. Δεν νομίζω εάν δεν υπάρξει κάποια διαφοροποίηση από πλευράς Τουρκίας ότι θα μπορέσουμε να έχουμε λύση. – Έχετε εμπιστοσύνη στην όλη διαχείριση που γίνεται στο Κυπριακό από πλευράς πολιτικής ηγεσίας; – Πιστώνω τους πάντες και με πατριωτισμό και με αγάπη προς την πατρίδα. Όλοι θέλουν το καλό της πατρίδας μας και του λαού μας. Και αν θέλετε και το δικό τους συμφέρον. Αλλά απέναντι μας έχουμε ένα δύσκολο εχθρό, εάν μου επιτρέπεται να χρησιμοποιήσω αυτή τη λέξη. Δεν είναι εύκολοι οι Τούρκοι και δεν εθελοτυφλώ γιατί δεν είναι θέμα ηγεσίας των Τουρκοκυπρίων, είναι ένα ζήτημα που το χειρίζεται η Άγκυρα. Είδαμε πολύ πρόσφατα τον υπουργό Εξωτερικών της Τουρκίας τι μηνύματα μας έστειλε. Ενώ τον περιμέναμε να μας στείλει ένα μήνυμα ότι αποχωρούν οι έποικοι, αποχωρούν στρατεύματα και θέλει μια λύση λειτουργική ούτως ώστε να είναι και βιώσιμη για το καλό αμφοτέρων, Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, είδαμε πολύ διαφορετικά μηνύματα. Δυστυχώς η όλη επιτυχία των συνομιλιών δεν εξαρτάται από εμάς, εξαρτάται από τη στάση της Άγκυρας.

– Με δεδομένη την αρνητική στάση της Άγκυρας και ότι δεν δείχνει να καταλαβαίνει από ωραία λόγια, πιστεύετε ότι υπάρχει κάποιος τρόπος να πιεστεί η Τουρκία;
– Ασφαλώς υπάρχει και εάν καταστήσουμε σαφές στους συνομιλητές μας ότι στην προσεχή αξιολόγηση της Τουρκίας δεν θα επιτρέψουμε να ανοίξουν άλλα κεφάλαια και εκείνα που είναι ανοικτά δεν θα κλείσουν, είναι το μόνο όπλο που κρατούμε. Διότι δεν έχουμε τη δύναμη ούτε τους έποικους να διώξουμε, ούτε τους Τούρκους στρατιώτες να διώξουμε από την Κύπρο, ούτε μπορούμε να απειλήσουμε ότι αυτή η γη μας ανήκει και πρέπει να φύγουν από τα σπίτια μας. Το μόνο όπλο που διαθέτουμε – και ευτυχώς που είμαστε εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης – είναι η στάση μας και η στάση των φίλων μας. Μόνο στα πλαίσια της Ευρώπης μπορούμε να πιέσουμε τους Τούρκους γιατί εκεί χρειάζεται πάντα ομοφωνία και έχουμε το δικαίωμα να αρνηθούμε. Εάν δε, έχουμε και συμμάχους κάποιους φίλους μεγάλων κρατών τότε έχουμε υπόθεση και μπορούμε να πιέσουμε.

– Από την άλλη όμως, έχουμε και κάποιες δηλώσεις όπως αυτές του Καρλ Μπιλντ που σαφώς τάσσονται υπέρ της Τουρκίας και αφήνουν και κάποιο είδος απειλής προς τη δική μας πλευρά για διχοτόμηση.
– Αυτές τις δηλώσεις δεν τις λαμβάνω και τόσο υπόψη. Μήπως αυτή τη στιγμή δεν υφίσταται ένα είδος διχοτόμησης, το οποίο βεβαίως εμείς δεν δεχόμεθα; Θέλω να πιστεύω ότι ούτε η Τουρκία ούτε η Αγγλία που έχει το πάνω χέρι εδώ, θέλουν τη διχοτόμηση. Και αυτό πρέπει να το καταλάβουμε. Η Τουρκία θέλει να ελέγξει γεωπολιτικά την Κύπρο, θέλει όλη την Κύπρο και όχι μόνο το βόρειο τμήμα της πατρίδας μας. Γι’ αυτό πρέπει να είμαστε προσεκτικοί και δεν πρέπει να μας φοβίζει η λέξη διχοτόμηση. Εάν την ήθελαν θα την επέβαλλαν τόσα χρόνια. Έχουμε ένα και μοναδικό όπλο, την κρατική μας υπόσταση την οποία πρέπει να διαφυλάξουμε ως κόρην οφθαλμού. Είμαστε στην Ευρώπη και πρέπει να το καταλάβουμε ότι μπορούμε να παρενοχλούμε την Τουρκία η οποία σίγουρα θέλει ευρωπαϊκή πορεία. Κάποιο είδος σύνδεσης θα επιτύχουν, γιατί το θέλουν και εκείνες οι χώρες που δεν θέλουν την Τουρκία πλήρες μέλος. Γιατί αυτό που ενδιαφέρει την Τουρκία είναι οι ποταμοί χρημάτων που θα ρέουν προς αυτήν. Ακόμα και με μια σύνδεση ολόκληροι πακτωλοί θα ρέουν προς την Τουρκία. Και αυτό είναι που και η ίδια επιθυμεί.

Έκανα «έκπτωση» αποδεχόμενος την ομοσπονδία

– Πολλές φορές η κριτική που ασκείτε αποτελεί αντικείμενο έντονων αντιδράσεων. Κάποιοι από αυτούς που αντιδρούν λένε ότι η κριτική σας δεν έχει να κάνει με την όλη διαδικασία, αλλά γιατί διαφωνείτε με τη μορφή της επιδιωκόμενης λύσης.
– Η Εκκλησία έχει μια διαχρονική πορεία. Δεν είναι σημερινή, έχει μια πορεία δύο χιλιάδων χρόνων. Ο προκάτοχός μου δεν δεχόταν ούτε καν να ακούσει για ομοσπονδία, την απέρριπτε ασυζητητί. Εγώ προσωπικά για να μην διχάσουμε το λαό, αφού όλη η πολιτική ηγεσία δέχθηκε την ομοσπονδία, την αποδέχθηκα. Όμως αποδέχθηκα την πραγματική ομοσπονδία, η οποία να είναι λειτουργική για να καταστεί και βιώσιμη. Δεν αποδέχθηκα μια ομοσπονδία με μόνιμες παρεκκλίσεις και δη μόνιμες παρεκκλίσεις από το ευρωπαϊκό κεκτημένο. Συνεπώς δεν έπρεπε να πειράζει κανένα η στάση η δική μου γιατί κάποιου είδους «έκπτωση» έκανα. Γιατί ενδόμυχα δεν θα ήθελα και δεν πιστεύω ότι θα κρατηθούν ομοσπονδίες στην Κύπρο. Και δυστυχώς δεν συνομιλούμε για ομοσπονδιακή λύση. Η πλευρά μας μπορεί να θέλει μια καθαρή ομοσπονδία όμως η μέχρι τούδε συνομιλίες απέδειξαν ότι οι Τούρκοι θέλουν συνομοσπονδία, θέλουν δύο κράτη και αυτό μας το έχει ξεκαθαρίσει πολλές φορές και ο κ. Ερντογάν και ο κ. Γκιουλ και ο σημερινός υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας. Μιλούν ξεκάθαρα για λύση δύο κρατών και άρα όχι ομοσπονδία.
Άρα ουδείς έπρεπε να διαμαρτύρεται και δεν νομίζω ότι φορώ μαύρα γυαλιά και τα βλέπω όλα μαύρα. Είμαι αισιόδοξος και εύχομαι ο Πρόεδρος να πετύχει. Γιατί εάν πετύχει θα είναι υπέρ της Κύπρου και του λαού μας που θα το καταφέρει. Διότι εάν δεν πετύχουμε μια συμφωνία τότε έχουμε πρόβλημα. Ενώ μια καλή και λειτουργική λύση θα μας βγάλει από τα φοβερά αδιέξοδα στα οποία βρισκόμαστε. Συνεπώς εμείς ως Εκκλησία και προσευχόμεθα και ευχόμεθα να βρεθεί μια λύση σωστή για να τερματιστεί η τραγωδία.

– Δεν παραλείπετε όμως σε τακτά χρονικά διαστήματα να ασκείτε έντονη μερικές φορές κριτική προς τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας;
– Μα δεν είναι κριτική αυτή. Εκφράζουμε τον πόνο και τις ανησυχίες μας. Διότι επί 35 ολόκληρα χρόνια ακούμε αυτό το βιολί να παίζει από την Άγκυρα και δεν μπορούμε να είμαστε αισιόδοξοι, ούτε καν συγκρατημένη αισιοδοξία να έχουμε, γιατί τα πράγματα είναι φως φανάρι. Μακάρι να αλλάξουν τα πράγματα και να επιτύχουμε και τότε θα τους επαινέσουμε και θα τους χειροκροτήσουμε. Εάν καταφέρει ο Πρόεδρος να τους αλλάξει, εγώ δημόσια θα σηκωθώ να το συγχαρώ για την επιτυχία που είχε. Σίγουρα ο Πρόεδρος κάνει ό,τι μπορεί όπως και οι άλλοι Πρόεδροι έκαναν ό,τι μπορούσαν. Δεν εξαρτάται όμως από εμάς. Δεν κάκισα τον Πρόεδρο ότι δεν κάνει καλά τη δουλειά του. Αλλά δεν βλέπω λύση και αυτό εξαρτάται από την άλλη και όχι από τη δική μας πλευρά.

Η Εκκλησία θα πάρει θέση εάν έρθει σχέδιο λύσης

– Σε περίπτωση που οι συνομιλίες καταλήξουν σε μια συμφωνία ο ρόλος της Εκκλησίας ποιος θα είναι; Θα εκφράσει απλώς άποψη ή θα πάρει μια σαφή θέση;
– Ασφαλώς και θα πάρει θέση. Εγώ εύχομαι η συμφωνία να είναι καλή για να πάρουμε θετική στάση στο σχέδιο, εάν έρθει σχέδιο. Πιστεύω όμως ότι δεν υπάρχουν οι προϋποθέσεις, εκτός αν αλλάξει η Άγκυρα και τότε θα είμαστε όλοι ευτυχείς. Αν δεν αλλάξει στάση τότε δεν υπάρχουν προϋποθέσεις και εάν έρθει σχέδιο θα είναι χειρότερο από το Ανάν. Και καλύτερα να μην έρθει γιατί τότε και πάλι ο κυπριακός Ελληνισμός θα το απορρίψει.  Όμως δεν θα ευχόμουν ο λαός μας να μπει σ’ αυτή τη δίνη ξανά και να απορρίψει άλλο σχέδιο.

– Πιστεύετε ότι υπάρχει μια φοβία για το ρόλο της Εκκλησίας, γι’ αυτό και μερικές φορές υπάρχουν τοποθετήσεις που ζητούν από τον Αρχιεπίσκοπο να περιοριστεί στα θρησκευτικά του καθήκοντα;
– Ο Αρχιεπίσκοπος περιορίζεται στα θρησκευτικά του καθήκοντα, αλλά όταν κινδυνεύει το ποίμνιο της Εκκλησίας που κατ’ αγαθή συγκυρία είναι ο ελληνικός κυπριακός λαός, όπως ήταν σκυμμένη η Εκκλησία πάνω σ’ αυτό το λαό διαχρονικά αυτό θα συνεχίσει να κάνει και σήμερα. Δεν είναι η πρώτη φορά που η Εκκλησία ταύτισε την τύχη της με το λαό. Οσάκις ο λαός υπέφερε από τους πολλούς κατακτητές η Εκκλησία είχε ένα πρωταγωνιστικό ρόλο και ήταν πάντα με το λαό και συμβάδιζε με το λαό. Αυτή τη γραμμή θα τη συνεχίσουμε και δεν πρόκειται να την αλλάξουμε επ’ ουδενί λόγο.

Κριτική άσκησα σε όλους τους Προέδρους…

– Ασκήσατε όμως κριτική σε αναφορές που είχαν να κάνουν με την εκ περιτροπής προεδρία, με τους έποικους κ.λπ.
– Σ’ αυτό πρέπει να είμαστε λίγο προσεκτικοί. Το είπα και πριν από λίγο, δεν έχουμε πάρει τίποτε από τους Τούρκους. Οι Τούρκοι πρέπει να δώσουν αφού είναι αυτοί που έχουν πάρει πολλά διά των όπλων. Πρέπει να πάρουμε και μετά να δώσουμε. Εμείς πριν ξεκινήσουμε τις συνομιλίες, δυστυχώς, δώσαμε και αυτό είναι το λάθος μας. Μακάρι να πετύχουν οι συνομιλίες για να ανατείλουν καλύτερες μέρες. Εμείς δεν εχθρευόμαστε κανένα, όλοι είναι αγαπητοί φίλοι και εργάζονται υπέρ του κυπριακού Ελληνισμού.

– Όλοι είναι φίλοι, αλλά μερικές φορές παρουσιάζεται μια έντονη αντιπαράθεση.
– Αυτή την κριτική, ας μου επιτραπεί να παρατηρήσω ότι την έκανα σε όλους. Και στον Τάσσο Παπαδόπουλο και στον κ. Κληρίδη και στον κ. Βασιλείου. Κριτική έκανα σε όλους και δεν νομίζω ότι κάνω μόνο στον νυν Πρόεδρο. Όταν δημιουργήθηκε το σχέδιο Ανάν επισκέφθηκα τον κ. Κληρίδη ως εκπρόσωπος της Εκκλησίας και του ανέφερα ότι κατά την άποψή μας δεν μπορείτε ούτε να το δεχθείτε ούτε και να το απορρίψετε και θα πρέπει να κάνουμε ένα δικό μας σχέδιο. Του είχα επίσης αναφέρει ότι κατά την άποψή μας εκείνο το σχέδιο διέλυε την Κυπριακή Δημοκρατία και ως εκ τούτου ήταν ακατάλληλο, γιατί ένα και μόνο όπλο έχουμε, που είναι η κρατική μας οντότητα. Αλλοίμονο εάν χάσουμε την κρατική μας υπόσταση και αν διαλύσουμε την Κυπριακή Δημοκρατία. Είμαστε τότε χαμένοι, η πατρίδα μας θα τουρκοποιηθεί. Και αυτό το πιστεύω και δεν ήταν κριτική εναντίον του Προέδρου. Ήταν η έκφραση της ανησυχίας μας για το μέλλον του αυτού του τόπου.

Και η κουτσή Μαρία ξέρει το ρόλο του Μίλετ

– Πριν από λίγες μέρες είχατε πει ότι μαζεύετε στοιχεία για να προσκαλέσετε τον Βρετανό Ύπατο Αρμοστή για να του υποδείξετε ποιες δηλώσεις και ενέργειες καταδεικνύουν τον αρνητικό ρόλο της Βρετανίας στο Κυπριακό. Έχετε μαζέψει αυτό το υλικό;
– Είναι σχήμα λόγου γιατί και έχω αυτά τα στοιχεία και ο κ. Μίλετ ξέρει πολύ καλά το ρόλο του και τι έκανε εδώ. Είναι γεγονός ότι είπα ότι θα τον καλέσω, αλλά οι πολλές μου δουλειές δεν μου επέτρεψαν να το κάνω αυτό το διάστημα. Σίγουρα θα τον καλέσω και θα του τα πω. Όμως νομίζω ότι και η κουτσή Μαρία γνωρίζει ποιος είναι ο ρόλος που διαδραματίζει ο εδώ ύπατος αρμοστής. Ο ίδιος ξέρει πολύ καλά τι κάνει και δεν είναι ανάγκη να τα ακούσει και από το δικό μου στόμα.

του Ανδρέα Πιμπίσιη (εφημ. Φιλελεύθερος 13/9/2009)