Ο Απόστολος Ανδρέας των Κυπρίων

Κυκλοφόρησε πρόσφατα και παρουσιάστηκε την Παρασκευή, 27 Νοεμβρίου 2009, στη Λευκωσία το καινούργιο βιβλίο του Κωστή Κοκκινόφτα, «Η Μονή του Αποστόλου Ανδρέα» (εκδόσεις Κέντρου Μελετών Ιεράς Μονής Κύκκου). Πρόκειται για τη νέα σημαντική προσφορά του ακάματου και πολυγραφότατου ερευνητή και συγγραφέα στην τοπική βιβλιογραφία, με την οποία αναδεικνύει την ιστορία ενός από τα κυριότερα θρησκευτικά προσκυνήματα της νεότερης Κύπρου. Λόγω της συνεχιζόμενης τουρκικής κατοχής, ένα βιβλίο για το μοναστήρι του Αποστόλου Ανδρέα αποτελεί ένα πολύτιμο πρόσκτημα για την κυπριακή ιστοριογραφία για πολλούς λόγους, και όχι μόνον επιστημονικούς.

Το βιβλίο του Κωστή Κοκκινόφτα, προϊόν πολύχρονης και διεξοδικής έρευνας σε αρχεία και βιβλιοθήκες, κομίζει πλήθος νέων στοιχείων. Παρακολουθούμε την επανίδρυση της μονής στα μέσα του 19ου αιώνα από τον Ριζοκαρπασίτη ιερέα Ιωάννη Νικόλα Διάκου, τον ουσιαστικό κτήτορα του μοναστηριού στη σύγχρονη εποχή. Την ανέγερση του νέου ναού, τις διενέξεις με τους κατοίκους του Ριζοκαρπάσου και την Αρχιεπισκοπή για το διαχειριστικό έλεγχο, τη σταδιακή μετατροπή της μονής, που βρίσκεται στο απώτατο βορειανατολικό άκρο του νησιού, σε ένα από τα μεγαλύτερα προσκυνήματα παγκυπρίως, τον ευεργετικό ρόλο της στην εκπαίδευση του Ριζοκαρπάσου και των Καρπασιτών. Από τα πιο σημαντικά κεφάλαια, αυτά που καταγράφουν τις εκδόσεις των ποιητάρηδων για τη Μονή, την ιδιαίτερη σχέση με το μοναστήρι και τις τιμές προς τον Απόστολο Ανδρέα των Κυπρίων Μουσουλμάνων και τα πιο γνωστά θαύματα. «Ίσως το τάξιμον, ίσως το μακρινόν των αποστάσεων, ίσως η γοητεία, την οποίαν εξασκεί η λαμπρά τοποθεσία της παρά θιν’ αλός πεπηγμένης Μονής, ίσως όλα ταύτα συγκλονίζουν και συγκεντρούμενα εις την χάριν του Αγίου συναρπάζουν, συγκλονίζουν και συγκινούν τον ευσεβή προσκυνητήν, οιοσδήποτε τυγχάνει ούτος να είναι, ορθόδοξος ή ετερόδοξος, Έλλην ή Οθωμανός, Αρμένιος ή Λατίνος», έγραφε η εφημερίδα «Ελευθερία», τον Αύγουστο του 1923.

Από τις πιο συγκλονιστικές ιστορίες, η τυχαία συνάντηση με τη μητέρα του και η αναγνώριση πάνω στο πλοίο για την Κύπρο, τον Μάρτιο του 1912, ενός δερβίση από την Αλλαγιά της Μικράς Ασίας, που είχε απαχθεί σε παιδική ηλικία και είχε εξισλαμισθεί.

Η μητέρα του είχε δει στον ύπνο της τον Απόστολο Ανδρέα και ερχόταν να προσκυνήσει στη Μονή. Και οι δυο τους κατέβηκαν στη Λάρνακα, όπου ο πρώην δερβίσης επανήλθε πανηγυρικά στον χριστιανισμό.

Ποια είναι η σημερινή κατάσταση; Διαβάζουμε στο τελευταίο κεφάλαιο του βιβλίου («Η Μονή σήμερα»): «Η αδυναμία επιτέλεσης έργων συντήρησης της Μονής, εξαιτίας της μακροχρόνιας εγκατάλειψής της, λόγω της τουρκικής κατοχής, συνέτεινε ώστε το κτηριακό συγκρότημά της να υποστεί σημαντικές ζημιές από τη φθορά του χρόνου και τη διάβρωση από το παραθαλάσσιο περιβάλλον».

Πέτρου Παπαπολυβίου
Αναπληρωτή Καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Κύπρου.