Προσφώνηση του Αρχιεπισκόπου Κύπρου κ.κ. Χρυσοστόμου κατα το Συλλείτουργο της 13ης Νοεμβρίου 2016 προς τον Πατριάρχη Σερβίας κ.κ. Ειρηναίο
ΠΡΟΣΦΩΝΗΣΗ
ΤΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΚΥΠΡΟΥ
κ. κ. ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ
ΚΑΤΑ ΤΟ ΣΥΛΛΕΙΤΟΥΡΓΟ ΤΗΣ 13ΗΣ ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2016
ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗ ΣΕΡΒΙΑΣ
κ. κ. ΕΙΡΗΝΑΙΟ
ΣΤΟΝ ΙΕΡΟ ΝΑΟ ΤΗΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΣΟΦΙΑΣ
Μακαριώτατε Πατριάρχα Σερβίας κ. Ειρηναίε,
«Αὕτη ἡ ἡμέρα ἥν ἐποίησεν ὁ Κύριος, ἀγαλλιασώμεθα καὶ εὐφρανθῶμεν ἐν αὐτῇ»!
Δανειζόμαστε τα λόγια αυτά της Ιεράς Υμνολογίας μας για να εκφράσουμε τα μύχια αισθήματα της καρδίας μας, για το γεγονός που βιώνουμε από της περασμένης Τετάρτης, οπότε «οἱ πόδες Ὑμῶν» μετά της τιμίας Συνοδίας σας πάτησαν τον αποστολοβάδιστο αλλά και αποστολοαιματοπότιστο χώρο της πατρίδας μας. Η συγκίνησή μας κορυφώνεται σήμερα που αξιωθήκαμε να βιώσουμε για μια ακόμη φορά τη Θεία Ευχαριστία, ως εικόνα και πρόγευση της Βασιλείας του Θεού. Προσευχηθέντες «ἐν μιᾷ καρδίᾳ» και ομολογήσαντες «ἐν ἀγάπῃ καὶ ὁμονοίᾳ» «Πατέρα, Υἱὸν καὶ Ἅγιον Πνεῦμα, Τριάδα ὁμοούσιον καὶ ἀχώριστον», κοινωνήσαμε του Λόγου του Θεού, τόσο διά του ευαγγελικού αναγνώσματος όσον και, κυρίως, διά της μεταλήψεως του αχράντου Σώματος και του τιμίου Του Αίματος, και γίναμε σύσσωμοι και σύναιμοι μ’ Αυτόν.
Η ενότητα της πίστεως, η οποία εκφράζεται διά της συμμετοχής εις το κοινό Ποτήριο, μάς καθιστά «οικείους», κατά τον Απόστολο Παύλο. Και είναι αυτή η οικειότητα, που νιώθουμε αυτές τις μέρες μαζί σας, που γεμίζει τις καρδιές μας με βαθύτατη συγκίνηση. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο άγιος Ειρηναίος: η ανά τον κόσμο Ορθοδοξία «παρειληφυῖα τὸ ἀποστολικὸ κήρυγμα……ἐν ὅλῳ τῷ κόσμῳ διεσπαρμένη, ἐπιμελῶς φυλάσσει, ὡς ἕνα οἶκον οἰκοῦσα….Καὶ γὰρ αἱ κατὰ τὸν κόσμον διάλεκτοι ἀνόμοιαι, ἀλλ’ ἡ δύναμις τῆς παραδόσεως μία καὶ αὐτή». Είτε στην Κύπρο ζούμε, είτε στη Σερβία, οι Ορθόδοξοι είμαστε ενωμένοι και ζούμε ως αδελφοί που κατοικούν στην ίδια οικία, υπό τη σκέπη του ιδίου πατρός. Στο όνομα του Χριστού και στην κοινή προς Αυτόν πίστη καταργούνται τα σύνορα και οι αποστάσεις, οι διακρίσεις και οι διαχωρισμοί, οι γλώσσες και οι εθνότητες και οι άνθρωποι οποιασδήποτε φυλής, όπου και αν κατοικούν, θεωρούν εαυτούς αδελφούς. «Ἐν γὰρ Χριστῷ Ἰησοῦ οὐκ ἔνι Ἰουδαῖος οὐδὲ Ἕλλην, οὐκ ἔνι δοῦλος οὐδὲ ἐλεύθερος, οὐκ ἔνι ἄρσεν καὶ θῆλυ» (Γαλ.3,28). Την οικειότητα αυτή προσαυξάνει στην περίπτωσή μας η κοινή, εκ μέρους των Εκκλησιών μας, γνωριμία του Γολγοθά καθ’ όλη την μακραίωνη ιστορία τους. Οι Εκκλησίες μας δεν υπήρξαν μόνον θεατές, ούτε και απλώς ερμήνευσαν ιστορικά το Πάθος και την Ανάσταση του Χριστού. Συμπορεύτηκαν υπαρξιακά με τον Χριστό στο Πάθος και την Ανάσταση ακολουθώντας το ποίμνιό τους στις ποικίλες εθνικές του περιπέτειες. Στη μακραίωνη ιστορική πορεία των Εκκλησιών μας, το μαρτύριο υπήρξε η ουσιαστικότερη έκφραση της αυτοσυνειδησίας τους.
Σας καλωσορίζουμε και πάλιν, επίσημα, Μακαριώτατε στην Κύπρο και σας ευχαριστούμε για τον κόπο του ταξιδίου, στον οποίο υποβληθήκατε, να έλθετε μέχρις εδώ για να ευλογήσετε τον λαό μας, να ανασκοπήσουμε τις μεταξύ των Εκκλησιών μας σχέσεις, τη θέση και τη δράση τους στον Ορθόδοξο, τον άλλο Χριστιανικό, αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο.
Στενές, και αδελφικές υπήρξαν ανέκαθεν οι σχέσεις των δύο Εκκλησιών μας. Η συνεργασία τους υπήρξε αγαστή και γόνιμη, τόσο στο παρελθόν όσο και στα πρόσφατα χρόνια, στους διορθόδοξους και στους διαχριστιανικούς διαλόγους.
Η δική μας Εκκλησία, παρά τον πάντοτε μικρό αριθμό των πιστών της, έχει ένα ένδοξο παρελθόν, αφού πρώτη αυτή στην Ευρώπη δέχτηκε τον Χριστιανισμό, ταυτίστηκε αριθμητικά με τον πληθυσμό της νήσου από πολύ νωρίς και συμμετέσχε ενεργά σ’ όλες τις Οικουμενικές Συνόδους. Ελληνική από την αυγή της Ιστορίας της, αλλά απομονωμένη από τον υπόλοιπο Ελληνικό κορμό, η Κύπρος συνάντησε πολλές περιπέτειες στην ιστορική πορεία της. Η Εκκλησία μας έχουσα το αυτοκέφαλό της από την Γ΄ Οικουμενική Σύνοδο και περιβεβλημένη από τον 5ο αιώνα με ειδικά αυτοκρατορικά προνόμια, για αιώνες πολλούς, μέχρι σήμερα, υποβάστασε, περικράτησε, περιέθαλψε και ενίσχυσε τους πιστούς της. Διαρκείς αγώνες, εκατόμβες θυμάτων, θυσίες των προκαθημένων της και άλλων ιεραρχών και κληρικών, ταύτισαν την Εκκλησία με την ιστορική πορεία του λαού μας. Ο ηγετικός εθνικός ρόλος της Εκκλησίας κατέστη για μας παράδοση αιώνων. Η παράδοση αυτή συνεχίζεται και σήμερα. Δεν μπορεί να εκριζωθεί γιατί είναι στοιχείο χαρακτηριστικό αυτού τούτου του εθνικού μας βίου.
Και η Σερβική Εκκλησία, πολύ μεγαλύτερη σε αριθμό πιστών, ταυτίστηκε με την πορεία του λαού της. Παρόλο που ο Σερβικός λαός δέχτηκε αργότερα τον Χριστιανισμό, βρήκε το Ιλλυρικό έδαφος καλλιεργημένο από την αποστολική, ήδη, εποχή∙ και σ’ αυτό το έδαφος ρίζωσε και καρποφόρησε. Στο πρόσωπό Σας σήμερα χαιρετίζουμε και ασπαζόμαστε ολόκληρο τον ευσεβή Ορθόδοξο Σερβικό λαό.
Έχοντας τις ίδιες αρχές και τα ίδια ιδεώδη, οι δυο μας Εκκλησίες, συνεργάστηκαν πάντοτε αγαστώς. Και όταν οι ισχυροί της γης βομβάρδιζαν τη γη Σας, κυρίως εξ αιτίας της Ορθόδοξης πίστης Σας, στο μέτρο των δυνατοτήτων μας, προστρέξαμε σε συμπαράσταση Σας. Αυτή τη συμπαράσταση δεχτήκαμε και εμείς από Σας προηγουμένως, αλλά και εξακολουθούμε μέχρι σήμερα να τη δεχόμαστε σ’ όλες τις δύσκολες στιγμές μας.
Η ταύτιση των Εκκλησιών μας με το ποίμνιό τους δεν οδήγησε καμιά φορά σε οποιοδήποτε είδος εθνοφυλετισμού. Και αυτό φαίνεται από τις πρωτοβουλίες που αναλαμβάνουν στον διορθόδοξο αλλά και στον διαχριστιανικό διάλογο.
Τις άριστες σχέσεις των Εκκλησιών μας, που βασίζονται σε καθαρώς χριστιανικές αρχές, βιώσαμε προσωπικά κατά τη διάρκεια των εργασιών της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου στην Κρήτη, το περασμένο Ιούνιο. Λόγω της θέσης των Εκκλησιών μας στα Δίπτυχα, βρισκόμασταν σε διπλανές θέσεις. Παρακολούθησα από κοντά όχι μόνον τις παρεμβάσεις σας, αλλά και την όλη αγωνία σας, τις σκέψεις και τους προβληματισμούς σας∙ και εξετίμησα βαθύτατα την πίστη σας στον Θεό και την υπευθυνότητά σας απέναντι στην Εκκλησία.
Η επιτυχία της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου της Ορθοδόξου Εκκλησίας ήταν έργο ομαδικό όλων των Εκκλησιών, που πήραν μέρος σ’ αυτή. Είμαστε, όμως, υποχρεωμένοι να εξάρουμε τον ρόλο που διαδραμάτισε στην επιτυχία αυτή η Εκκλησία της Σερβίας. Ήταν Αυτή και ο Προκαθήμενός της, που δέχτηκαν αφόρητες πιέσεις από τις Εκκλησίες, που για δικούς τους εσωτερικούς και επουσιώδεις λόγους, δεν μετέσχον της Συνόδου, για να απόσχει και αυτή. Και ήταν η σωφροσύνη του Προκαθημένου της και το ήθος της Ιεραρχίας της, που απέρριψαν αυτές τις προτάσεις.
Αν την τελευταία στιγμή ματαιωνόταν η σύγκληση της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου, χωρίς να υπάρχει, όπως και δεν υπήρχε, κανένας σοβαρός λόγος, οι συνέπειες θα ήταν μεγάλες και δυσμενείς για την Ορθόδοξη Εκκλησία. Ένα προπαρασκευαστικό έργο που κράτησε πενήντα πέντε ολόκληρα έτη, από το 1961, θα πήγαινε χαμένο. Η Ορθόδοξη Εκκλησία θα επέστρεφε στην εσωστρέφεια και η Σύνοδος ουδέποτε θα συγκαλείτο.
Η γελοιοποίηση στα μάτια των ξένων, ετεροδόξων και ετεροθρήσκων, θα ήτο πλήρης. Μα και η απαξίωση από τον Ορθόδοξο κόσμο δεν θα ήτο μικρότερη.
Κατανοώντας τη σημασία της συμμετοχής της Εκκλησίας της Σερβίας στην Αγία και Μεγάλη Σύνοδο, η Ιεραρχία της, με επικεφαλής τον Μακαριώτατο Πατριάρχη κ. Ειρηναίο, ξεπέρασε και τις άλλες δυσκολίες που προβάλλονταν από ομάδες συντηρητικών στο εσωτερικό της και όχι απλώς συμμετέσχε, αλλά και με τις καίριες παρεμβάσεις της πρωταγωνίστησε σ’ αυτή.
Πέραν από την ανάγκη της έμπρακτης έκφρασης της ενότητας της Ορθοδοξίας και τη λύση ζητημάτων κανονικής οργάνωσης της Ορθοδόξου Εκκλησίας, που επέβαλλαν την χωρίς καθυστέρηση σύγκληση της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου, τόσο ο Μακαριώτατος Πατριάρχης Σερβίας όσο και εμείς, κατανοούσαμε ότι αυτή δεν έπρεπε να ματαιωθεί και για άλλους σπουδαίους λόγους: οι αλλαγές στον σύγχρονο κόσμο είναι ραγδαίες και θα έπρεπε να δοθεί η κοινή θέση των Ορθοδόξων στα νέα μεγάλα προβλήματα του καιρού μας: της Βιοηθικής, της Οικολογίας, της μη σύμμετρης ανάπτυξης υλικών και πνευματικών αξιών στον κόσμο, της απουσίας νοήματος ζωής από τον σύγχρονο άνθρωπο. Θα έπρεπε ακόμα να προβληθούν χωρίς χρονοτριβή οι πνευματικοί θησαυροί της Ορθοδοξίας σε όλους εκείνους που βρίσκονται πέραν των ορίων της, με σκοπό την προετοιμασία και την επιτάχυνση του δρόμου που οδηγεί στην ενότητα. Θα έπρεπε, επίσης, η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος, να στρέψει το βλέμμα της και στις Ορθόδοξες κοινωνίες. Να εκφράσει το ήθος και τις αξίες της Εκκλησίας και να τις προβάλει ως αποτελεσματικά μέσα καταπολέμησης της διαφθοράς. Να προβάλει τη μετεξέλιξη των πνευματικών αξιών σε δημόσιες αξίες και να προσδώσει στη λειτουργική του διάσταση και μιαν ηθική διάσταση. Να βρει, με άλλα λόγια, νέους τρόπους προσέγγισης και μετάδοσης των αναλλοίωτων αρχών της στον σημερινό άνθρωπο. Όταν ο κόσμος, υψώνοντας τις κεραίες του, ζητά απεγνωσμένα σήμα ζωής και προοπτική σωτηρίας, δεν θα μπορούσαμε να ερίζουμε για τον τρόπο που θα παρακάθονταν οι Προκαθήμενοι στη Σύνοδο και τα άλλα επουσιώδη της ζωής. Ευχαριστούμε, Μακαριώτατε, για την όλη στάση σας, που μας δίδαξε πολλά.
Η επίσκεψή Σας στην Εκκλησία μας, μάς έδωσε την ευκαιρία του συμπροβληματισμού για την κατάσταση όχι μόνο του Χριστιανικού, αλλά και του σύμπαντος κόσμου, καθώς και την ευκαιρία της εξέτασης, τρόπων αποτελεσματικότερης παρέμβασης στα πράγματα. Και είναι πράγματι απογοητευτική η κατάσταση στον σύγχρονο κόσμο. Ατομισμός και ιδιοτέλεια, θρησκευτικός αποχρωματισμός, καταπάτηση θείου και ανθρωπίνου νόμου χαρακτηρίζουν τις σχέσεις ανθρώπων και λαών. Η προηγμένη επιστημονική τεχνολογία κατέστησε πιο άνετη τη ζωή και τη διαβίωση του ανθρώπου σε πλείστα μέρη της γης, και στην περιοχή των χωρών μας, και του πρόσφερε δυνατότητες για μιαν αναβαθμισμένη ποιότητα ζωής. Όμως «οὐκ ἐπ’ ἄρτῳ μόνῳ ζήσεται ἄνθρωπος». Η καταξίωση του ανθρώπου πηγάζει μέσα από τα πνευματικά στοιχεία του πολιτισμού και μόνον αν προσανατολιστεί προς τέτοιες αξίες θα καταξιώσει και τον εαυτό του και θα ωφελήσει και τους συνανθρώπους του. Στη σημερινή τεχνοκρατούμενη κοινωνία, ακόμα και για τους «πνευματικότερους», αλλά μακράν της Εκκλησίας ανθρώπους, ελλοχεύει ένας μεγάλος κίνδυνος: να αναζητούν τον Θεό και να προσπαθούν να τον συναντήσουν στην οθόνη των υπολογιστών και σε θεωρητικούς ακροβατισμούς, και όχι στο πρόσωπο του συνανθρώπου τους, όπως τον συνάντησε σήμερα ο Σαμαρείτης στο πρόσωπο ενός εξ ορισμού εχθρού του.
Και από την άλλη, καθημερινά διαπιστώνουμε εκείνο που τόσο επιγραμματικά διατύπωσε ο πανηγυρικά εορταζόμενος σήμερα άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος: «Οὐχ οὕτως ἁμαρτία κακόν, ὡς ἡ μετὰ τὴν ἁμαρτία ἀναισχυντία». Το να αμαρτάνει κανείς, να εκτρέπεται δηλαδή από τον νόμο και το θέλημα του Θεού, αλλά συγχρόνως να συναισθάνεται την αδυναμία του, να ντρέπεται για τις παρεκτροπές του και να ομολογεί την ενοχή του, δηλώνει ότι υπάρχει ελπίδα διόρθωσης. Το να αμαρτάνει όμως ο άνθρωπος, να εκτραχύνεται και ταυτόχρονα να χάνει την αίσθηση της αμαρτίας και να φέρεται με αναισχυντία, ως να έχει με το μέρος του την αλήθεια, τότε τα πράγματα είναι πολύ επικίνδυνα. Και σήμερα έχουμε φτάσει, δυστυχώς, σε σημείο που η θρασύτητα, η ασυδοσία και η αναισχυντία να διαφημίζονται προκλητικότατα και να παρουσιάζονται ως τάσεις «προοδευτικές» και «σύγχρονες».
Όσο πιο άδειος είναι ο άνθρωπος, τόσο περισσότερο γεμίζει από τον εαυτό του. Αισθάνεται κραταιός και αυτάρκης, βιώνει μιαν φανταστική πληρότητα, μια φαντασίωση παντοδυναμίας. Ένα βλέμμα γύρω μας θα μας πείσει για τα γενικότερα αποτελέσματα αυτής της κατάστασης: πόλεμοι και συρράξεις, υλικές καταστροφές, σφαγές αμάχων, περιφρόνηση της ανθρώπινης ζωής, προσφυγοποίηση και εκπατρισμός είναι τα κύρια χαρακτηριστικά της κοινωνίας μας.
Στην Κύπρο, εδώ και 42 χρόνια, ο λαός μας ζει το δράμα της εκδίωξης από τις πατρογονικές του εστίες. Τόσα χρόνια και ακόμα κηδεύουμε νεκρούς της εισβολής, αφού η Τουρκία δολοφόνησε εν ψυχρώ χιλιάδες Χριστιανούς και αρνείται να δηλώσει τον τόπο ταφής τους. Τόσα χρόνια στερούμαστε και τα πιο στοιχειώδη ανθρώπινα δικαιώματά μας. Δεν μπορούμε να επισκεφθούμε ελεύθερα τους τόπους καταγωγής μας, να κατοικήσουμε στα σπίτια μας, να λειτουργήσουμε στις εκκλησίες μας, να απολαύσουμε τις περιουσίες μας. Πεντακόσιοι και πλέον ναοί μας στα κατεχόμενα εδώ και 42 χρόνια σιγούν. Άλλοι κατεδαφίστηκαν, άλλοι μετατράπηκαν σε μουσουλμανικά τεμένη, σε αποθήκες, σε στάβλους ζώων, άλλοι παραδόθηκαν στη φθορά του χρόνου. Σ’ αυτά τα 42 χρόνια ένα πλήθος εποίκων μεταφέρθηκαν παράνομα στον τόπο μας αλλοιώνοντας τη δημογραφική σύνθεση της πατρίδας μας. Και αυτές τις μέρες τα Ηνωμένα Έθνη, οι ισχυροί της γης, μάς συμβουλεύουν να συμβιβαστούμε με το άδικο, να διαγράψουμε πατρίδες και τους ναούς μας, τα ιερά και τα όσιά μας και να υποθηκεύσουμε το μέλλον μας στην Τουρκία. Και όλα αυτά μπροστά στην ξεκάθαρα διαφαινόμενη πρόθεση της Τουρκίας για κατάληψη ολόκληρης της Κύπρου. Τέτοια είναι η ανθρώπινη δικαιοσύνη σήμερα. Την γνωρίσατε και εσείς εξάλλου, Μακαριώτατε, στο Κοσσυφοπέδιο, στο Μαυροβούνιο, στη Βοσνία, και όταν αυτή την ίδια ημέρα του Πάσχα Σάς βομβάρδιζαν, πριν λίγα χρόνια, οι δήθεν πολιτισμένοι του κόσμου τούτου.
Στη γειτονική μας Μέση Ανατολή ο γηγενής πληθυσμός υφίσταται εδώ και χρόνια ένα ανείπωτο μαρτύριο. Ιδιαίτερα δε οι Χριστιανοί κινδυνεύουν με παντελή αφανισμό. Και όλα αυτά γιατί τα συμφέροντα κάποιων υποδαυλίζουν τον ισλαμικό φονταμενταλισμό και επιδιώκουν την επιβολή της μόνιμης κυριαρχίας τους στην περιοχή. Αντί της δικαιοσύνης και της αγάπης επικρατεί η ισχύς και ο παραλογισμός.
Κοιλάδα στεναγμών η γη μας, μοιάζει με τη μεταξύ Ιερουσαλήμ και Ιεριχούς κοιλάδα της σημερινής παραβολής, με ληστές και εχθρούς πολλούς. Για την αντιμετώπιση της κατάστασης, για ριζική θεραπεία αυτής της κακοδαιμονίας, χρειάζεται η στροφή προς το θέλημα του Θεού και τις πανανθρώπινες αξίες. Πλήρη απάντηση μάς έδωσε η σημερινή παραβολή του Καλού Σαμαρείτη: η άνευ όρων και ορίων αγάπη προς κάθε άνθρωπο, που την χαρακτηρίζει η ανιδιοτέλεια, που δεν είναι φιλανθρωπία της στιγμής, αλλά έχει το στοιχείο της διάρκειας, είναι η λύση όλων των προβλημάτων μας.
Ως Χριστιανοί, αλλά ιδιαίτερα εμείς, ως Χριστιανοί ηγέτες, αυτό το μήνυμα στέλλουμε στον κόσμο: σ’ έναν κόσμο που τον χαρακτηρίζει η ιδιοτέλεια και ο υποκειμενισμός μόνον η αγάπη ανοίγει προοπτικές υπέρχρονες και υπέρχωρες. Αυτή μόνο θα αποκαταστήσει την ειρήνη και τη δικαιοσύνη στη γη και θα ανοίξει διάπλατα και τον δρόμο προς τον ουρανό. Αυτό δεν σημαίνει, βέβαια, ότι απεμπολούμε τα δικαιώματα του λαού μας. Η αγάπη προϋποθέτει πάντοτε τη δικαιοσύνη. Γι’ αυτό και ενώπιόν Σας, Μακαριώτατε, αυτή τη στιγμή, διακηρύττουμε ότι δεν θα δεχτούμε με κανένα τρόπο να υποθηκεύσουμε σε κανέναν το μέλλον του λαού μας, και τη Χριστιανική παρουσία μας στην πατρίδα μας, κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες. Ούτε και θα υποκύψουμε στις απειλές των εχθρών, ή στις υποδείξεις των ξένων, ή στις παροτρύνσεις δικών μας όψιμων πατριωτών, οι οποίοι υπήρξαν επιδεικτικά απόντες από τους πρόσφατους αγώνες της πατρίδας μας. Αναμένουμε τα επίσημα αποτελέσματα των πρόσφατων συνομιλιών επί του εθνικού μας θέματος και ως Εκκλησία θα τοποθετηθούμε ευθαρσώς επ’ αυτών.
Σας ευχαριστούμε και πάλιν Μακαριώτατε για την επίσκεψή Σας στην Κύπρο, για τις συνομιλίες που είχαμε και τη συναναστροφή μαζί Σας. Ευχαριστούμε και για την ευλογία που επιδαψιλεύσατε στον λαό μας και ελπίζουμε σύντομα να μας δοθεί η ευκαιρία να Σας ξεναγήσουμε και στα κατεχόμενα σήμερα ιερά μας.
Θα θέλαμε πριν απευθύνετε στον λαό μας τους λόγους της αγάπης Σας να σας παρακαλέσουμε να δεχθείτε το χρυσούν παράσημο του Αποστόλου Βαρνάβα, ανώτατη τιμητική διάκριση της Εκκλησίας της Κύπρου.
