Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Κύπρου: «Ώσπου ο Θεός με κρατά δυνατό, θα είμαι εδώ»

Τα προβλήματα στην Εκπαίδευση είναι τροχοδρομημένα και έχουν στόχο το φάγωμα του Υπουργού Παιδείας, Κώστα Χαμπιαούρη, υποστηρίζει ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος Α’, διαμηνύοντας πως η Εκκλησία στηρίζει ασμένως τον Υπουργό και το μεταρρυθμιστικό του έργο. Καταγγέλλει, ταυτόχρονα, τη στάση των συνδικαλιστικών οργανώσεων των καθηγητών, καλώντας τους να «μην φυγοπονούν» και να αρθούν στο ύψος της πνευματικής αποστολής τους.

Όσον αφορά τις εξελίξεις στο Κυπριακό, εκφράζει την πεποίθηση ότι δεν πρόκειται να υπάρξει λύση, αφού η Τουρκία, όπως εξήγησε, θέλει την κατάκτηση ολόκληρης της Κύπρου, αλλά και να ηγεμονεύσει σε όλη την Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή, επιδίωξη που αντίκειται, ωστόσο, στα συμφέροντα άλλων μεγάλων δυνάμεων.

Υπεραμύνθηκε, ταυτόχρονα, των μεταρρυθμιστικών τομών που επιτελέστηκαν κατά τη διάρκεια της αρχιεπισκοπικής θητείας του, οι οποίες λειτουργούν λυσιτελώς για όλο το οικοδόμημα της Εκκλησίας αλλά και για την ευόδωση του πολύμορφου θρησκευτικού, κοινωνικού, πολιτιστικού, εθνικού και φιλανθρωπικού της έργου, διαμηνύοντας πως όσοι θέλουν μια Εκκλησία η οποία να λέει μόνον «Κύριε, Ελέησον» θα απογοητευθούν. «Έχουμε μια Εκκλησία ζωντανή, για την οποία πρέπει να χαιρόμαστε», τονίζει, στέλνοντας το μήνυμα πως, «όσο ο Θεός με κρατά δυνατό, θα είμαι εδώ», μάχιμος στις επάλξεις.

Δεν ανησυχώ για το Κυπριακό

Μακαριότατε, το εθνικό μας πρόβλημα εισέρχεται σε μια νέα δύσκολη και, για κάποιους, δυσοίωνη καμπή, με την Τουρκία να συνεχίζει, μέσα από μια ακραία επιθετικότητα και δρώντας παρανόμως, να προκαλεί και να απειλεί. Σας ανησυχούν οι εξελίξεις;

Δεν ανησυχώ για το Κυπριακό, διότι λύση δεν υπάρχει. Η Τουρκία θέλει όχι μόνο ολόκληρη την Κύπρο, αλλά και να ποδηγετήσει ολόκληρη την Αν. Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή. Ο Τούρκος Πρόεδρος πιστεύω ότι είναι ένας έξυπνος άνθρωπος, θέλει την χώρα του να ανέρχεται συνεχώς, την αγαπά, φροντίζει γι’ αυτήν, είναι φοβερός ηγέτης, κάνει, όμως, ένα μοιραίο λάθος, για μας. Αυτό είναι ότι πολιτεύεται με οδηγό την πίστη του και γι’ αυτό θεωρεί ότι είναι ορθός: Είναι ισλαμιστής. Έχει ισλαμική πορεία. Αυτό, τον επαναπαύει. Αλλά, την ισλαμική πορεία της Τουρκίας δεν την επιθυμεί ούτε η Ευρώπη, ούτε η Αμερική, ούτε η Ρωσία, ούτε οι άλλες μεγάλες δυνάμεις – Κίνα, Ιαπωνία κ.λπ. Αυτό είναι το λάθος του, αλλά δεν το καταλαβαίνει, γιατί το Ισλάμ είναι η πίστη του. Γι’ αυτό δεν πρόκειται να καταφέρει να ποδηγετήσει τη Μέση Ανατολή ποτέ. Η Αίγυπτος είναι κι εκείνη μια μεγάλη μουσουλμανική χώρα, μ’ έναν ισχυρό άντρα εκεί, τον Σίσι, δεν πρόκειται να ποδηγετήσει ούτε τον Λίβανο, ούτε τη Συρία, την Ιορδανία κ.λπ., και, βεβαίως, υπάρχει και το Ισραήλ. Επομένως, ματαιοπονεί όσον αφορά αυτήν τη φιλοδοξία.

Στο σημείο αυτό, η Τουρκία σχοινοβατεί. Ως πότε, όμως, θα σχοινοβατεί; Κάποια στιγμή θα πέσει…

Κανείς Κύπριος ηγέτης

δεν μπορεί να λύσει το Κυπριακό

Άρα, λοιπόν, θεωρείτε ότι η πλευρά μας θα έπρεπε να τηρήσει στάση λελογισμένης αναμονής; Αυτό θα συμβουλεύατε τον Πρόεδρο και την πολιτική ηγεσία;

Ακριβώς. Εγώ έχω πει πολλές φορές στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας ότι πρέπει να κάνει δύο τινά. Αν είχε την πεποίθηση ή την πίστη ότι μπορούσε να επιλύσει το Κυπριακό, κάνει λάθος. Γιατί κανένας Κύπριος ηγέτης δεν μπορεί να το λύσει. Ούτε ο ίδιος, ούτε κανένας άλλος. Επιχείρησε παλαιότερα ο Μακάριος να το επιλύσει, δίνοντας την ομοσπονδία, αλλά, εξαιτίας αυτού, έφυγε πρόωρα από τη ζωή, στα 64 του χρόνια. Οι Τούρκοι ήθελαν και θέλουν ολόκληρη την Κύπρο, αλλά θέλουν, όπως προείπα, να ποδηγετήσουν και τη Μέση Ανατολή. Δύο τινά, άρα, πρέπει να κάνουμε ως Κύπριοι – και οι εκάστοτε κυβερνήσεις αλλά και ο λαός. Αφενός, να στηρίξουμε την οικονομία του κράτους και, αφετέρου, να ενισχύσουμε την άμυνά μας, αναβαθμίζοντας την Εθνική Φρουρά, με σύγχρονα, έξυπνα οπλικά συστήματα. Έχουμε άριστο έμψυχο υλικό, όταν αποκτήσουμε και το κατάλληλο άψυχο υλικό, μπορούμε να δημιουργήσουμε μια ικανή δύναμη αποτροπής. Διότι, όταν ξέρουν οι Τούρκοι ότι είμαστε έτοιμοι να αντισταθούμε και ότι θα έχουν κόστος, εάν επιχειρήσουν οιαδήποτε επιθετική ενέργεια, δεν θα αποτολμήσουν να κάνουν προέλαση. Εάν, λοιπόν, ανορθώσουμε την οικονομία μας και κατοχυρώσουμε την εθνική μας ασφάλεια, δημιουργώντας έναν αξιόμαχο στρατό, παρά το μικρό του μέγεθος, θα έχουμε προοπτική επιβίωσης και ασφάλειας.

Αναγκαία η ενότητα

Δεν θα πρέπει, ωστόσο, να υπάρξει ομοψυχία σε κοινούς στόχους και κοινές στρατηγικές στο εσωτερικό μέτωπο; Αυτή η εικόνα της πολυδιάσπασης και των συνεχών αντιπαραθέσεων δεν σας προβληματίζει;

Δυστυχώς, υπάρχει και κυριαρχεί αυτή η καθόλου ευχάριστη εικόνα. Στόχος μας, ασφαλώς, πρέπει να είναι η ενότητα. Όσοι σκέφτονται διαφορετικά, δεν προσφέρουν καλές υπηρεσίες στον τόπο. Και όσοι βαυκαλίζονται ότι μπορούν να επιλύσουν το Κυπριακό, λανθάνονται, διότι η Τουρκία θέλει ολόκληρη την Κύπρο, και πρέπει να το καταλάβουμε. Δεν υπάρχει λύση, εκτός και εάν αυτό που εννοούμε και θέλουμε είναι η παράδοση και υποταγή στη βούληση της Τουρκίας. Εάν, όντως, θέλουμε να τουρκέψουμε, τότε το Κυπριακό επιλύεται γρήγορα και πολύ εύκολα.

Προγραμματισμένα από κάποιους

τα προβλήματα στην Παιδεία

Η Εκκλησία έχει, διαχρονικά, έντονο ενδιαφέρον για τα πράγματα της Παιδείας μας, όπου τα προβλήματα χρονίζουν. Δυστυχώς, ούτε η φετινή χρονιά φαίνεται να αποτελεί εξαίρεση, με πολλές αντιπαραθέσεις να αναφύονται με το άνοιγμα μόλις των σχολείων. Σας ανησυχούν τα συμβαίνοντα στον χώρο της εκπαίδευσης;

Πολύ με ανησυχούν, γιατί αυτά τα προβλήματα, που άρχισαν από την πρώτη μέρα λειτουργίας των σχολείων, είναι καλώς τροχοδρομημένα και προγραμματισμένα. Τα προβλήματα δεν είναι πραγματικά, αλλά, όπως είπα, τροχοδρομημένα. Γιατί στόχος είναι το φάγωμα του Υπουργού της Παιδείας, ο οποίος θέλει και επιχειρεί να κάνει τομές στα πράγματα της εκπαίδευσης. Τομές οι οποίες επιβάλλονται εκ των πραγμάτων, γιατί η Παιδεία μας πρέπει να αλλάξει. Δεν πρέπει να γίνουμε ουραγοί της Ευρώπης. Το IQ του Κυπρίου είναι υψηλό και πρέπει και το μορφωτικό επίπεδο να ψηλώσει. Δυστυχώς, μερικοί είναι οκνηροί και λυπάμαι γιατί δεν θέλουν να δουλέψουν ως πνευματικοί άνθρωποι. Γιατί οι καθηγητές είναι πνευματικοί άνθρωποι και πάντοτε ως τέτοιοι θεωρούνταν στην Κύπρο. Είδα δημοσίευμα αυτές τις μέρες ότι 1850 καθηγητές δεν θέλουν να μετατεθούν, επικαλούμενοι προβλήματα υγείας. Αμφιβάλλω, εάν 50 από αυτούς είναι πραγματικά άρρωστοι. Κι εμείς είμεθα άνθρωποι και αρρωσταίνουμε. Αλλά, πάντα, έστω και άρρωστοι, βρισκόμαστε στο γραφείο για να δουλέψουμε. Να μην είμεθα, λοιπόν, φυγόπονοι, να μη θέλει ο καθένας, κατά το κοινώς λεγόμενον, τα «μαλαχτά της κοιλιάς» του. Φτάνει πια…

Στηρίζουμε τον Υπουργό Παιδείας

Στηρίζετε, λοιπόν, ως Εκκλησία, τον Κώστα Χαμπιαούρη;

Ασφαλέστατα. Έχω πει στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας ότι, όταν οι νέοι μας φύγουν από την Κύπρο και πάνε στο εξωτερικό, προοδεύουν και διαπρέπουν σ’ αυτό που κάνουν, καθιστάμενοι και σωστές προσωπικότητες. Στην Κύπρο, αντίθετα, μένουν στάσιμοι. Γιατί, ούτε τα κόμματα τους αφήνουν να σηκώσουν κεφάλι, ούτε οι διάφορες κλίκες, οι οποίες έχουν διασπαρεί και δρουν παντού. Πάντοτε προωθούνται οι ημέτεροι συγγενείς και φίλοι, καθώς και οι πολιτικά συμπαθούντες. Έτσι, ο ίδιος ο τόπος μένει στάσιμος. Πρέπει, λοιπόν, να σταματήσουν όλα αυτά.

Υπάρχει έντονη διαμάχη για τα τετράμηνα. Ποια η δική σας η θέση;

Τα τετράμηνα είναι ένας παρόμοιος θεσμός με τον θεσμό των εξαμήνων που υπήρχε παλαιότερα, εάν ενθυμείστε. Η επανάληψη είναι η μήτηρ της μαθήσεως, δεν καταλαβαίνω πού βρίσκεται το πρόβλημα σ’ αυτό και γιατί αντιδρούν σ’ αυτό. Τα παιδιά, με την επανάληψη μαθαίνουν. Όταν άκουσα προχθές ότι σκοπεύουν να κατέλθουν σε απεργία, απόρησα. Στην εποχή μας κάναμε απεργία μόνο για εθνικούς λόγους, όχι γιατί διαφωνούμε με κάποια μαθήματα. Για μένα, είναι βίτσα που θέλουν, είναι ντροπή! Πού φθάσαμε! Να μένουμε αγράμματοι; Αυτό θέλουμε; Αντί να συμβουλεύσουμε τα παιδιά μας, τα ενθαρρύνουμε να κάνουν απεργία; Πού φθάσαμε; Είναι δυνατόν να κατευθύνουν τα σχολεία οι μαθητές, αντί οι διευθύνσεις και οι καθηγητές; Είναι μια απαράδεκτη κατάσταση.

Αρνητικός ο παρεμβατικός ρόλος

των κομμάτων στα της Παιδείας

Θεωρείτε ότι τα κόμματα έχουν εισχωρήσει παρεμβατικά στην εκπαιδευτική διαδικασία;

Ασφαλέστατα. Και πρέπει να καθίσουν φρόνιμα και να τερματίσουν τις παρεμβάσεις. Το Υπουργείο πρέπει να γίνει πιο αποφασιστικό σ’ αυτό το θέμα, μη επιτρέποντας να εισέρχονται στο σχολείο οι κομματικές ιδέες. Δυστυχώς και οι καθηγητές, υπερασπιζόμενοι τα συνδικαλιστικά τους δικαιώματα, ενίοτε συμπεριφέρονται με απαράδεκτο τρόπο. Η Εκκλησία είναι ο μοναδικός θεσμός που στα δύο χιλιάδες χρόνια ύπαρξής της είχε την Παιδεία υπό την προστασία της και τη διατήρησε ζωντανή. Μάλιστα, την υπερασπίστηκε με μεγάλη επιτυχία, αφού, για την περί ης ο λόγος Μέση Εκπαίδευση, δεν επέτρεψε, επί Αγγλοκρατίας, να πάρουν τον έλεγχο οι αποικιοκρατικές Αρχές, οι οποίες ήλεγξαν μόνον τα δημοτικά σχολεία. Τώρα, τα κόμματα δεν θέλουν την Εκκλησία να ανακατεύεται. Ντροπή τους! Γιατί η Εκκλησία, μέσα στους αιώνες, διαδραμάτισε έναν πολύ θετικό ρόλο για την Παιδεία μας. Και πρέπει να ντρέπονται, να θέλουν την Εκκλησία μακράν.

Θρησκευόμενος ο κυπριακός λαός

Προτάσσεται, ωστόσο, ως επιχείρημα, ο κοσμικός θύραθεν προσανατολισμός της Παιδείας μας. Τι απαντάτε σ’ αυτό;

Στην Κύπρο έχουμε, διαχρονικά, μια κουλτούρα, όπου η παρουσία της θρησκείας και ο ρόλος της Εκκλησίας είναι πολύ σημαντικά. Ο κυπριακός λαός είναι, στη συντριπτική του πλειοψηφία, ένας θρησκευόμενος λαός. Είμαστε χριστιανοί ορθόδοξοι. Θέλουμε, λοιπόν, να απεμπολήσουμε αυτό το ήθος του θρησκευόμενου λαού; Αν υπάρχουν πέντε άμυαλοι, που δηλώνουν και άθεοι, πρέπει να τους ακούσουμε εκείνους; Η συντριπτική πλειοψηφία του λαού μας είναι θρησκευόμενοι άνθρωποι που αγαπούν την Εκκλησία. Δεν πρέπει να λάβουμε υπ’ όψιν αυτήν τη συντριπτική πλειοψηφία και να ακούσουμε πέντε ανόητους ανθρώπους; Είναι ντροπής πράγματα. Εάν μερικοί θέλουν την Εκκλησία να λέει μόνον «Κύριε, Ελέησον», να το βγάλουν από το μυαλό τους. Η Εκκλησία θα ενδιαφέρεται και για την πνευματική υπόσταση του λαού και για τη φιλανθρωπική του υπόσταση, γιατί είναι και φιλανθρωπικό ίδρυμα, αλλά και από κοινωνικής και από πολιτιστικής και από εθνικής απόψεως θα ενδιαφέρεται και θα πράττει τα δέοντα. Η Εκκλησία ενδιαφέρεται για όλους τους τομείς της κοινωνικής υπάρξεως του λαού μας και σε όλα τα επίπεδα. Αυτό είναι το έργο της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Κύπρου. Αν νομίζουν ότι θα λέμε μόνον το «Κύριε, Ελέησον», να το ξεχάσουν. Μια τέτοια Εκκλησία, δεν υπάρχει.

Πολλοί υποστηρίζουν, ωστόσο, ότι η κυπριακή κοινωνία είναι μια πολυπολιτισμική κοινωνία και θα πρέπει η Πολιτεία να σέβεται και να διασφαλίζει το γεγονός αυτό και σε ό,τι αφορά τα της Παιδείας.

Είναι πολυπολιτισμική κοινωνία. Αλλά, αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να διαφοροποιήσουμε την κουλτούρα του λαού μας. Και πρέπει να ξεκαθαρίσω ότι εμείς δεν μισούμε, ούτε απεχθανόμαστε κανέναν.

Η θέση της Εκκλησίας για τη μαντήλα

Ποια είναι η θέση σας όσον αφορά το περιστατικό με τη μαντήλα;

Όπως έχω πληροφορηθεί, η συγκεκριμένη κοπέλα φορούσε τη μαντήλα μόνο στο σχολείο, αλλά μετά, στην καθημερινότητά της, δεν την έβαζε. Θα μπορούσε ο διευθυντής του σχολείου να τη φωνάξει ιδιαιτέρως και με ευγένεια να της υποδείξει ότι στο σχολείο δεν ενδείκνυται να φορά τη μαντήλα, αφού όλοι οι μαθητές υπάγονται σε κάποιους κοινούς κανόνες. Να της πει, δηλαδή, ότι θα έπρεπε να είναι όπως όλα τα άλλα παιδιά, χωρίς καμιά διαφοροποίηση. Διότι, το να θέλεις να διαφοροποιείσαι από τους άλλους σ’ ένα οργανωμένο συλλογικό σύστημα όπως το σχολείο είναι κάπως εγωιστικό. Θα μπορούσε να φορά τη μαντήλα μετά το σχολείο, και αυτό είναι απολύτως σεβαστό. Γιατί σεβόμαστε τόσο τη θρησκεία, όσο και την ιδιαιτερότητα του άλλου. Στο σχολείο, όμως, πρέπει να σεβόμαστε τον χώρο και τους κανόνες. Νομίζω ότι ήταν λάθος και των δύο πλευρών. Φρονώ ότι ο Υπουργός έδωσε μια πολύ καλή λύση στο θέμα και δεν κατανοώ γιατί κάποιοι συνεχίζουν να ψέγουν. Εδώ, λοιπόν, καταλαβαίνει κανείς ότι όλες αυτές οι αντιδράσεις ήταν τροχοδρομημένες εναντίον του Υπουργού Παιδείας. Ας καθίσουν ήσυχα οι εκπρόσωποι των καθηγητών και να μην κάνουν τον «καμπόσο». Είναι απαράδεκτοι και ανάξιοι της αποστολής των. Δεν είναι αυτές τις οργανώσεις που χρειάζεται η Παιδεία.

Οι δηλώσεις Μητροπολίτη Μόρφου

και η θέση της Εκκλησίας

Ποια η θέση σας όσον αφορά το θέμα που προέκυψε με τις τοποθετήσεις του Μητροπολίτη Μόρφου για τους ομοφυλοφίλους.

Η Εκκλησία έχει ξεκαθαρισμένη θέση. Το Ευαγγέλιο του Χριστού είναι πολύ ξεκάθαρο. Λέει ότι εκείνοι που πράττουν την αρσενοκοιτία, Βασιλείαν Θεού ου κληρονομήσουσι. Είναι ξεκάθαρο και δεν θα αλλάξουμε το Ευαγγέλιο του Χριστού. Όμως, αυτούς τους ανθρώπους δεν τους εχθρευόμεθα, ούτε τους μισούμε. Από μελέτες που έχουμε διαβάσει, υπάρχουν άνθρωποι τους οποίους έτσι έφτιαξε η φύση. Βλέπεις την κατασκευή κάποιου άντρα και νομίζεις ότι είναι γυναίκα. Έτσι τον έστειλε η φύση. Εμείς προσευχόμεθα γι’ αυτούς τους ανθρώπους και δεν τους εχθρευόμεθα. Απλώς, έχουν πρόβλημα.

Αναγνωρίζετε, ωστόσο, το δικαίωμα του ερωτικού και σεξουαλικού αυτοπροσδιορισμού τους…

Το καταλαβαίνουμε. Αλλά δεν είναι ανάγκη να προκαλούν και να υπερηφανεύονται γι’ αυτό. Ούτε να παντρεύονται επίσημα, προκαλώντας. Διότι, επαναλαμβάνω, η κουλτούρα του λαού μας δεν είναι αυτή. Από την άλλη, δεν συμφωνώ και με τον αδελφό Μητροπολίτη Μόρφου με τον τρόπο που εκφράστηκε, μπορούσε να μιλήσει με πιο χαμηλούς τόνους, θα μπορούσε με αγάπη να εκφράσει τη διαφωνία του και να προβάλει αυτά που λέει η θρησκεία μας. Θα μπορούσε να μη θίξει κανέναν. Υπάρχει, βεβαίως, και το άλλο, να βλέπεις έναν άντρα, κατά πάντα ανδροπρεπή, που, λόγω του περιβάλλοντός του και της οικογενειακής του ανατροφής, εφελκύεται προς την πλευρά της ομοφυλοφιλίας. Στην Αμερική έγιναν μερικές έρευνες που αποδεικνύουν ότι οι περισσότεροι ομοφυλόφιλοι δεν εγεννήθησαν με εγγενείς ροπές προς την ομοφυλοφιλία, αλλά έγιναν ομοφυλόφιλοι, λόγω της επίδρασης του κοινωνικού περιβάλλοντος. Ωστόσο, δεν αγωνίστηκαν για να υπερπηδήσουν το πρόβλημά τους, και αυτοί μπορούσαν να το πράξουν. Όταν, όμως, πας εναντίον της φύσης, ο αγώνας είναι πολύ δύσκολος. Παράδειγμα η αγαμία. Κάποιος, για να μείνει άγαμος, πρέπει να κάνει έναν μεγάλο και συνεχή αγώνα, διότι πάει ενάντια στη φύση. Ένας, όμως, που δεν πάει εναντίον της φύσης, αλλά, ακριβώς, θέλει να κάνει αυτό που δεν πρέπει και θα προσβληθεί αν το κάνει, πιο εύκολα μπορεί να το υπερπηδήσει και να γίνει νορμάλ, όπως τον έστειλε η φύση. Εμείς διαφωνούμε πολλές φορές με αυτούς τους ανθρώπους, γιατί δεν αγωνίζονται προς αυτήν την κατεύθυνση. Αντιθέτως, κατεβαίνουν στο πεζοδρόμιο, προσβάλλοντας και την οικογένειά τους. Κατήντησε, πλέον, να μην μπορούμε να μιλήσουμε γι’ αυτά τα θέματα, γιατί, σύμφωνα και με την κειμένη νομοθεσία, μπορεί να πάμε και φυλακή. Εμείς, ωστόσο, αγαπάμε όλους αυτούς τους ανθρώπους και τους σεβόμεθα. Αλλά, το έχουν παρακάμει. Και είδαμε πώς άρχισαν να επιτίθενται και στις εκκλησίες. Ας κάτσουν λίγο την μπάλα κάτω και να σεβαστούν το ήθος αυτού του λαού. Δεν είναι αυτό το ήθος του λαού μας. Για όνομά του Θεού, πού θα φτάσουμε! Έχουμε τόσα προβλήματα εθνικά, αυτό μας έλειπε τώρα. Προσωπικά, πήρα αρκετές επιστολές, στις οποίες μου επιτίθενται και μάλιστα κάποιος μου λέει ότι «είναι καύχημά μου που είμαι ομοφυλόφιλος». Με γεια σου και χαρά σου! Ας είσαι ομοφυλόφιλος. Αλλά θα βγεις να το φωνάζεις και περιμένεις από μένα να σου πω μπράβο; Θέλουν να τους χειροκροτήσουμε κιόλας… Ε, όχι, δεν θα το κάνουμε. Θα σταθούμε και εναντίον της πίστης μας και του Ευαγγελίου; Θα είμαι άξιος της αποστολής μου με αυτόν τον τρόπο ή θα μου φτύνουν κι εμένα; Κάπου, είμαστε υποχρεωμένοι να διαφυλάξουμε το ήθος και τα κληροδοτήματα του λαού μας.

Ήρθα για να επιφέρω τις τομές που χρειάζονταν

Από καιρού εις καιρόν αναπτύσσεται μια σπερμολογία από διάφορους κύκλους περί διαδοχής σας στον αρχιεπισκοπικό θρόνο. Πώς απαντάτε; Και πού οφείλεται, κατά τη γνώμη σας, η δημιουργία αυτού του κλίματος;

Από καιρού και προτού αρρωστήσω ακόμη, ευκαίρως ακαίρως μερικοί δεν με ήθελαν να είμαι εδώ. Έλεγαν ότι πρέπει να φύγει ο Αρχιεπίσκοπος. Εγώ, δεν ήρθα εδώ για να κορέσω κάποια φιλοδοξία. Αν αποφάσισα να θέσω υποψηφιότητα, ήταν για να επιφέρω μερικές τομές που χρειαζόταν η Εκκλησία. Και αν δεν το κατάλαβαν αυτοί που φωνάζουν σήμερα, μπορώ να πω ευθαρσώς ότι είναι τυφλοί. Και στα μάτια και στ’ αφτιά και στον νου. Εγώ δεν ήρθα για να σταθώ ψηλά στον θρόνο και να απολαμβάνω τη δόξα. Δεν το έκανα ποτέ. Από την πρώτη στιγμή που ήρθα εδώ, η συμπεριφορά μου απέναντι σε όλους ήταν ενός αδερφού προς έναν αδερφό και φίλο και όχι ως Αρχιεπίσκοπος. Και είπα, θα κάνω πλήρη Σύνοδο, όπως έλεγα στον μακαριστό Αρχιεπίσκοπο Χρυσόστομο Α’ και δεν ήθελε. Έκανα, λοιπόν, πλήρη Σύνοδο που είχαμε μέχρι τον 12ο αιώνα και ήρθαν οι Λατίνοι και μας κατήργησαν τη 14μελή Σύνοδο που είχαμε και μας άφησαν 4: Τον Αρχιεπίσκοπο και τους Μητροπολίτες Πάφου, Κιτίου και Κυρηνείας. Τους είπα τότε ότι είναι καιρός να επαναφέρουμε τη Σύνοδό μας, αν και δεν την ήθελε κανένας, ούτε ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος Α’. Ήρθα και το έκανα, και, δόξα τω Θεώ, έχουμε 17 τώρα.

Βρήκατε υποστήριξη εντός της Ιεράς Συνόδου;

Βρήκα, επειδή ήταν μεγάλη επιθυμία δική μου, όμως, να επισημάνω εδώ ότι μείωσα την Αρχιεπισκοπή και όχι άλλες μητροπόλεις. Θεσμοθετήσαμε, έτσι, 17 μητροπόλεις. Και αποδείχθηκε ότι αυτό το σύστημα δουλεύει πολύ καλύτερα από το προηγούμενο, γιατί είναι αποκεντρωμένο. Το δεύτερο που επεδίωξα ήταν η δημιουργία Κεντρικού Ταμείου Μισθοδοσίας του Κλήρου -και ήταν, πιστεύω, η σημαντικότερη τομή που έκανα-, διότι έχουμε αρκετά πολύ μικρά χωριά, με 50 ίσως και λιγότερους κατοίκους, που δεν μπορούν να πληρώσουν έναν ιερέα. Δεν ζει ένας παπάς με 500 ευρώ τον μήνα, όταν είναι οικογενειάρχης και έχει και 4 ή 5 παιδιά. Πρέπει να παίρνει μισθό. Έκανα το Κεντρικό Ταμείο, αλλά, δυστυχώς, ήρθαν οι άσχημες μέρες της οικονομικής κρίσης και σταμάτησαν οι τράπεζες από το να δίνουν μέρισμα, επί Χριστόφια, και έπειτα ήρθε και η κατάρρευσή τους. Εν μιά νυχτί η Αρχιεπισκοπή μόνον έχασε 128 εκ. ευρώ. Αλλά, παρ’ όλη τη δυσκολία που περάσαμε, κράτησα το Κεντρικό Ταμείο Μισθοδοσίας Κλήρου με νύχια και με δόντια.

«Αντιμετωπίσαμε θαρραλέα την οικονομική κρίση»

Πώς αντιμετωπίσατε, ως Εκκλησία, αυτό το τεράστιο πλήγμα;

Ευτυχώς, είχαμε τα ξενοδοχεία. Αν δεν τα είχαμε, δεν θα μπορούσαμε να διατηρήσουμε το Ταμείο. Πρώτ’ απ’ όλα δώσαμε το καλό παράδειγμα ως Σύνοδος. Αποκόψαμε το 25% του μισθού μας, κόψαμε ακολούθως το 15% του μισθού των κληρικών και το 15% του μισθού των υπαλλήλων μας. Και μάλιστα η Σύνοδος αποφάσισε να μη λαμβάνει ούτε 13ο μισθό. Όταν ανέτειλαν καλύτερες μέρες και είπαμε να επαναφέρουμε τους μισθούς, προς τιμήν της Συνόδου αποφάσισε να μην επιστραφούν τα αποκοπέντα πίσω, όπως ούτε ο 13ος μισθός. Έτσι, δώσαμε, ως Σύνοδος, το καλό παράδειγμα. Προσωπικά πίστευα ότι μέχρι το 2020 θα μπορούμε να επανακτήσουμε το χαμένο έδαφος, αλλά καταφέραμε, δόξα τω Θεώ, να το επανακτήσουμε από το 2018. Έχουμε καλούς υπαλλήλους, εργαστήκαμε καλά και η Αρχιεπισκοπή επανηύρε τον ρυθμό της. Έτσι, το Ταμείο διασώθηκε. Είδα και μερικούς βουλευτές που φωνασκούσαν τελευταίως για το επιμίσθιο που δίνει η Κυβέρνηση για τους κληρικούς της υπαίθρου. Αν είναι δυνατόν με 500 – 600 ευρώ να ζήσει ένας κληρικός! Κανείς δεν μπορεί να ζήσει. Και δεν λένε ότι πήραν και 15.5 χιλιάδες σκάλες γη, που αν πωλούσε τότε η Αρχιεπισκοπή, θα έκτιζε 4-5 ξενοδοχεία. Το Paphos Beach το ‘70-’71, που δώσαμε τις 15 χιλιάδες σκάλες, στοίχισε 700 χιλ. λίρες. Άρα, τότε μπορούσαμε να κτίσουμε 4-5 ξενοδοχεία και δεν θα είχαμε ανάγκη την Κυβέρνηση. Το γεγονός είναι ότι μεγάλο μέρος της εκκλησιαστικής περιουσίας έμεινε μη διαχειρίσιμο, ενώ μετά την εισβολή ένα μεγάλο κομμάτι είναι κατεχόμενο. Αλλά και όσα υπάρχουν στις ελεύθερες περιοχές, δεν υπήρξε ενδιαφέρον να αξιοποιηθούν. Αν τα αξιοποιούσαν, θα υπήρχαν πολύ περισσότερα εισοδήματα. Ήρθε, λοιπόν, η Αρχιεπισκοπή τώρα και πάει να κάνει 16 εκ. ευρώ έξοδα, για να ανεγείρει 300 φοιτητικές εστίες στη Λεμεσό, για να βοηθήσει τα άπορα παιδιά να σπουδάσουν. Στη Λεμεσό θέλουν 600 ευρώ τον μήνα νοίκι για ένα στούντιο. Μερικοί, δυστυχώς, δεν βλέπουν αυτήν τη διάσταση της κοινωνικής προσφοράς της Εκκλησίας και της διακονίας της. Επαναλαμβάνω. Θέλουν μια Εκκλησία να λέει «Κύριε, Ελέησον», μόνον, παραγνωρίζοντας το τι προσφέρει, αλλά και τι μπορεί να προσφέρει στην κοινωνία. Έχουμε μια Εκκλησία ζωντανή, για την οποία πρέπει να χαιρόμαστε, αλλά μερικοί επιμένουν να σφυρίζουν αδιάφορα. Αυτό είναι που βλέπω και με κάνει να θυμώνω: Όλοι αυτοί, δεν βλέπουν τι πράττει καθημερινά η Εκκλησία, παρά τα προβλήματά της; Δεν βλέπουν τι κάνει ο Αρχιεπίσκοπος; Δεν κάθομαι να απολαύσω τίποτε, αλλά μέρα-νύχτα εργάζομαι για το καλό της κοινωνίας και του λαού, και δεν θέλω να μου πει κανένας μπράβο.

Δημιουργήσαμε τη Θεολογική Σχολή. Στόχος μας είναι να μορφώσουμε τους κληρικούς μας. Έλεγα και στον μακαρίτη τον Αρχιεπίσκοπο: Τι θέλεις, Μακαριότατε, να κάνεις τον ραδιοτηλεοπτικό σταθμό. Είναι προτιμότερο να κάνουμε Θεολογική Σχολή. Δεν με άκουγε. Παρ’ ότι ήταν ένας εξαιρετικά έξυπνος, δυναμικός και αποφασιστικός άνθρωπος. Ποιο είναι το όφελος της Σχολής; Μπορεί να έρθει ένας μαθητής που τέλειωσε το σχολείο με 20, αλλά μπορεί να έχει ψυχολογικά προβλήματα. Μπορεί να είναι άριστος φιλόλογος, χημικός, μηχανολόγος κ.λπ., αλλά θεολόγος παπάς δεν μπορεί να γίνει. Έχουμε ιερείς που διαθέτουν μέχρι και διδακτορικό. Ωστόσο, λόγω των προβλημάτων που ανέφερα, κάνουν ζημιά στην Εκκλησία. Δεν μπορεί να είσαι πνευματικός και να μην τηρείς τις προϋποθέσεις γι’ αυτό. Τι θα πεις στον εξομολογούμενο που θα έρθει; Αυτό είναι το θέμα. Έχω δώσει εντολή, όσοι επισημανθεί ότι έχουν ψυχολογικά προβλήματα, να ενημερώνονται ότι δεν μπορούν να έρθουν στην Εκκλησία, μπορούν να πάνε και να είναι χρήσιμοι αλλού. Μπορεί να είναι διάνοιες, όμως στην Εκκλησία επιτελούμε πνευματικό και ποιμαντορικό έργο.

Αυτά τα πράγματα τα έβλεπα από καιρού και πρέπει να εγκύψουμε επ’ αυτών.

Όταν δημιουργήσαμε τη Θεολογική Σχολή, άκουσα από μερικούς τα εξ αμάξης, δεν έδωσα όμως σημασία. Φρονώ ότι, αν δεν ήμουν Αρχιεπίσκοπος, αλλά ένας απλός Μητροπολίτης, η ιδέα για τη δημιουργία της σχολής θα απορριπτόταν. Η πρόταση πέρασε, λόγω, κυρίως, του θεσμικού μου κύρους. Γι’ αυτό μερικοί δεν με θέλουν και επιθυμούν να φύγω. Ώσπου ο Θεός με κρατά δυνατό, θα είμαι εδώ. Έχω, όμως, πλήρη συνείδηση ότι, από τη στιγμή που ερχόμαστε στη ζωή, το μόνο βέβαιον είναι ο θάνατος.

«Διαχειρίσιμο το πρόβλημα υγείας μου»

Πάντως, σας βλέπουμε πολύ ακμαίο, ζείδωρο και δυνατό, Μακαριότατε.

Δόξα τω Θεώ! Ώσπου ζω, θα εργάζομαι. Όταν έρθει η ώρα να φύγω, θα πω ευχαριστώ και στον Θεό και στους ανθρώπους, ακόμη και σ’ εκείνους που δεν με θέλουν. Εγώ θα πράξω το καθήκον μου, κι άσ’ τους άλλους να λένε ό,τι θέλουν.

Πάει καλά η αντιμετώπιση των προβλημάτων υγείας σας;

Δόξα τω Θεώ. Οι θεράποντες ιατροί λένε ότι, συνολικά, το πρόβλημά μου είναι διαχειρίσιμο. Ό,τι θέλει ο Θεός. Εγώ είμαι ευχαριστημένος και με τον Θεό και με τους ανθρώπους, που μου έδωσαν την ευκαιρία να πραγματοποιήσω τις τομές που χρειαζόταν η Εκκλησία.

«Προχωράμε στην ανέγερση νηπιαγωγείων»

Πρόσφατα είχατε εξαγγείλει την πρόθεση της Εκκλησίας για δημιουργία νηπιαγωγείων και σχολείων. Πού βρίσκεται αυτό το θέμα;

Ήδη προχωράμε στην ανέγερση νηπιαγωγείων, γιατί αποφασίσαμε να ξεκινήσουμε από αυτό το επίπεδο. Δεν είναι ένα θέμα που χρειάζεται βία, δεν πρόκειται να βιαστούμε. Η Εκκλησία δεν πεθαίνει, είναι διαχρονική. Ως άνθρωποι, ερχόμεθα και παρερχόμεθα, η Εκκλησία, όμως, μένει. Και όσο μπορούμε, πρέπει να προσπαθούμε να μην κάνουμε λάθη. Αν δεν προλάβω εγώ να κάνω δημοτικά και γυμνάσια, θα έρθει ο επόμενος Αρχιεπίσκοπος να τα κάνει. Θέλω να πιστεύω ότι και ο νέος Αρχιεπίσκοπος θα έχει αυτές τις ιδέες και θα προχωρήσει προς την ίδια κατεύθυνση.

Το έργο του καθεδρικού ναού πώς προχωρεί;

Είναι το τελευταίο έργο που ξεκινήσαμε και προχωρεί κανονικά. Αν δεν ολοκληρωθεί κατά τη διάρκεια της αρχιεπισκοπικής μου θητείας, εκτιμώ ότι ο επόμενος θα το ολοκληρώσει. Δεν μπορώ να φανταστώ ότι μπορεί να μείνει ένας καθεδρικός ναός στη μέση. Ελπίζω να τελειώσει επί θητείας μου, αλλά, εάν όχι, δεν νομίζω να μείνει ανολοκλήρωτος. Θα ήταν προσβολή και για τον ίδιο τον νέο Αρχιεπίσκοπο και για την Εκκλησία. Δόξα τω Θεώ. Ο Θεός με βοήθησε να κάνω όλες αυτές τις τομές που χρειαζόντουσαν στην Εκκλησία.

Η επένδυση στη Γεροσκήπου

Τελειώνοντας, Μακαριότατε, θα ήθελα να σας ρωτήσω για το θέμα της επένδυσης στη Γεροσκήπου, που έχει προκαλέσει πολλές αντιδράσεις, αλλά και μια έντονη αντιπαράθεση ανάμεσα στην Εκκλησία και στο Τμήμα Αρχαιοτήτων. Πού βρίσκεται το θέμα αυτήν τη στιγμή;

Αυτό που συμβαίνει είναι ότι είναι όλα τροχοδρομημένα. Κάποιοι δεν ήθελαν να γίνει η επένδυση στη Γεροσκήπου. Γι’ αυτό, από το 13 μέχρι σήμερα, έχει έξι χρόνια, δεν καταφέραμε να πάρουμε άδεια, για πολλούς λόγους. Όλα τα παραθαλάσσια της Πάφου, από την περιοχή της Χλώρακας μέχρι το αεροδρόμιο ήταν κατοικημένα, είναι οι Τάφοι των Βασιλέων, η Κάτω Πάφος, είναι ένας μεγάλος αρχαιολογικός χώρος. Σε όλα τα ξενοδοχεία που κτίστηκαν από κάτω υπήρχαν αρχαία. Τα λιγότερα τα είχε ο χώρος προς το αεροδρόμιο, που ήταν έξω από την πόλη. Αλλά ήταν ασήμαντα. Αν εύρισκαν την Αφροδίτη, να πω ότι είναι κάτι αξιόλογο. Χωρίς να μας ρωτήσει, λοιπόν, το Τμήμα Αρχαιοτήτων, ανακήρυξε το τεμάχιο μνημείο Β’ Πίνακα. Όταν το πληροφορήθηκα, κάλεσα τη διευθύντρια του Τμήματος Αρχαιοτήτων και τη ρώτησα προς τι η συγκεκριμένη ενέργεια, χωρίς να ενημερωθεί καν η Εκκλησία, καθότι όφειλαν, βάσει του Συντάγματος, να μας ρωτήσουν. Της υπέδειξα, δε, ακριβώς ότι, η περιουσία της Εκκλησίας είναι κατοχυρωμένη από το Σύνταγμα και χωρίς να ρωτηθεί δεν μπορεί να γίνει ανακήρυξη σε μνημείο, καλώντας την, ταυτόχρονα, να ανακαλέσει την απόφαση, δι’ αποστολής αναθεωρημένης απόφασης στο Υπουργικό Συμβούλιο. Η διευθύντρια του Τμήματος αρνήθηκε, μη αφήνοντάς μας άλλη επιλογή από του να απευθυνθούμε στον Γενικό Εισαγγελέα, όπερ και έγινε. Ο Γ. Εισαγγελέας αποφάνθηκε ότι η ενέργεια ήταν αντικανονική και επανήλθαμε στη συνταγματική τάξη, ενώ, εμείς, από την πλευρά μας, διαμηνύσαμε προς το Τμήμα ότι δεν μπορεί να συνεχίσει να είναι εντός της περιουσίας της Εκκλησίας. Σε νέα συνάντηση που είχαμε με την κ. Ιερωνυμίδου, της προτείναμε ότι το Τμήμα μπορεί να συνεχίσει τις ανασκαφές εντός του χώρου, αλλά η Εκκλησία θα προχωρήσει στην αξιοποίηση του χωραφιού, σεβόμενη πάντα τις αρχαιότητες.

Είμαστε θεματοφύλακες

της περιουσίας της Εκκλησίας

Καταστήσαμε, παράλληλα, σαφές, ότι δεν μπορούμε επ’ ουδενί να απεμπολήσουμε την περιουσία της Εκκλησίας. Της αναφέραμε, επίσης, πως, παρ’ όλο που δεν απαλλοτριώνεται το χωράφι, εμείς μπορούμε να επιτρέψουμε την απαλλοτρίωση. Σύμφωνα με εκτιμήσεις του Κτηματολογίου, η αξία του συγκεκριμένου χωραφιού ανέρχεται στα 95 εκ. ευρώ. Το θέμα μεταφέρθηκε στο ανώτατο κυβερνητικό επίπεδο, όπου λήφθηκε απόφαση ότι ήταν αδύνατον να γίνει απαλλοτρίωση. Έκτοτε, η δική μας θέση είναι σαφής: Θα σεβαστούμε και θα αναδείξουμε τις αρχαιότητες, μέσα από την προσήκουσα δόμηση του χώρου. Και φέραμε ως παράδειγμα το Μουσείο της Ακρόπολης, όπου οι αρχαιότητες αναδεικνύονται μέσα από την εγκατάσταση γυάλινων επιφανειών κ.λπ., αλλά και το μετρό της Αθήνας. Εμείς είπαμε, λοιπόν, ότι θα κτίσουμε και, εκεί όπου ευρίσκονται τα αρχαία, θα διαμορφώσουμε με τέτοιον τρόπο τον χώρο, ώστε όχι μόνο να μην επηρεαστούν, αλλά να αναδειχθούν ιδανικά. Αν κτιστεί εκεί ένα ξενοδοχείο, θα μπορούσε στο σημείο εκείνο να είναι το λόμπι και οι ξένοι μας θα πίνουν τον καφέ τους και θα θαυμάζουν τις αρχαιότητες, όπως συμβαίνει και σε άλλα ξενοδοχεία της Πάφου. Δυστυχώς, αρνήθηκε πάλι. Τότε, αναγκαστήκαμε να υποδείξουμε, ότι δεν πρόκειται να επιτρέψουμε στο Τμήμα να εισέλθει στον χώρο, έστω κι αν εμείς δεν υλοποιήσουμε τον σχεδιασμό για την ανέγερση της επένδυσης. Πρέπει να γνωρίζουν, όμως, όλοι, ότι, αν δεν κτιστεί η επένδυση τώρα, έπειτα από δύο-τρία χρόνια αρχαία δεν θα υπάρχουν. Θα τα κλέψουν, όπως κάνουν και σε πολλούς άλλους αρχαιολογικούς χώρους. Δυστυχώς, ακόμη και τότε δεν μπορέσαμε να βρούμε μια κοινή συνισταμένη.

Δηλαδή, το θέμα συνεχίζει να βρίσκεται σε εκκρεμότητα.

-Ναι… Αλλά, θέλω να σας πω και κάτι ακόμη. Εγώ, όλον αυτόν τον καιρό σεβάστηκα το πρόβλημα υγείας του Προέδρου. Τώρα που το ξεπέρασε, όταν θα επιστρέψει από τη Νέα Υόρκη, θα τον επισκεφθώ και θα του θέσω το θέμα. Θα του πω, Πρόεδρε, δύο τινά μπορούν να γίνουν: Η μία πρόταση είναι να ανεγερθεί το ξενοδοχείο έξω από τον χώρο στον οποίον εκτείνονται τα αρχαία και η δεύτερη να ανεγερθεί σε ολόκληρο το τεμάχιο, με τρόπο που να προστατεύονται και να αναδεικνύονται οι αρχαιότητες. Εάν επιλεχθεί, όμως, η πρώτη λύση, θέλω να διαμηνύσω προς όλους πως δεν πρόκειται σε καμία περίπτωση να απεμπολήσω την περιουσία της Εκκλησίας. Σε αυτήν την περίπτωση, το υπολειπόμενο κομμάτι πρέπει να απαλλοτριωθεί. Εμείς, το ξενοδοχείο θα το κτίσουμε είτε δίπλα στα αρχαία είτε πάνω στα αρχαία, με τρόπο που να αναδεικνύονται. Δεν πρόκειται, όμως, να χαρίσουμε ούτε κατ’ ελάχιστον περιουσία της Εκκλησίας. Γιατί είμεθα θεματοφύλακες αυτής περιουσίας. Δεν θέλω να μας κατηγορήσουν ότι απεμπολήσαμε περιουσία της Εκκλησίας. Και θα καλέσω τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας να λάβει απόφαση, είτε για το ένα είτε για το άλλο. Σύμφωνα με το Σύνταγμα, ο Πρόεδρος έχει όλες τις εξουσίες. Εξουσία έχει η Πολεοδομία, όταν λάβει εντολή από το Υπουργικό Συμβούλιο. Τα άλλα τμήματα έχουν συμβουλευτικό ρόλο… Θα πάρω, λοιπόν, το μπαστουνάκι μου και θ’ ανέβω στο Προεδρικό και θα θέσω τον Πρόεδρο προ των ευθυνών του. Γιατί όλο το θέμα εγείρεται, επειδή κάποιοι δεν θέλουν να ανεγερθεί η επένδυση δίπλα από τη γη τους.

Πηγή: simerini.sigmalive.com