Αρχιερατικό Συλλείτουργο για την επέτειο 40 ετών από την εκλογή και χειροτονία του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ηλείας κ. Γερμανού

Την Κυριακή, 3 Οκτωβρίου 2021, το πρωί τελέστηκε Αρχιερατικό Συλλείτουργο στο Μητροπολιτικό Ναό Αγίου Νικολάου Πύργου Ηλείας προϊσταμένου του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ηλείας κ. Γερμανού. 

Στον Όρθρο χοροστάτησε ο Θεοφιλέστατος Επίσκοπος Μεσαορίας κ. Γρηγόριος, ο οποίος κατά τη θεία Λειτουργία κήρυξε το θείο λόγο.

Στο Συλλείτουργο συμμετέσχαν και οι Θεοφιλέστατοι Επίσκοποι Ευκαρπίας κ. Ιερόθεος και Ωλένης κ. Αθανάσιος. 

Σήμερα, αγαθή συγκυρία, η Ιερά Μητρόπολις Ηλείας σεμνύνεται την επέτειο των 40 ετών από την εκλογή και χειροτονία εις Επίσκοπον, του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ηλείας κ. Γερμανού, την 3η Οκτωβρίου 1981.

Επίσης, σήμερα εορτάζουν οι Δικαστικοί και Δικηγόροι τον προστάτη Άγιο Ιερομάρτυρα Διονύσιο τον Αρεοπαγίτη. Στο τέλος της Θείας Λειτουργίας μίλησε ο Πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Ηλείας κ. Δημήτρης Δημητρουλόπουλος.

Γραφείο Ενημερώσεως και Επικοινωνίας

*************************************

Ακολουθεί η ομιλία του Θεοφιλέστατου Επισκόπου Μεσαορίας κ. Γρηγορίου

Ιερομάρτυς Άγιος Διονύσιος Επίσκοπος Αθηνών ο Αρεοπαγίτης, Προστάτης των Δικαστικών και Δικηγόρων – 40 έτη Αρχιερατείας του Σεβ. Μητροπολίτου Ηλείας κ. Γερμανού
Ομιλία κατά τη Θεία Λειτουργία, Πύργος Ηλείας
 Κυριακή, 3 Οκτωβρίου 2021

«Καὶ ἡμεῖς πιστεύομεν, διὸ καὶ λαλοῦμεν, εἰδότες ὅτι ὁ ἐγείρας τὸν Κύριον Ἰησοῦν καὶ ἡμᾶς διὰ Ἰησοῦ ἐγερεῖ καὶ παραστήσει σὺν ὑμῖν»[1].

Δεύτε, άπαντες φιλέορτοι! Οι εν πίστει και πόθω προστρέχοντες «εὐφημήσωμεν τὸν Ἱεράρχην τὸν κλεινὸν καὶ πολυθαύμαστον, ὅτι ποιμενάρχης» του Κλεινού Άστεως «κατέστη. Καὶ ὡς ἔχει τὸ προβάδισμα τῆς πίστεως, οὕτως ἔλαβε καὶ πρῶτος τὸ μαρτύριον. Διὸ κράζομεν· Χαῖρε μάρτυς πρωτόαθλε»[2].

Σήμερα Κυριακή, η Εκκλησία μας, μέσα στον αναστάσιμο χαρακτήρα της ημέρας, μας κάλεσε εν συνάξει να εορτάσουμε και τη μνήμη του Αγίου Διονυσίου Επισκόπου Αθηνών του Αρεοπαγίτου. «Τὰ γὰρ πάντα δι’ ὑμᾶς, ἵνα ἡ χάρις πλεονάσασα διὰ τῶν πλειόνων τὴν εὐχαριστίαν περισσεύσῃ εἰς τὴν δόξαν τοῦ Θεοῦ»[3].

Στην Εκκλησία ζούμε εμπειρικά αυτό το θαύμα της αποκάλυψης εν χρόνω του Θεανθρώπου, ταυτόχρονα βιώνουμε την εξαγορά μας εκ της κατάρας του νόμου, αφού έφθασε μέχρι τον οικειοθελή σταυρό και θάνατο, για να διασώσει την αποτυπωμένη στον άνθρωπο εικόνα Του. «Ὁ Ἀναστὰς ἐκ τῶν νεκρῶν, Κύριε δόξα σοι»[4].

Μέσα στο λειτουργικό χρόνο, η Εκκλησία μας διδάσκει, εμπειρικά,  πόσο ο Θεός σταθερά και αμετακίνητα αγαπά τον άνθρωπο, «ὥστε τὸν Υἱὸν αὐτοῦ τὸν μονογενῆ ἔδωκεν, ἵνα πᾶς ὁ πιστεύων εἰς αὐτὸν μὴ ἀπόληται ἀλλ’ ἔχῃ ζωὴν αἰώνιον»[5]. «Καὶ ἡμεῖς πιστεύομεν, διὸ καὶ λαλοῦμεν, εἰδότες ὅτι ὁ ἐγείρας τὸν Κύριον Ἰησοῦν καὶ ἡμᾶς διὰ Ἰησοῦ ἐγερεῖ καὶ παραστήσει σὺν ὑμῖν»[6].

Ο Απόστολος Παύλος, με ρεαλισμό, ένεκα της ανθρώπινης ελλειμματικότητας, και παραινετικά, μας προτρέπει σήμερα στην αποφυγή της τυπολατρίας και της απρέπειας της καυχήσεως από την τήρηση των τύπων, με έκδηλο κίνδυνο την απώλεια της ουσίας των πραγμάτων.

«Ἔχομεν δὲ τὸν θησαυρὸν τοῦτον ἐν ὀστρακίνοις σκεύεσιν, ἵνα ἡ ὑπερβολὴ τῆς δυνάμεως ᾖ τοῦ Θεοῦ καὶ μὴ ἐξ ἡμῶν»[7].

Διαχρονικά, ο άνθρωπος συγκλονίζεται, ένεκα της ελλειμματικότητας και του ευμετάβλητου της φύσεώς του, καθώς και των πραγμάτων του κόσμου τούτου: ασθένειες, πανδημίες, πόλεμοι ορατοί και αόρατοι. Έτσι, εξηγείται οντολογικά η πίστη και η προσήλωση του ανθρώπου της υπομονής και της ταπείνωσης στην πηγή της δυνάμεως και της χάρης Του, καθώς και της ειρήνης και όλων των αγαθών, των οποίων πηγή είναι ο εν Τριάδι Θεός. Επισημαίνει ο Απόστολος Παύλος τις δοκιμασίες και απαντά πού οφείλεται η υπερνίκηση των αναρίθμητων εμποδίων και κινδύνων που συναντούμε στο έργο μας. Διότι όντως εμείς οι Απόστολοι παντού και πάντοτε θλιβόμεθα, χωρίς όμως να φθάνομε εις αδιέξοδο και καταθλιπτική στενοχωρία. Περιπίπτομε εις απορία και αμηχανία, χωρίς ποτέ να αποθαρρυνόμεθα και να μην ευρίσκομε λύση και απάντηση εις τις απορίες μας. Διωκόμεθα από απίστους και ψευδαδέλφους, αλλά δεν εγκαταλειπόμεθα από το Θεό.

Αυτό είναι το μυστικό στην καρδία και το νου του Ιερομάρτυρα Αγίου Διονυσίου, ο οποίος καταγόταν από την πόλη των Αθηνών και έζησε τον 1ο αιώνα μ.Χ. Τον διέκρινε η βαθιά φιλοσοφική κατάρτιση και οι πνευματικές αναζητήσεις. Ήταν μέλος της Βουλής του Αρείου Πάγου[8].

Το κήρυγμα του Αποστόλου Παύλου άγγιξε την πεπαιδευμένη και ευαίσθητη ψυχή του Διονύσιου και τότε προετοιμάστηκε, βαπτίσθηκε και κατόπιν χειροτονήθηκε επίσκοπος Αθηνών. Είχε πάντα επίγνωση ότι «ἡ ὑπερβολὴ τῆς δυνάμεως ᾖ τοῦ Θεοῦ καὶ μὴ ἐξ ἡμῶν»[9].

Διακρίθηκε για τη βαθιά του πνευματική καλλιέργεια και τον ενάρετο βίο, αξιοποιώντας όλη τη θύραθεν γνώση και δικαστική εμπειρία που απέκτησε. Επιβραβεύθηκε από το Θεό για τη χριστιανική του δράση με το χάρισμα να επιτελεί θαύματα εν Αγίω Πνεύματι.

Υπάρχουν κείμενα στην Εκκλησιαστική Γραμματεία, που αποδίδονται στον Άγιο Διονύσιο τον Αρεοπαγίτη ή το περιβάλλον του, τα λεγόμενα Αρεοπαγιτικά κείμενα[10].

Ο Ιερομάρτυρας Διονύσιος κοιμήθηκε μαρτυρικά, αφήνοντας σπουδαία παρακαταθήκη στους επιγόνους του. Είναι ο προστάτης Άγιος των δικαστικών και των δικηγόρων. Δικαίως, συνάγονται οι πιστοί σήμερα, και μάλιστα οι συμπολίτες μας που έχουν ως αποστολή δια της σπουδής της νομικής επιστήμης, καθώς και της ανθρώπινης επίγνωσης της ανάγκης απόδοσης δικαιοσύνης, ώστε να διατηρείται εύρυθμα και αρμονικά η ζωή της κοινωνίας των πολιτών. Ομολογούν πίστη στον εν Τριάδι Θεό και απονέμουν το ανθρωπίνως δίκαιο, αξιοποιώντας τα δεδομένα, με σεβασμό στο θεραπευτή της Τριάδος, τον Αρεοπαγίτη μαθητή του Αποστόλου των εθνών, και επικαλούμενοι τις πρεσβείες του. Ο Παύλος κατά τη δεύτερη περιοδεία του διήλθε τη Μακεδονία, έφθασε στην Αθήνα και κατόπιν στην Κόρινθο. Παντού κήρυσσε, βάπτιζε και χειροτονούσε Επισκόπους και Πρεσβυτέρους[11].

Δίκαια ο υμνογράφος αναφέρει στο Συναξάρι του Ιερομάρτυρα Αρεοπαγίτη:

«Χαῖρε, ὁ γνοὺς τὸν Θεὸν διὰ Παύλου,

Χαῖρε, ὁ δοὺς εἰς αὐτὸν τὰ πάντα.

Χαῖρε, ὅτι Ἄρειον Πάγον κατέλιπες,

Χαῖρε, ὅτι ἅγιον Βῆμα κατέλαβες»[12].

Ενώπιον των σοφών των Αθηνών[13] ακούγεται το κήρυγμα του Απ. Παύλου, οι οποίοι δεν αντέχουν την αναφορά στην εκ νεκρών ανάσταση[14]. Εντούτοις, υπήρξαν και άνθρωποι καταξιωμένοι με ανεπτυγμένες τις πνευματικές τους κεραίες. Μεταξύ αυτών των λίγων, οι οποίοι περιλαμβάνονται στην «ἀγαθὴν μερίδα»[15] και έλαβαν το νέο σωτήριο μήνυμα, ήταν και ο Διονύσιος. 

Ιδού το νέο ρηξικέλευθο μήνυμα του Ναζωραίου. Ιδού η διάκριση μεταξύ των μαθητών του Χριστού και των αναβλητικών που δεν αναλαμβάνουν ενσυνείδητα τις ευθύνες τους.

«Καθὼς θέλετε ἵνα ποιῶσιν ὑμῖν οἱ ἄνθρωποι, καὶ ὑμεῖς ποιεῖτε αὐτοῖς ὁμοίως»[16].

«Εἰ ἀγαπᾶτε τοὺς ἀγαπῶντας ὑμᾶς, ποία ὑμῖν χάρις ἐστί; Καὶ γὰρ οἱ ἁμαρτωλοὶ τοὺς ἀγαπῶντας αὐτοὺς ἀγαπῶσι»[17].

«Ἐὰν ἀγαθοποιῆτε τοὺς ἀγαθοποιοῦντας ὑμᾶς, ποία ὑμῖν χάρις ἐστί; καὶ γὰρ οἱ ἁμαρτωλοὶ τὸ αὐτὸ ποιοῦσι»[18].

Ο Διονύσιος αντελήφθη εν Αγίω Πνεύματι ότι το αποστολικό κήρυγμα στον Άρειο Πάγο δεν ήταν έργο ανθρώπων, δεν ήταν εγκεφαλική, ανθρώπινη επινόηση ή απλά περιστασιακή ικανοποίηση της ανάγκης του ανθρώπου να στοχάζεται περί του πέραν του πεπερασμένου. Αυτό που βίωσε ο Άγιος Διονύσιος ήταν η θεογνωσία, ήταν αποκεκαλυμμένη η Αλήθεια, ο Υιός και Λόγος του Θεού. Εδώ είναι η σωτηρία του ανθρώπου ως εικόνας του Θεού. Ο Θεός δεν είναι χειροποίητος στα μέτρα του ανθρώπου, είναι ο Ών. Είναι ο αυθύπαρκτος, χωρίς αρχή και τέλος. Εκ του μηδενός δημιούργησε τον κόσμο με κορωνίδα τον άνθρωπο ως «μεθόριο»[19] της πνευματικής και υλικής κτίσης. Με νου και διάκριση, καθώς και με πίστη και ταπείνωση, άφησε το Θεό να ενεργοποιήσει όλα εκείνα με τα οποία Εκείνος, ως Δημιουργός του σύμπαντος, προίκισε τον άνθρωπο. Το έργο του Θεού Δημιουργού επιβεβαιώνει από το βήμα του Αρείου Πάγου ο Παύλος: «ἐποίησέ τε ἐξ ἑνὸς αἵματος πᾶν ἔθνος ἀνθρώπων κατοικεῖν ἐπὶ πᾶν τὸ πρόσωπον τῆς γῆς»[20]. Τότε, ο Διονύσιος δέχθηκε και ομολόγησε πίστη στο Ναζωραίο και κατ΄ επέκταση βίωσε τη νέα δημιουργία και έγινε «ἐν Χριστῷ, καινὴ κτίσις»[21]. Αυτή ζούμε κι εμείς, ενωμένοι με την Αγία Ορθόδοξη Εκκλησία. Ζούμε τη χαρμολύπη στον καθημερινό μας βίο. Λύπη για τα λάθη και τις αναβολές. Χαρά για το ότι τόσο πολύ αγάπησε ο Θεός τον κόσμο, ώστε έστειλε τον Υιό του το μονογενή, για να σωθεί ο κόσμος δι’ Αυτού.

«Γίνεσθε οὖν οἰκτίρμονες καθὼς καὶ ὁ πατὴρ ὑμῶν οἰκτίρμων ἐστί»[22].

«Καὶ ἡμεῖς πιστεύομεν, διὸ καὶ λαλοῦμεν, εἰδότες ὅτι ὁ ἐγείρας τὸν Κύριον Ἰησοῦν καὶ ἡμᾶς διὰ Ἰησοῦ ἐγερεῖ καὶ παραστήσει σὺν ὑμῖν»[23].

Ζούμε το μαρτύριο της συνειδήσεως, εφόσον θέλουμε να είμαστε οικτίρμονες, αληθινοί άνθρωποι και αλληλέγγυοι.

Σήμερα, ανάμεσά μας, είναι τα στελέχη του Δικαστικού Σώματος και των Δικηγόρων της πατρίδας μας, οι οποίοι επιθυμούν με πίστη και πόθο να τιμούν τον Άγιο Διονύσιο ως συμπαραστάτη και συνοδοιπόρο τους στην αντιμετώπιση των κάθε λογής υφάλων του καθημερινού πελάγους της ζωής στο έργο της αντιμετώπισης εύκολων ή πολύπλοκων θεμάτων και υποθέσεων.

Τους ευχόμαστε να έχουν υγεία και αντοχές στην επιτέλεση του καθήκοντός τους για το καλό του ανθρώπου και του συνόλου της κοινωνίας των πολιτών.

Αγαθή συγκυρία σήμερα, 40ή επέτειος από την εκλογή και χειροτονία του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ηλείας κ. Γερμανού, του Πατέρα και Ποιμενάρχου του λαού της Ηλείας, αλλά και πατέρα ανθρώπων που φιλοξενήθηκαν, και φιλοξενούνται και σήμερα,  κάτω από την ευσπλαχνική του φροντίδα, είτε ως μαθητές είτε ως σπουδαστές και επιστήμονες όπως ο ομιλών.

Ευχαριστώ το Θεό, που μέσα στην πρόνοιά Του, με αξίωσε να γνωρίσω προσωπικά το Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Ηλείας κ. Γερμανό από το 1985-86, τότε πρωτοετής φοιτητής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Είχε προηγηθεί ο αδελφός μου Πέτρος Χατζηουρανίου, ο οποίος το 1974, ήταν ένα από τις εκατοντάδες Κυπριόπουλα δημοτικού σχολείου που φιλοξενήθηκαν εδώ στην Ηλεία και συγκεκριμένα στη Γαστούνη, με πρωτοβουλία του μακαριστού Μητροπολίτου Ηλείας κυρού Αθανασίου και του τότε Πρωτοσυγκέλλου, νυν Σεβασμιωτάτου Αγίου Ηλείας.

Ποιος άνθρωπος, εμφορούμενος από πνεύμα ταπείνωσης και υπακοής, δεν ευεργετήθηκε ή δεν ευεργετείται και σήμερα από την αγάπη, την ευθύτητα, την καθάρια σκέψη και τον καθαρό Ορθόδοξο λόγο του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ηλείας κ. Γερμανού;

Σεβασμιώτατε, υιικώς σας ευχαριστούμε για όλη την πατρική σας αγάπη. Δοξολογούμε τον εν Τριάδι Θεώ, με τις πρεσβείες της Κυρίας Θεοτόκου, του Αγίου Γερμανού Κωνσταντινουπόλεως, του τιμώμενου σήμερα Αγίου Ιερομάρτυρος Διονυσίου και πάντων των εν Κύπρω διαλαμψάντων Αγίων μας, που κατά τη σημερινή Κυριακή τελούμε την ιερά σύναξή τους, να έχετε κατ΄ άμφω υγεία, για να διακονείτε το λαό του Θεού με όλη τη δύναμη της ψυχής σας. Ταυτόχρονα να παρηγορείτε, να στηρίζετε και να ευλογείτε όλους μας επί πολλά έτη.

[1] Β΄ Κορ. 4, 13-14.

[2] Κοντάκιον. ΕΚ ΤΗΣ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ ΤΟΥ ΑΡΕΟΠΑΓΙΤΟΥ. Ποίημα Αποστόλου Βαλληνδρά. Βλέπε:

http://users.uoa.gr/~nektar/orthodoxy/agiologion/agios_ieromartys_dionysios_areopagiths.htm

[3] Β΄ Κορ. 4, 15.

[4] Αναστάσιμο απολυτίκιο. Ήχος πλάγ. Β΄.

[5] Ιωάν. 3, 16.

[6] Β΄ Κορ. 4, 13-14.

[7] Β΄ Κορ. 4, 7.

[8] Να σημειωθεί ότι ο Άρειος Πάγος ήταν το πρώτο γνωστό δικαστήριο για σοβαρά εγκλήματα, όπως φόνου εκ προμελέτης (φόνου εκ προνοίας), πυρπολήσεις κ.ά., που ιδρύθηκε στην Αθήνα, σύμφωνα με την παράδοση, το 13ο/12ο αιώνα π.Χ., κατά τους χρόνους της βασιλείας του Δημοφώντα, υιού του Θησέα. Είχε έδρα το βραχώδη λόφο του θεού Άρεως, που βρίσκεται βορειοδυτικά του ιερού βράχου της Ακροπόλεως. Σύμφωνα με τη μυθολογία, πάνω στο λόφο αυτό, έγινε η πρώτη “φονική δίκη”, κατά την οποία οι θεοί του Ολύμπου δίκασαν τον Άρη. Το ανώτατο αυτό δικαστήριο της αρχαιότητας συγκροτείτο από ισόβια μέλη, τους Αρεοπαγίτες· για μεγάλο χρονικό διάστημα είχε πολλές εξουσίες και ονομαζόταν «η εξ Αρείου Πάγου Βουλή».

Τους πρώτους χριστιανικούς χρόνους το κύρος του Αρείου Πάγου παρέμεινε σημαντικό. Στο βραχώδη λόφο του Άρεως, ο Απόστολος Παύλος κήρυξε προς τους Αρεοπαγίτες και άλλους τη διδασκαλία του Χριστού, με τον περίφημο λόγο του “περί αγνώστου Θεού”. Και από αυτούς πρώτοι επίστευσαν, ακούγοντας το λόγο του Απ. Παύλου, ο Διονύσιος και ο Ιερόθεος, που ακολούθως έγιναν Επίσκοποι των Αθηνών.

[9] Β΄ Κορ. 4, 7.

[10] Με τα κείμενα αυτά ασχολείται ο Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής και ο Άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος. Αυτά τα κείμενα γνωρίζει επίσης ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, καθώς και ευρύτερα οι νηπτικοί Πατέρες, οι οποίοι και τα αναλύουν ερμηνευτικά. Είναι δε πολύ χαρακτηριστικό ότι ο διάλογος μεταξύ του Βαρλαάμ και του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά στην πραγματικότητα είναι διάλογος ερμηνείας των έργων του Αγίου Διονυσίου του Αρεοπαγίτου. Εκεί διαφαίνεται η διαφορετική προσέγγιση και ερμηνεία των κειμένων. Ο Βαρλαάμ, ο οποίος ήταν μέτοχος της σχολαστικής θεολογίας, τα ερμηνεύει κατά τρόπο μυστικιστικό, ”αγνωστικιστικό”, και διαφορετικά τα ερμηνεύει ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς μέσα από την εμπειρία της Θεολογίας της Ορθοδόξου Εκκλησίας.

[11] Αυτό έπραξε ενωρίτερα, και κατά την πρώτη Περιοδεία το 45 μ.Χ. στην πατρίδα μου Κύπρο. Η παρουσία των Αποστόλων Βαρνάβα, Παύλου και του νεαρού Ιωάννη, του μετέπειτα Ευαγγελιστή Μάρκου, στην Κύπρο, από τα ανατολικά παράλια της Σαλαμίνας μέχρι τα δυτικά παράλια της Πάφου, καθιέρωσαν την Αποστολική και Παλαίφατη Εκκλησία της Κύπρου, αφού οι Απόστολοι προχώρησαν στη χειροτονία Επισκόπων και Πρεσβυτέρων. Το κήρυγμα και το βάπτισμα στην Κύπρο προηγήθηκε της περιοδείας των Αποστόλων από χριστιανούς που κατέφυγαν σ’ αυτή μετά το Μαρτύριο του Πρωτομάρτυρα Στεφάνου. Έτσι, η Κύπρος από νήσος της Αφροδίτης αναδείχθηκε σε νήσο των Αγίων και των Μαρτύρων της Πίστεως.

[12] Οἶκος. ΕΚ ΤΗΣ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ ΤΟΥ ΑΡΕΟΠΑΓΙΤΟΥ. Ποίημα Αποστόλου Βαλληνδρά. Βλέπε:

http://users.uoa.gr/~nektar/orthodoxy/agiologion/agios_ieromartys_dionysios_areopagiths.htm

[13] «Τινὲς δὲ τῶν Ἐπικουρείων καὶ τῶν Στοϊκῶν φιλοσόφων συνέβαλλον αὐτῷ, καί τινες ἔλεγον· τί ἂν θέλοι ὁ σπερμολόγος οὗτος λέγειν; οἱ δέ· ξένων δαιμονίων δοκεῖ καταγγελεὺς εἶναι· ὅτι τὸν Ἰησοῦν καὶ τὴν ἀνάστασιν εὐηγγελίζετο αὐτοῖς» (Πράξ. 17, 18)

[14] «Ἐπιλαβόμενοί τε αὐτοῦ ἐπὶ τὸν Ἄρειον Πάγον ἤγαγον λέγοντες· δυνάμεθα γνῶναι τίς ἡ καινὴ αὕτη ἡ ὑπὸ σοῦ λαλουμένη διδαχή;» (Πράξ. 17, 19).

[15] Λουκ. 10, 42.

[16] Λουκ. 6, 31.

[17] Λουκ. 6, 32.

[18] Λουκ. 6, 33.

[19] Ο άνθρωπος χαρακτηρίζεται ως μεθόριος, γιατί δημιουργήθηκε από το Θεό στην κατάσταση μεταξύ του υλικού κόσμου και της νοεράς φύσεως των αγγέλων, κατ’ εικόνα Θεού, με δυνατότητα κίνησής του προς ομοίωσή του με το Θεό, αλλά και κίνησής του προς απομάκρυνση από Αυτόν. Στον άνθρωπο, ως εικόνα του Θεού, δόθηκε η ελευθερία δράσης και η κυριαρχία του στη φύση. Γρηγορίου Νύσσης, Πρὸς Ἱέριον, Περὶ τῶν πρὸ ὥρας ἀναρπαζομένων νηπίων: McDonough, J. (1987): S. J. Gregorii Nysseni, Contra Fatum (Greg. N. op. W. Jaeger), vol. III, II, Leiden: E. J. Brill, σ. 77-86·(PG 46, 172-181). – Παπαδοπούλου, Γ. Στ. (1990): Πατρολογία Β’, Αθήνα, σ. 604-605. Πρβλ. Αλεξόπουλου, Α. Θ. (2008): «Τὸ εἶναι» κατὰ τὴ Διδασκαλία τοῦ ἁγίου Γρηγορίου Νύσσης (Διερεύνυση τῆς ὀντολογίας τοῦ καππαδόκηΠατέρα μὲ συγκριτικὲς ἀναφορὲς στὴ νεοπλατωνικὴ σκέψη τοῦ 3ου αἰώνα καὶ τὰ ἀρεοπαγιτικὰ ἔργα), (ΔιδακτορικὴΔιατριβή), Ἀθήνα: Ἐκδόσεις Γρηγόρη. – Γρηγορίου Νύσσης. Πνεύμα και Λόγος (1997): Εποπτεία-Εισαγωγή-ΕπιλογήΣτυλιανός Γ. Παπαδόπουλος, Αθήνα: Εκδόσεις Τέρτιος. – Meredith, A. (1989): “The Concept of Mind in Gregory of Nyssaand the Neoplatonists”, Studia Patristica 22 (ed. Elizabeth A.), Livingstone-Leuven: Peeters Press.

[20] Πράξ. 17, 26.

[21] Β΄ Κορ. 5, 17.

[22] Λουκ. 6, 36.

[23] Β΄ Κορ. 4, 13-14.