«Σήμερον τῆς ἀτεκνίας δεσμὰ διαλύονται»

Του Επισκόπου Μεσαορίας Γρηγορίου

«Χαίρε, ατεκνίας φυγούσα το όνειδος·»

Στις 9 Δεκεμβρίου, η Αγία μας Ορθόδοξος Εκκλησία, μεταξύ των εορταζομένων Αγίων της, σε τιμητική θέση έχει τη Θεοπρομήτορα Άννα. Αυτή την ημέρα όρισαν οι Άγιοι Πατέρες να εορτάζεται πανηγυρικά η σύλληψη της Υπεραγίας Θεοτόκου από τη μητέρα της Αγία Άννα. Μετά από πόθο μεγάλο και προσευχή αδιάλειπτη συνέλαβε στα σπλάχνα της τη Μαριάμ. Μαζί με την Άννα, προσεύχεται για τεκνοποίηση ο Δίκαιος Ιωακείμ. Όταν η Εκκλησία μάς καλεί να εορτάσουμε τη σύλληψη της Θεοτόκου από τη γηραλέα μητέρα της Άννα, ταυτόχρονα μάς καλεί να εξάξουμε πολύτιμα συμπεράσματα για τον καθημερινό βίο.

Με έξοχους Χαιρετισμούς ο υμνογράφος άγιος Γεράσιμος ο Μικραγιαννανίτης τιμά την Αγία Άννα και υμνεί την προσφορά της για την ανθρωπότητα:

Χαίρε, Θεώ αμέμπτως λατρεύουσα·

Χαίρε, Θεού θεοφόρε Προμήτορ·

Χαίρε, απαρχή της ημών αναπλάσεως·

Χαίρε, ότι κυΐσκεις του Θεού την καθέδραν·

Χαίρε, ψυχών αγίων ωράϊσμα·

Ο Θεάνθρωπος Κύριός μας, προετοιμάζοντας τον έμψυχο ναό Tου και την επίγεια κυοφορία Του, έστειλε άγγελο στο ταπεινό ζεύγος του Ιωακείμ και της Άννας, ανθρώπους δίκαιους και με πλήρη εμπιστοσύνη στο θέλημα του Θεού, για να προμηνύσει τη γέννηση της Αγίας Παρθένου, Μητέρας του Υιού και Λόγου του Θεού και Υιού του ανθρώπου, Ιησού Χριστού.

«Σήμερον τῆς ἀτεκνίας δεσμὰ διαλύονται· τοῦ Ἰωακεὶμ γὰρ καὶ τῆς Ἄννης, εἰσακούων Θεός, παρ’ ἐλπίδα τεκεῖν αὐτούς, σαφῶς ὑπισχνεῖται Θεόπαιδα, ἐξ ἧς αὐτὸς ἐτέχθη ὁ ἀπερίγραπτος, βροτὸς γεγονώς, δι’ Ἀγγέλου κελεύσας βοῆσαι αὐτῇ· χαῖρε Κεχαριτωμένη, ὁ Κύριος μετὰ σοῦ».

Η Παρθένος Μαρία γεννήθηκε φυσιολογικά, δηλ. με τη θέληση του πατέρα και της μητέρας της, παρόλο που η μητέρα της ήταν γριά και στείρα. Ο Θεός χάρισε στον Ιωακείμ και στην Άννα την Υπεραγία Θεοτόκο, μέσω της οποίας θα ολοκληρωνόταν το έργο της Θείας Οικονομίας, δηλ. της φιλανθρωπίας του Θεού από άπειρη αγάπη για το πλάσμα Tου, με τη σάρκωση του Υιού και Λόγου του Θεού και Λυτρωτή του κόσμου.

Γι’ αυτό στο τροπάριο της ακολουθίας της εορτής, στο οποίο αναφερθήκαμε, επισημαίνεται ότι «ἐξ ἧς αὐτὸς ἐτέχθη ὁ ἀπερίγραπτος, βροτὸς γεγονώς». Ο βροτός είναι ο πραγματικός άνθρωπος που έχει ανάγκη της βρώσης της τροφής, ο Υιός της Μαριάμ «ἐξ ἧς αὐτὸς ἐτέχθη», ως τέλειος Θεός και τέλειος άνθρωπος.

Σήμερον, λοιπόν, της ατεκνίας δεσμά διαλύονται, σύμφωνα με το απολυτίκιο της Αγίας. Γι’ αυτό η Αγία Άννα είναι η προστάτιδα των άτεκνων ζευγαριών. Όσα ζευγάρια δυσκολεύονται να τεκνοποιήσουν, ας παρακαλούν με πίστη, υπομονή και επιμονή την Αγία Άννα, και το αίτημά τους θα εκπληρωθεί, αρκεί ο άνθρωπος να έχει υπομονή και να μην απελπίζεται.

Η τεκνογονία, αναμφίβολα, είναι σπουδαία ευλογία, μέσω πνευματικής αρμονίας και της εν Αγίω Πνεύματι εστεφανωμένης συζυγίας του Νυμφίου με τη Νύμφη, σύμφωνα με την ιερολογία της ακολουθίας του Μυστηρίου του Γάμου, δηλ. της έξοχης πνευματικής ώρας που οι πιστοί, οι μυημένοι συνάγονται για το χαρμόσυνο ανθρώπινο γεγονός της κοινοποίησης της απόφασης, οι σύζυγοι να πορευθούν μαζί την πορεία του έγγαμου βίου. Όλοι οι προσκεκλημένοι Ορθόδοξοι Χριστιανοί, καλούνται να προσεύχονται όπως η ευλογία της θείας Χάριτος να επισκιάζει το ζευγάρι, να στερεώνει το σπίτι τους και να έχουν αγωνιστική διάθεση, πορευόμενοι προς την αγιότητα βίου μέσω της θυσιαστικής αγάπης «τὴν εἰς ἀλλήλους ἀγάπην ἐν τῷ συνδέσμῳ τῆς εἰρήνης», της σωφροσύνης, της ενότητας και αρμονίας ψυχών και σωμάτων. Να έχουν αυτοσεβασμό και αλληλοσεβασμό και πάνω από όλα ένθεο δέος μέσα στον γάμο και κατ’ επέκταση μέσα στην οικογένεια.

Η τεκνογονία είναι σπουδαίος καρπός του γάμου, αλλά όχι ο μοναδικός. Πρώτα από όλα είναι η πορεία προς τον αγιασμό, τη σωτηρία και τη δημιουργική εξέλιξη από κοινού, κάτω από τον συζυγικό ζυγό του Νυμφίου και της Νύμφης. Ο ζυγός είναι το όντως κριτήριο της ισότητας και της αμοιβαιότητας μέσα στον γάμο ως θεόσταλτος θεσμός.

Η ατεκνία ή η στειρότητα ως λειτουργική κατάσταση του οργανισμού του νυμφίου ή της νύμφης δεν είναι όνειδος, ντροπή, όπως ήταν η επικρατούσα ερμηνεία στην κοινωνία των ανθρώπων της Παλαιάς Διαθήκης, πριν την έλευση του Μεσσία.

Η ατεκνία δεν είναι αδυναμία του ανθρώπου, αλλά με καλλιέργεια των αρετών και των χαρισμάτων, που ο κάθε άνθρωπος διαθέτει ως δώρα και ευλογίες του Θεού «εκ κοιλίας μητρός» αυτού, καλείται αυτή τη λειτουργία του ανθρωπίνου σώματος να την μετατρέψει ευεργετικά μέσα στη συζυγία, το ευρύτερο οικογενειακό και κοινοτικό περιβάλλον και να ζει και να δημιουργεί ωφέλημα.

Πλέον εξαλείφεται και το όνειδος, η ντροπή που αισθάνονταν οι άνθρωποι πριν την έλευση του Θεανθρώπου, διότι είμαστε η «καινή κτίσις» της Αναστάσεως και της αιωνιότητος. 

Ο εν Χριστώ άνθρωπος μεριμνά ποικιλότροπα για τη σωτηρία του και για τούτο αγωνίζεται νυχθημερόν μέσα από τις επιλογές του  και τις ακούσιες καταστάσεις που του τυγχάνουν, αφού γνωρίζει ότι τίποτε δεν ξεφεύγει της πρόνοιας του Θεού. «Αὐτὸς καὶ νῦν τοὺς δούλους σου …, οὕς ηὐδόκησας συναφθῆναι ἀλλήλοις, ἐν εἰρήνῃ καὶ ὁμονοίᾳ διαφύλαξον».

Μέσα στη συζυγία, είτε με τεκνογονία είτε με ατεκνία, καλείται ο σύζυγος να μεριμνά και να βιώνει τη θυσιαστική αγάπη προς το έτερον ήμισυ, ήτοι την από κοινού σωτηρία και τον αγιασμό μαζί με τη σύζυγό του. Αμφίδρομα, αυτό συμβαίνει στην υγιή συζυγία με ισότητα και από τη σύζυγο προς τον σύζυγό της.

«Τό μυστήριον τοῦτο μέγα ἐστίν, ἐγὼ δὲ λέγω εἰς Χριστὸν καὶ εἰς τὴν Ἐκκλησίαν. Πλὴν καὶ ὑμεῖς οἱ καθ᾿ ἕνα, ἕκαστος τὴν ἑαυτοῦ γυναῖκα οὕτως ἀγαπάτω ὡς ἑαυτόν, ἡ δὲ γυνὴ ἵνα φοβῆται τὸν ἄνδρα». Δηλ. να σέβεται, να έχει δέος και ιεροπρέπεια στη συζυγία της η γυναίκα, όπως το ίδιο παραθέτει παραπάνω αναλυτικά ο Απ. Παύλος στην προς Εφεσίους, πόσο ο άνδρας θα πρέπει να φοβάται τη γυναίκα, δηλ. να σέβεται, να αγαπά, να θυσιάζεται και να προστατεύει. «οὐδεὶς γάρ ποτε τὴν ἑαυτοῦ σάρκα ἐμίσησεν, ἀλλ᾿ ἐκτρέφει καὶ θάλπει αὐτήν, καθὼς καὶ ὁ Κύριος τὴν Ἐκκλησίαν».

Από τη στιγμή που, ως μέλη της Εκκλησίας, ζούμε την ανάσταση του Χριστού και σύμφωνα με το Σύμβολο Πίστεως, που διατυπώθηκε αρχικά από την Α΄ Οικ. Σύνοδο το 325 στη Νίκαια της Βιθυνίας, πριν 1700 έτη, προσδοκούμε την ανάσταση των νεκρών. Ακόμη, σύμφωνα με τον λόγο του Χριστού «δύναται ὁ Θεὸς ἐκ τῶν λίθων τούτων ἐγεῖραι τέκνα τῷ ᾽Αβραάμ» (Ματθ. γ΄ 9). Εύχεται η Εκκλησία για τους ομοζύγους: «μακροζωΐαν, εὐτεκνίαν, προκοπὴν βίου καὶ πίστεως, καὶ ἐμπλήσαι ὑμᾶς πάντων τῶν ἐπὶ γῆς ἀγαθῶν, ἀξιώσαι δὲ ὑμᾶς καὶ τῶν ἐπηγγελμένων ἀγαθῶν τῆς ἀπολαύσεως».

Η στειρότητα και η ατεκνία, όταν δεν είναι ηθελημένες ή αυτόνομες επιλογές και καταστάσεις του ανθρώπου, αλλά λειτουργίες της ψυχοσωματικής οντότητας του ανθρώπου, μεταμορφώνονται εν Χριστώ σε νέες δημιουργικές επιλογές, χρήσιμες και πολύτιμες. Ως μια άλλη μήτρα μέσα στην οποία κυοφορείται κάθε τι το πολύτιμο εκ συμφώνου των ομοζύγων, τόσο εντός της Εκκλησίας όσο και ευρύτερα στην κοινωνία. «Εὐλόγησον καὶ τοὺς δούλους σου τούτους, τοὺς τῇ σῇ προνοίᾳ πρὸς γάμου κοινωνίαν συναφθέντας».

«Κυήσασα την Παρθένον, και φυγούσα εν γήρα, στειρώσεως το όνειδος Άννα, χάριν είληφας παρά Θεού, ταίς στείραις διδόναι τέκνα εκάστοτε, πιστώς προσερχομέναις σοι, και ευλαβώς Θεώ βοώσαις·».

Να σημειωθεί ότι στον αγιολογικό κύκλο της Ορθοδόξου Εκκλησίας, εκτός από τη σύλληψη του Θεανθρώπου Ιησού Χριστού από τη Θεοτόκο Μαρία κατά την ημέρα του Ευαγγελισμού, η Εκκλησία θυμάται και τελεί θεία Λειτουργία με την ευκαιρία της συλλήψεως της Μαριάμ, της κόρης του Ιωακείμ και της Άννας, καθώς και του Ιωάννη του Βαπτιστή, υιού του Ζαχαρία και της Ελισάβετ.

«Χαίρε, μήτηρ ότι γέγονας της Μητρός του Ποιητού».

Και τούτο διότι τα δύο αυτά πρόσωπα, η Μαριάμ και ο Ιωάννης, συνέβαλαν τα μέγιστα για το έργο της θείας Ενανθρωπήσεως για τη σωτηρία του ανθρωπίνου γένους και την ανακαίνιση ολόκληρης της κτίσης από τον Πανάγιο Τριαδικό Θεό.

Χαίρε, ατεκνίας φυγούσα το όνειδος·

Χαίρε, ότι λύεις πάντοτε ατεκνίας τα δεσμά·

χαίρε, ότι παύεις θλίψεων και στειρώσεως δεινά.

Χαίρε, η χορηγούσα τέκνα τοις ατεκνούσι·

χαίρε, η ενδιδούσα ίαμα τοις νοσούσι.

Χαίρε, πιστών μητέρων το καύχημα·

χαίρε, σεμνών γυναίων το στήριγμα.

*Τό κείμενο δημοσιεύθηκε στο Περιοδικό “Παρέμβαση Εκκλησιαστική”, τεύχος 59 (Σεπτέμβριος – Δεκέμβριος 2024), σελ. 685-688.