Συνέντευξη του Μακαριωτάτου στην εφημερίδα “Αλήθεια”

Οδυνηρές εξελίξεις

-Πως κρίνετε τους χειρισμούς του προέδρου σε σχέση με το Κυπριακό;

Είναι γνωστές οι θέσεις μας ως Εκκλησία. Δεν παραβλέπουμε τις δυσκολίες που έχει η εκάστοτε κυβέρνηση. Εμείς πολλές φορές είμαστε επικριτικοί γιατί ξεφεύγουμε από την βάση των συνομιλιών. Έχει αποφασισθεί μια βάση που για μας ήταν οδυνηρή αλλά δεχθήκαμε την Ομοσπονδία. Δυστυχώς τόσο η τουρκοκυπριακή ηγεσία όσο και η κυβέρνηση της Άγκυρας έχουν ξεφύγει και όλες τους οι προτάσεις μιλούν για  Συνομοσπονδία και όχι Ομοσπονδία. Θέλουν δύο κράτη, κάποια χαλαρή σύνδεση. Βλέπουμε ότι η όλη εξέλιξη θα είναι πολύ οδυνηρή για μας, γιατί στόχος των Τούρκων είναι να εποικίσουν και να Τουρκοποιήσουν το Βορρά, αλλά και το ένα τους πόδι να είναι στο Νότο και είναι ότι χειρότερο.

Η Εκκλησία μέχρι που ζούσε ο μακαριστός ο Αρχιεπίσκοπος, ποτέ δεν δέχθηκε την Ομοσπονδία, πάντοτε η Εκκλησία απέρριπτε αυτή τη λύση. Κάναμε κάποια υποχώρηση εμείς, επειδή η πολιτική ηγεσία δέχθηκε την Ομοσπονδία, αλλά την λειτουργική Ομοσπονδία, μια ισορροπημένη λύση που θα βοηθά όλο το λαό, Έλληνες και Τούρκους, που θα είναι ευτυχισμένοι στη γη των πατέρων τους. Δυστυχώς όπως εξελίσσονται τα πράγματα πάμε για Συνομοσπονδία και όχι Ομοσπονδία. Εδώ διαφωνούμε και πολλές φορές κακίζουμε τον πρόεδρο για τις εκπτώσεις που κάνει, παρόλο που είμαι σε θέση να καταλαβαίνω πόση πίεση δέχεται. Εμείς είμαστε εις θέση να του συμπαρασταθούμε αν κρατήσει μια άψογη Εθνική γραμμή.

Ακούμε συχνά πυκνά να λένε ότι «η Ομοσπονδία, δεν είναι έργο δικό μας τη βρήκαμε την Ομοσπονδία» και πολλές φορές είχα δηλώσει ότι η Ομοσπονδία του Μακαρίου δεν έχει καμία σχέση με τη σημερινή Ομοσπονδία που θέλουν οι ηγέτες του λαού μας. Η Ομοσπονδία του Μακαρίου όπως την ήθελε ο αείμνηστος, ήταν πολύ λειτουργική, δεν υπήρχαν τότε οι έποικοι. Όπου και να πηγαίναμε εμείς, όπου και να έμεναν οι Τούρκοι, θα είχαμε πλειοψηφία και στο Βορρά και στο Νότο. Θα προσπαθούσε τότε, να κάνει μια λειτουργική Ομοσπονδία.

Οι Τούρκοι ακόμα και τις συμφωνίες τις οποίες υπόγραψαν στο παρελθόν δεν τις σεβάστηκαν. Ούτε την τρίτη Βιέννη σεβάστηκε ο Ντενκτάς, ούτε τις συμφωνίες Κορυφής Μακαρίου-Ντενκτάς και Κυπριανού-Ντενκτάς σεβάστηκαν που ήταν υπογεγραμμένες. Έχουμε να κάνουμε με ένα αντίπαλο δύσκολο, πάντοτε οι θέσεις τους είναι μαξιμαλιστικές και επιμένουν. Είναι μεγάλη χώρα η Τουρκία και συμπεριφέρεται αλαζονικά σε εμάς τους μικρούς και ανύπαρκτους, αλλά επιτέλους πρέπει να πατήσουμε πόδι, είμαστε και στην Ευρώπη και πρέπει να διεκδικούμε να εφαρμοστούν ακριβώς οι συμφωνίες που διέπουν την Ευρώπη. Τότε θα κάνουμε ένα κράτος σωστό.

-Θεωρείτε ότι ο πρόεδρος της Δημοκρατίας ως εκλελεγμένος του λαού,  δεν εκφράζει την Ελληνοκυπριακή κοινότητα;

Ως πρόεδρος είναι εντεταλμένος της δικής μας πλευράς να διεξάγει συνομιλίες. Δεν αμφισβητεί κανείς αυτό το δικαίωμα. Βέβαια, κανείς δεν τον έχει εξουσιοδοτήσει εν λευκώ και το καταλαβαίνει και ο ίδιος. Δήλωσε πολλές φορές πως την όποια λύση θα την φέρει και θα είναι στη διάθεση του Κυπριακού λαού. Να αποφανθεί ο παντοδύναμος λαός για το μέλλον του και αυτό είναι μια δημοκρατική Αρχή που ευτυχώς στην Κύπρο την έχουμε, όπως λόγου και έκφρασης και είμαστε ευτυχείς.

Ο πρόεδρος κάνει το καθήκον του και θα είναι υπόλογος στον λαό όπως όλοι μας θα είμαστε υπόλογοι στο λαό. Αν πετύχει κάτι καλό, ο λαός θα τον χειροκροτήσει, αν δεν πετύχει τότε να είναι έτοιμος να ακούσει τις διαφωνίες. Δεν θα συμφωνήσει ο λαός αν κάτι δεν πάει καλά. Αυτό ισχύει για όλους μας, δεν είναι μόνο για τον πρόεδρο της Δημοκρατίας.

Ο λαός πρέπει να έχει ενημέρωση και γνώση

-Κυκλοφορούν ορισμένα φυλλάδια σε ιερούς ναούς που αναφέρονται σε μια ενδεχόμενη λύση του Κυπριακού και κινδύνους που ελλοχεύουν μέσα από τους νυν χειρισμούς. Θεωρείτε ότι οι Εκκλησιαζόμενοι συμφωνούν με αυτό. Υπάρχουν κάποιοι που μπορεί να ενοχλούνται;

Να κάνω μια διόρθωση και να πω ότι, μια φορά πήγαν φυλλάδια στην Αρχιεπισκοπική περιφέρεια και αποφασίσαμε να μην ξαναστείλουμε στις εκκλησίες. Επίσης υπάρχει δημοκρατία και εδώ, δεν πιέσαμε κανένα να πάρει το φυλλάδιο, όποιος ήθελε το έπαιρνε και το διάβαζε, όσοι δεν ήθελαν δεν το έπαιρναν. Αλλά για να αποφύγουμε τις περιττές συζητήσεις εμείς απευθυνθήκαμε στην εφημερίδα «ο Φιλελεύθερος» και είπαμε τις απόψεις μας μέσω της εφημερίδας, μέσω ένθετου που κυκλοφορεί, επειδή θέλουμε να υπάρχει ενημέρωση του λαού, όταν θα έρθει το σχέδιο. Ο λαός πρέπει να έχει ενημέρωση και γνώση. Δεν θέλουμε η ενδεχόμενη λύση που θα έρθει ενώπιον μας να έρθει απότομα. Πιστεύω αυτό δεν είναι κακό. Μπορεί τον λαό να τον ενημερώσει και η κυβέρνηση και τα κόμματα και η Εκκλησία, μπορούν οι πάντες. Φτάνει να ενημερώνουν το λαό σωστά και όχι ψεύτικα, επειδή οι επιπτώσεις θετικές ή αρνητικές θα είναι πάνω στο λαό μας. Εμείς θέλουμε να υπάρχουν θετικές επιπτώσεις και όχι να αναγκαστεί ο λαός μας να ζητήσει πατρίδα αλλού.

Η κατοχή

-Στα κατεχόμενα υπάρχουν ναοί μας που είναι καταστραμμένοι, ορισμένοι έχουν μετατραπεί σε τζαμιά. Σε άλλες περιπτώσεις υπάρχουν διαλυμένα και βεβηλωμένα νεκροταφεία. Έχετε προσφύγει σε Ευρωπαϊκά και Διεθνή Δικαστήρια για το θέμα;

Έχω προσφύγει στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο και μάλιστα η αγωγή που έκανα είναι τριπλή. Από τη μια ότι έχουν καταλάβει τους ναούς και τις περιουσίες των ναών μας και τα ζητάμε πίσω, επειδή είναι δικά μας, δεν ανήκουν στους Τούρκους. Δεύτερο, ότι δεν μας αφήνουν να συντηρήσουμε τους ναούς που ο ένας μετά τον άλλο, καταρρέουν και τρίτο, δεν μας επιτρέπουν να χρησιμοποιούμε αυτούς τους ναούς. Να πηγαίνουμε να προσευχόμαστε, να κάνουμε Χριστιανικές ακολουθίες.

Σίγουρα όμως το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έχει πολλές υποθέσεις και θα κάνει πολλά χρόνια να εξετάσει το θέμα μας, αλλά θα έχουμε την υπομονή μέχρι να δικαστεί.

-Σε σχέση με την προσφυγή Μακαριότατε, που αφορά κατεχόμενη Εκκλησιαστική γη. Έχετε υπόψη σας για οικοδομικές δραστηριότητες, προβήκατε σε ενέργειες, όπως η πρόσφατη περίπτωση Αποστολίδη;

Η αγωγή που κάναμε ήταν εφʼ όλης της ύλης. Ο λόγος που αργήσαμε μάλιστα να προβούμε σε αυτή την ενέργεια, ήταν επειδή δεν ήταν εύκολο για την Εκκλησία να μαζέψει όλα τα έγγραφα από όλους τους ναούς μας και την γη μας στα κατεχόμενα, που αφορά σχεδόν τη μισή Κύπρο. Τεραστίων διαστάσεων περιουσία, που δεν αφορά μόνο τους ναούς, αλλά το εσωτερικό και τη γη μας. Μας ενδιαφέρει και το τελευταίο κομματάκι, που μπορεί να αφορά ναό, χωράφι, περβόλι.

Λόγος στην Παιδεία

-Στο θέμα της παιδείας, Μακαριότατε, τα προηγούμενα χρόνια η Εκκλησία είχε άποψη και λόγο στην Παιδεία. Πιστεύετε ότι η σημερινή κυβέρνηση έχει περιθωριοποιήσει την Εκκλησία και τη θρησκεία μας γενικότερα;

Δεν είναι μόνο η σημερινή κυβέρνηση. Οι τελευταίες κυβερνήσεις, δυστυχώς έχουν περιθωριοποιήσει την Εκκλησία. Δεν είχαν τον ανάλογο σεβασμό, ότι η Εκκλησία επί αιώνες ήταν σκυμμένη στην παιδεία μας και την κράτησε σε δύσκολους χρόνους και εποχές. Μέχρι το 1960 που εγκαθιδρύθηκε η Κυπριακή Δημοκρατία, τουλάχιστον την Μέση Εκπαίδευση η Εκκλησία την είχε υπό την προστασία της και η παιδεία μας πήγαινε θαυμάσια. Από τότε που ανέλαβε το κράτος και έβαλε την Εκκλησία στο περιθώριο έχουμε τα σημερινά θλιβερά αποτελέσματα, μέχρι του σημείου ο μαθητής να χτυπά τον δάσκαλο. Μια ανεπίτρεπτη κατάσταση.

– Πιστεύετε ότι η νεολαία τον τελευταίο καιρό απομακρύνεται από την Εκκλησία;

Νομίζω ότι οι νέοι είναι πολύ κοντά μας. Κάθε Κυριακή και γιορτή, ο λαός μας εκκλησιάζεται και έχουμε αύξηση εκκλησιασμού και στις πόλεις και στην ύπαιθρο. Κτίζουμε συνέχεια ναούς και κάθε Κυριακή και γιορτή οι ναοί είναι γεμάτοι. Δεν έχω λόγους να ανησυχώ ότι η νεολαία μας δεν θρησκεύεται και δεν νομίζω ότι και εμείς ήμασταν καλύτεροι όταν ήμασταν νέοι. Ίσως μάλιστα αν είχαμε τα μέσα που έχει η σημερινή νεολαία, ίσως να ήμασταν χειρότερα. Πιστεύω ότι τα παιδιά μας είναι καλά, αλλά τα ερεθίσματα που λαμβάνουν σήμερα είναι αρνητικά και δυστυχώς υπάρχει και μια αδιαφορία. Το σημαντικό είναι το τι λαμβάνει το παιδί από το σπίτι και την οικογένεια, επειδή ότι και να δώσει η Παιδεία, το σχολείο και η Εκκλησία αργότερα, δεν μπορεί να το αφομοιώσει το παιδί. Πρέπει πρώτα να πάρει τις αρχές από την οικογένεια του και δυστυχώς σήμερα εργάζονται και οι δύο οι γονείς και οι παππούδες έμειναν στην ύπαιθρο.

Η Εκκλησία προσπαθεί με διάφορους τρόπους όπως ομιλίες, κηρύγματα, κατηχητικά, κατασκηνώσεις που κάνουμε, να κρούουμε των κώδωνα του κινδύνου και να καλούμε τα παιδιά να κοιτάξουν και τον έσω άνθρωπο, που δεν είναι μόνο ύλη αλλά και πνεύμα. Πρέπει να κοιτάζουμε και την πνευματική του υπόσταση, την ψυχή του. Δεν χρειάζεται το παιδί μόνο ύλη και γνώσεις, αλλά και ανθρωπιά. Πρέπει να μάθει από μικρό να στηρίζεται σε ήθος αξίες και ιδανικά.

Εκκλησία και φορολογία

-Η φορολογία της Εκκλησίας είναι ένα θέμα που πηγαινοέρχεται. Τελικά που βρισκόμαστε;

Στο σημείο αυτό γίνεται πρώτης ποιότητας λαϊκισμός. Η Εκκλησία φορολογείται, πληρώνει τους φόρους της και ότι λέγεται επισταμένως, ότι δεν πληρώνει φόρους η Εκκλησία είναι κακοήθες ψέμα. Πληρώνουμε όλους τους φόρους. Αυτό που θέλαμε ήταν μια συμφωνία που θα γινόταν με την κυβέρνηση, επειδή η Εκκλησία, έχει μια περιουσία τεραστίων διαστάσεων και διερωτηθήκαμε πώς σε περιουσία η οποία δεν μπορεί να αξιοποιηθεί να πληρώνεις φόρο γιʼ αυτή; Και εξηγώ, αν έχουμε 100 σκάλες πάνω στην θάλασσα και είναι βράχοι, με εισόδημα μηδέν, αν έρθουν και την κοστολογήσουν ένα εκατομμύριο την σκάλα, φαντάζεστε τι φόρους θα πληρώσουμε; Καλύτερα να την πουλήσουμε. Όμως η περιουσία αυτή δεν είναι δική μας. Εμείς είμαστε θεματοφύλακες και διαχειριστές της περιουσίας και πρέπει να είμαστε καλοί διαχειριστές. Είπα, «κύριοι, την μη αξιοποιημένη περιουσία δεν πρέπει να την φορολογείτε διότι, αν την φορολογήσετε εμείς θα αναγκασθούμε να την αξιοποιήσουμε για να έχουμε εισόδημα για να πληρώνουμε τους φόρους μας, διαφορετικά θα πρέπει κάθε χρόνο να πουλούμε ένα κομμάτι για να πληρώνουμε τους φόρους και κάποια στιγμή θα εκλείψει. Εάν μας αναγκάσετε μέσα σε λίγα χρόνια να μεταποιήσουμε αυτή την περιουσία, να την επενδύσουμε, όσο έξυπνοι και αν είμαστε, όσο δραστήριοι και αν είμαστε θα κάνουμε λάθη και τα λάθη θα τα πληρώσει ο καημένος ο λαός».

Η περιουσία ανήκει στον λαό και δεν κάνω λαϊκισμό. Δεν ανήκει στον Αρχιεπίσκοπο, ή στον Μητροπολίτη ή στον Ηγούμενο ή στον παπά. Αυτή η περιουσία είναι της Εκκλησίας και την Εκκλησία την αποτελεί όλο το πλήρωμα της. Οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί, κάτοικοι αυτού του νησιού. Γιʼ αυτό έσπευσα να κάνω μια συμφωνία με την κυβέρνηση. Έχει μονογραφηθεί αυτή η συμφωνία και έπρεπε να πάει στη Βουλή για να ψηφιστεί νόμος. Έχασε τις εκλογές ο μακαρίτης ο Παπαδόπουλος και μείναμε εκεί. Δεν πήγε στη Βουλή. Είπα εντάξει, έχουμε δημοκρατία έχουμε ελευθερία λόγου, μπορεί ο κάθε ένας να λέει ότι θέλει, δεν θέλει η νυν κυβέρνηση να περάσει αυτή τη συμφωνία, τότε είπα, επί άλλης κυβερνήσεως, θα τακτοποιήσω τη φορολογία της Εκκλησίας.
Πάντως εμείς θα εξακολουθήσουμε να πληρώνουμε τους φόρους μας, μέχρι να δούμε να ανατείλουν καλύτερες ημέρες. Δεν αρνούμαστε την πληρωμή των φόρων.

– Η Εκκλησία με ποιο τρόπο στηρίζει οικονομικά τους φτωχούς;

Ασφαλώς και βοηθά η Εκκλησία τους φτωχούς και όσους έχουν ανάγκη. Ασκεί ένα φιλανθρωπικό έργο τεραστίων διαστάσεων. Μπορώ να σας πω ότι μόνο για την Αρχιεπισκοπή που γνωρίζω τα πράγματα, τα τελευταία τρία χρόνια που είμαι εδώ, οι βοήθειες ξεπερνούν τα 4 εκατομμύρια ευρώ το χρόνο. Αυτό μόνο για την Αρχιεπισκοπή, πιστεύω άλλα τόσα δίνει η Μονή Κύκκου και άλλα τόσα δίνουν οι άλλες εκκλησίες, Μητροπόλεις. Δεν μπορεί να ισχυριστεί κανείς ότι η Εκκλησία δεν συμπαρίσταται του φτωχού, του αρρώστου, του πεινασμένου, των ανύπαντρων μητέρων, του φοιτητού που θέλει να σπουδάσει.

Και υποτροφίες αρκετές δίνουμε και στηρίζουμε τον κόσμο που μας έχει ανάγκη, μέσα στα πλαίσια των δυνατοτήτων μας. Ασφαλώς δεν μπορούμε να αντιμετωπίσουμε όλες τις καταστάσεις, ούτε ίδια η κυβέρνηση δεν μπορεί, όσο καλές και να είναι οι παροχές προς τους αναξιοπαθούντες. Η κοινωνική προσφορά του κράτους είναι πολύ καλή αλλά δεν μπορεί να καλύψει όλα τα δεδομένα.

Συνέντευξη με την Άννα-Μαρία Ευτυχίου (Εφημ. “Αλήθεια”)