Καταστροφή Εκκλησιαστικών και Πολιτιστικών Μνημείων στην Τουρκοκρατούμενη Κύπρο

Έκθεση, η οποία δημοσιεύθηκε από την Αμερικανική Επιτροπή Ελσίνκι, υπογραμμίζει ότι τα θρησκευτικά και πολιτιστικά μνημεία στα κατεχόμενα διατρέχουν μεγάλο κίνδυνο.

Στην έκθεση, αποσπάσματα της οποίας δημοσιεύθηκαν χθες στην εφημερίδα «The Washington Times”, επισημαίνεται ότι χιλιάδες εικόνες της Ορθόδοξης εκκλησίας, χειρόγραφα, τοιχογραφίες και ψηφιδωτά έχουν κλαπεί από εκκλησίες και εξωκλήσια καθώς και από μοναστήρια στα κατεχόμενα και κατέληξαν σε διεθνείς δημοπρασίες.

Η έκθεση, υπό την επωνυμία «Καταστροφή της Πολιτιστικής Κληρονομιάς στο Βόρειο Τμήμα της Κύπρου και Παραβιάσεις του Διεθνούς Δικαίου», είναι το αποτέλεσμα μακροχρόνιας έρευνας της Επιτροπής.

«Τριάντα-πέντε χρόνια κατοχής της βόρειας Κύπρου από τουρκικά στρατεύματα έχουν καταστρέψει πληθώρα αρχαιολογικών και θρησκευτικών μνημείων», αναφέρει η έκθεση, για να προσθέσει ότι η ΟΥΝΕΣΚΟ καταγράφει την καταστροφή από το 1984.

Σύμφωνα με την έκθεση, 500 ορθόδοξες εκκλησίες ή εξωκλήσια έχουν λεηλατηθεί, κατεδαφιστεί ή υποστεί βανδαλισμούς, 133 εκκλησίες, ξωκλήσια και μοναστήρια έχουν βεβηλωθεί, 15 χιλιάδες εικόνες έχουν εξαφανιστεί, 77 εκκλησίες έχουν μετατραπεί σε τεμένη, 28 χρησιμοποιούνται από τον τουρκικό στρατό ως νοσοκομεία ή στρατόπεδα και 13 έχουν μετατραπεί σε στάβλους.

Μέλος της Επιτροπής ανέφερε ότι αντίγραφο της έκθεσης έχει σταλεί στην τουρκική πρεσβεία στην Ουάσιγκτον, αλλά εκπρόσωπος της πρεσβείας ανέφερε στην εφημερίδα ότι η πρεσβεία δεν είχε παραλάβει οτιδήποτε.

Η έκθεση δημοσιεύθηκε ενόψει της συζήτησης της στο Καπιτώλιο ενώπιον της Επιτροπής υπό την προεδρία του Γερουσιαστή Ben Cardin και του βουλευτή Alcee Hastings. Στη συζήτηση πήραν μέρος οι Dr. Klaus Gallas, εμπειρογνώμονας σε θέματα βυζαντινολογίας και ιστορίας της Τέχνης, ο Dr. Charalambos Chotzakoglou, Καθηγητής της Αρχαιολογίας στο Ανοικτό Πανεπιστήμιο της Ελλάδας και η Μάικλ Τζένσεν, δημοσιογράφος και συγγραφέας του βιβλίου «Πόλεμος και Πολιτιστική Κληρονομιά: Η Κύπρος μετά το 1974», οι οποίοι έδωσαν τις δικές τους μαρτυρίες.

Σύμφωνα με την κ. Τζένσεν, 16 χιλιάδες εικόνες, τοιχογραφίες και ψηφιδωτά καθώς και 60 χιλιάδες αρχαιολογικά αντικείμενα έχουν κλαπεί και φυγαδευθεί από τα κατεχόμενα. Ενώ οι τουρκικές Αρχές έχουν κάνει πολύ λίγα ή τίποτα για να αναχαιτίσουν αυτό το πολιτιστικό ξεκαθάρισμα, οι Τουρκοκύπριοι, αντίθετα, οι οποίοι θεωρούν την πολιτιστική κληρονομιά του νησιού ως δική τους, έχουν επικρίνει τις «αρχές» του ψευδοκράτους και έχουν δημοσιοποιήσει τη λεηλασία αυτή.

Ο Dr. Gallas, ο οποίος έχει ταξιδεύσει στα κατεχόμενα τόσο πριν όσο και μετά την τουρκική εισβολή, δήλωσε ότι η κλοπή αντικειμένων πολιτιστικής κληρονομιάς στα κατεχόμενα συνήθως ήταν δυνατή μόνο κάτω από την επίβλεψη ή και ανοχή του τουρκικού στρατού. «Η απώλεια για την Κύπρο και για την ΟΥΝΕΣΚΟ είναι απερίγραπτη. Εκτιμάται ότι ο αριθμός της λείας που γνωρίζουμε είναι μόνο ένα ποσοστό του υλικού που έχει κλαπεί από τις ορθόδοξες εκκλησίες στην Κύπρο», είπε.

Ο Dr. Chotzakoglou τόνισε ότι γύρω στις 500 εκκλησίες και θρησκευτικά μνημεία που ανήκουν στην Αυτοκέφαλη Εκκλησία της Κύπρου, το Ελληνικό Ορθόδοξο Πατριαρχείο της Ιερουσαλήμ, το Ιερό Μοναστήρι της Αγίας Αικατερίνης στο Σινά, τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, την Καθολική και Αρμενική Εκκλησία, την εβραϊκή κοινότητα καθώς και την Προτεσταντική Εκκλησία, καθώς και νεκροταφεία έχουν σκόπιμα βεβηλωθεί, λεηλατηθεί και καταστραφεί.

Επεσήμανε ότι χριστιανικές εκκλησίες έχουν μετατραπεί σε στρατόπεδα, στάβλους, ξενοδοχεία, θέατρα, νυκτερινά κέντρα, αθλητικά κέντρα ενώ η εκκλησία του Σωτήρος στο χωριό Χρυσηλίου έχει μετατραπεί σε νεκροτομείο.

Συνολικά 77 εκκλησίες, σύμφωνα με την έκθεση, έχουν μετατραπεί σε τεμένη με κομμάτια από το Κοράνι γραμμένα στη θέση όπου βρίσκονταν τοιχογραφίες και εικόνες ενώ το μοναστήρι της Αγίας Αναστασίας είναι τώρα ξενοδοχείο με πισίνα και καζίνο.

Προσθέτει ότι στην Κύπρο υπάρχουν 660,000 Ε/κ στις ελεύθερες περιοχές, 89 χιλιάδες τουρκόφωνοι και 43 χιλιάδες Τούρκοι στρατιώτες οι οποίοι υπηρετούν ως στρατός κατοχής.

Στην έκθεση, υπογραμμίζεται η «νομική ευθύνη της Τουρκίας να απέχει από εχθρικές και καταστροφικές ενέργειες εναντίον της πολιτιστικής κληρονομιάς στο βόρειο τμήμα της Κύπρου, να απαγορεύσει, να παρεμποδίσει την κλοπή, βεβήλωση ή εκμετάλλευση της πολιτιστικής κληρονομιάς και να προχωρεί στην ποινική δίωξη ατόμων που ενέχονται σε ενέργειες καταστροφής, βεβήλωσης και λεηλασίας».

Αναφέρει επίσης ότι η κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας έχει δαπανήσει 600 χιλιάδες δολάρια από το 2000 για την ανοικοδόμηση 17 ιστορικών τεμενών στις ελεύθερες περιοχές.

Καταλήγοντας, η έκθεση αναφέρει ότι σύμφωνα με το διεθνές Δίκαιο, η Τουρκία, ως κατοχική δύναμη, έχει ευθύνη για τις πράξεις εναντίον της πολιτιστικής περιουσίας.

ΚΥΠΕ/ΑΖ/ΑΧΡ/ΜΜ