Η Παναγία, ένοικος στην αγιασμένη οροσειρά του Πενταδακτύλου

Καθώς ψηλαφούμε τις πληγὲς και τα χαλάσματα της ζωής μας, καθώς επιστρέφουμε στη λεηλατημένη πατρίδα μας, έτοιμοι για μια όποια λύση προσμένουμε να διασώσει τη ζωή μας και τα αγαθά μας και όσα άλλα,  μαζί με τη συνέχεια της παρουσίας μας στην ιστορία, σκέφτομαι να καταθέσω ένα οδοιπορικό, μέρες πού ’ναι των Εισοδίων της Θεοτόκου, με τα μοναστήρια και τις εκκλησίες, που μας συνοδεύουν και μας σκέπουν, αγιάζοντας μυστικώς το βίο μας και μας διαζώζουν, ως προστασία και παραμυθία και χάρις Θεού εις τον αιώνα.

Ψηλαφώ, έτσι, στον ηλεκτρονικό τόπο όλο εκείνο το εκκλησιολογικό και μοναστηριακό χρονικό και οδοιπορικό που αναδεικνύει τον Πενταδάκτυλο ως «το βουνό της Παναγίας», και διαβάζω όλα τα σχετικά, και μένω έκπληκτος γι’ αυτή τη μυστική παρουσία και προστασία και σκέπη της Παναγίας μέσα στους αιώνες. Και σκέφτομαι πως έπρεπε να περάσουν χρόνια, για να υποψιαστούμε πως παράστεκε δίπλα μας η πολλαπλώς αγιασμένη οροσειρά τοὺ Πενταδακτύλου, ως «το βουνό της Παναγίας», με όλους τους αγίους του και εξόχως με όλα εκείνα τα μοναστήρια της Υπεραγίας Θεοτόκου, να μας φρουρούν κατά τρόπο μυστικό και στοργικό. Και εσχάτως, σκέφτομαι, με όλους τους νεομάρτυρες της εισβολής.

Μἐνω μόνο στα μοναστήρια της Υπεραγίας Θεοτόκου στον Πενταδάκτυλο: Παναγία Ελεούσα στην Καρπασία, Παναγία Περγαμηνιώτισσα, στην Ακανθού, Παναγία Μελανδρύνα, ανατολικά του Αγίου Αμβροσίου, Αχειροποίητος στην αρχαία Λάμπουσα, που την επισκεπτόμαστε και προσκυνούσαμε παιδιά. Έτσι. Και στη Λυθράγκωμη η Παναγία η Κανακαριά. Κι ανάμεσά τους η Παναγία της Καντάρας, με τους μοναχοὺς εκείνους που μαρτύρησαν και που εορτάζουμε στις 19 Μαΐου, η Παναγία του Τοχνιού, έξω από τις Μάνδρες Αμμοχώστου, στὰ ανατολικά, η Παναγία η Υπάτη, δυτικά του μοναστηριού του Αντιφωνητή Χριστού, πάνω από το χωριό Άγιος Αμβρόσιος, η Παναγία η Αψινθιώτισσα, ένα μοναστήρι που υπήρξε ένα από τα σημαντικότερα της μεσαιωνικής Κύπρου, που κατά τον χρονικογράφο του 15ου αιώνα Γεώργιο Βουστρώνιο σ’ αυτό εἶχε μεταβεί για αποχαιρετιστήριο προσκύνημα, μαζί  με όλο το σώμα των ευγενών, η τελευταία βασίλισσα της Κύπρου, η Αικατερίνη Κορνάρο, η Παναγία η Ασπροφορούσα στο μαγευτικό αββαείο του Πέλλα Πάϊς, η Παναγία η Γαλατερούσα ή Στάζουσα, πιο πέρα, στον Καραβά, κι η Παναγία η Κρινιώτισσα, στη Λάπηθο, κι η Παναγία των Καθάρων, στην νότια πλαγιά της κορφής Κόρνος, δυτικά του χωριού Λάρνακας της Λαπήθου. Μοναστήρια όλα αυτά. Και σκέφτομαι και τὴν Παναγία των Περβολιών στο Δίκωμο, τόσα και τόσα διάσπαρτα ξωκκλήσια και παρεκκλήσια και ναούς ενοριακοὺς στα σκαρφαλωμένα στον Πενταδάκτυλο χωριά μας, μέσα στο κύμα το αλμυρό και τα ανθοφορούντα δάση και πλαγιές. Και στο μέσον ο Χριστός Αντιφωνητής, με εκείνες τις εκπληκτικές τοιχογραφίες και αγιογραφίες. Κι ο Άγιος Χρυσόστομος. Και σκέφτομαι, ακόμα, πως εμείς στην Κυθρέα είχαμε ψηλὰ τον Πενταδάκτυλο την Παναγία την Πλατανιώτισσα, που τη λειτουργούσαν οι παππούδες μας μια φορά το χρόνο και που τα ερείπιά της μας ακολουθούσαν μυστικώς. Έτσι οι ιερείς από την ενορία του Αγίου Ανδρονίκου ανέβαιναν στο βουνό, και ανέπεμπον, εορτάζοντες, μέσα στο δάσος φωνές και ύμνους αινέσεως στην Υπεραγια Θεοτόκο. Κι εκείνο το μοναστήρι της Παναγίας της Θεοτόκου και την Παναγία τη Χαρδακιώτισσα, με την ιστορική της εικόνα.

Σκέφτομαι, λοιπόν, πως όλα αυτά μας ακολουθούν ―και θα μας ακολουθούν εις τον αιώνα― ως ψηλαφητή μαρτυρία της Ελληνορθόδοξης παρουσίας μας σε τόπους αγιασμού και χάριτος. Κι ακούω τις νύχτες τις προσευχές και τους ψαλμοὺς και τις μελωδίες να ανεβαίνουν στον ουρανό, με τα κεριά να αναβοσβήνουν και τα καντήλια μπροστά στις εικόνες και την Αγία Τράπεζα. Και τότε είναι που επιστρέφω σε εκείνο το «ανασήκωσε την πλάτη κι απόσεισέ τους, Πενταδάκτυλέ μου», του ποιητή Κώστα Μόντη, θρηνώντας για όσα πατεί  η αθλιότης και βαρβαρότης των καιρών, καθώς εμείς αδύναμοι και άθλιοι και κατηραμένοι, για να γυρίσω στον άλλο ποιητή που έγραψε για τον Ονήσιλο, τον Παντελή Μηχανικό, αφεθήκαμε στα πάθη, για να εισέλθουν οι εισβολείς και καταπατητές της αγιασμένης πατρίδος μας.

ΝΙΚΟΣ ΟΡΦΑΝΙΔΗΣ