Πνευματική κατάνυξη στο Άγιο Όρος Grabarka
Στη γυναικεία Ιερά Μονή Οσίων Μάρθας και Μαρίας στην Grabarka η εορτή της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος είναι για τους Ορθόδοξους αδελφούς της Πολωνίας σπουδαίο πνευματικό γεγονός. Είναι μια εορτή συνδεδεμένη με την πίστη και την παράδοση μας, αλλά και με τους κόπους, τις θυσίες και τις ποικίλες δοκιμασίες των αδελφών Πολωνών.
Την Τρίτη το βράδυ, 18 Αυγούστου, η Ηγουμένη Ερμιόνη και η αδελφότητα υποδέχτηκαν στην Ιερά Μονή το Μακαριώτατο Αρχιεπίσκοπο Κύπρου και τη συνοδεία του. Μετά την υποδοχή οι δύο Προκαθήμενοι των Εκκλησιών Κύπρου και Πολωνίας συγχοροστάτησαν στις Ακολουθίες του Εσπερινού και του Όρθρου.
Η θεία Λειτουργία που τελέστηκε την Τετάρτη, 19 Αυγούστου (Παλαιό Ημερολόγιο: 6 Αυγούστου), από τους Μακαριώτατους Προκαθήμενους Κύπρου και Πολωνίας, ήταν ιδιαίτερη ευλογία και για το δικό μας Ορθόδοξο Κυπριακό λαό. Η προσευχή για δικαίωση του λαού μας, ελευθερία από τα ποικίλα δεινά και την απελευθέρωση της πατρίδας μας από τους Τούρκους εισβολείς ήταν στην προσευχή όλων κατά τη διάρκεια της θείας Λειτουργίας.
Ο Μακαριώτατος τοποθέτησε μεγάλο ξύλινο Σταυρό, σύμφωνα με το τοπικό έθιμο, αφιέρωμα υπέρ ενισχύσεως και διαφυλάξεως του πολυβασανισμένου Ορθόδοξου Κυπριακού λαού.
Ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Κύπρου στην αντιφώνησή του προς τον Μακαριώτατο Μητροπολίτη Πολωνίας είπε:
“Μακαριώτατε Μητροπολίτα Βαρσοβίας και πάσης Πολωνίας κ. Σάββα,
Ευχαριστούμε από τα μύχια της ψυχής μας τον εν Τριάδι προσκυνούμενο Θεόν ημών που μας αξίωσε σήμερα αυτής της μεγάλης χαράς, της εν τη Θεία Ευχαριστία κορύφωσης της συνάντησής μας.
Ευχαριστούμε, ύστερα, κι εσάς για την πρόσκληση και τη φιλοξενία που μας παρέχετε καθώς και τους φιλόφρονας λόγους σας. Ως πανεπιστημιακός διδάσκαλος της Θεολογίας, γνωρίζετε καλύτερα από όλους μας ότι η Θεία Ευχαριστία εκφράζει την πληρότητα της Εκκλησίας. Αποτελεί την υπαρκτή πραγματικότητα ουρανού και γης, της στρατευομένης και της θριαμβευούσης Εκκλησίας, με υπέρτατη αναφορά στον Ιησού Χριστό. Παρόντες στη διακήρυξη της ενότητός μας στο Σώμα Χριστού, οι τοπικοί άγιοί μας: Βαρνάβας, Παύλος και Μάρκος, οι απόστολοι, που ευαγγελίστηκαν ήδη από το 45 μ.Χ. τον Χριστό στην Κύπρο, Σπυρίδων ο Τριμυθούντος, Επιφάνιος ο Κωνσταντίας, ο όσιος Νεόφυτος ο Έγκλειστος. Μα και οι δικοί σας: Οι ισαπόστολοι Κύριλλος και Μεθόδιος, ο άγιος Γαβριήλ ο παιδομάρτυς και άλλοι, φανεροί και αφανείς προασπιστές της Ορθοδοξίας στη μαρτυρική αυτή περιοχή. Όλοι συναγάλλονται μαζί μας, βλέποντας τα «έκγονα» τους να μένουν σταθερά και αμετακίνητα στους δρόμους που εκείνοι εχάραξαν.
Γευόμενοι κι εμείς αυτής της χαράς της ενώσεώς μας εν Χριστώ διά του ενός άρτου και του ενός ποτηρίου, επαναλαμβάνουμε με συγκίνηση την αποστολική ρήση που ακούστηκε σήμερα στο Θαβώρ: «Καλόν εστίν ημάς ώδε είναι» (Ματθ. 17, 4). Και πράγματι! Τι το ωραιότερο από το «κατοικείν εν τω οίκω Κυρίου» μαζί με αδελφούς αγαπημένους, μάλιστα κατά την τέλεση, από κοινού, της Θείας Ευχαριστίας;
Η προσωπική μου συγκίνηση καθίσταται μεγαλύτερη γιατί το σημερινό συλλείτουργό μας τελείται σε μια από τις περίφημες Μονές σας. Έζησα 25 ολόκληρα χρόνια ως μοναχός, από τη θέση του δοκίμου μέχρι και του ηγουμένου και είμαι σε θέση να αξιολογήσω την προσφορά των Μονών εις την Εκκλησίαν. Τα Μοναστήρια είναι τα νεύρα της Ορθοδοξίας. Χωρίς αυτά δεν μπορεί να υπάρξει ζωντανή ποιμαίνουσα Εκκλησία. Στα Μοναστήρια δοξάζεται ο Θεός, εξουθενούται ο διάβολος, καλλιεργείται η ακρίβεια του Ευαγγελικού Νόμου, μελετάται η διδασκαλία των Πατέρων. Οι μοναχοί γίνονται φως Χριστού, το οποίο «φαίνει πάσι». Γίνονται, με τη ζωή τους, κρίση για τον κόσμο που αλλοτριώνει τη ζωή του ανθρώπου, προβάλλοντας στην κοινωνία το Χριστιανικό ήθος. Αλλά και κρίνουν αμείλικτα και κάθε εκκοσμίκευση της Εκκλησίας, που επιχειρούν σ’ αυτήν οι δυνάμεις του αιώνος τούτου. Η παρουσία μας, ως εκ τούτου, στην Ιεράν αυτή Μονή κατά τη μεγαλώνυμο εορτή της Μεταμορφώσεως, αυξάνει το συγκινησιακό κλίμα της ημέρας.
Νιώθουμε, όντως, το αΐδιον φως της Τρισηλίου Θεότητος που αποκαλύφθηκε εις το όρος Θαβώρ και του οποίου μέτοχοι εγένοντο «καθώς ηδύναντο» οι πρόκριτοι των μαθητών, να καταυγάζει και τη δική μας ύπαρξη. Είθε το φως αυτό να περισκέπει και τους πιστούς των δύο Εκκλησιών μας, να φωτίζει τα διανοήματά τους προς εργασίαν των θείων εντολών, να ενισχύει τας εδώ ασκουμένας αδελφάς, να αξιώνει και την Αγιωτάτην Εκκλησία της Πολωνίας να δίδει την καλή μαρτυρία ενώπιον ετεροδόξων και αλλοεθνών.
Το φως της Μεταμορφώσεως είναι προοίμιον της μελλούσης λαμπρότητος των εκλεκτών. Συνιστά όμως, ταυτόχρονα, και στόχο ισόβιο που προδιαγράφει και την επίγεια πορεία των βιαστών της βασιλείας του Θεού. Η «άσχετος» εκείνη φωτοχυσία ακολούθησε την εις «όρος υψηλόν» ανάβασιν, δηλώνοντας έτσι ότι «οι τω ύψει των αρετών διαπρέψοντες και της ενθέου δόξης αξιωθήσονται».
Ο σύγχρονος κόσμος, Μακαριώτατε, ανίδεος των ακτίστων θείων ενεργειών όχι μόνο το φως της Μεταμορφώσεως αδυνατεί να αντικρύσει, αλλ’ ούτε και το φυσικό φως επιδιώκει. Εργάζεται τα έργα του σκότους μακριά από το φως της ημέρας. Επαληθεύεται έτσι η ρήση του Κυρίου «Πας ο τα φαύλα πράσσων μισεί το φως» (Ιω. 3, 25). Κι είναι ευθύνη της Ορθόδοξης Εκκλησίας να ευαγγελιστεί στο σύγχρονο παραπαίοντα κόσμο «οδόν σωτηρίας». Οι δυο μας Εκκλησίες, παρά το μικρό αριθμητικό μέγεθός τους, έχουν και ευθύνη αλλά και προοπτικές μεγάλες, λόγω της ένταξης των χωρών μας στην Ενωμένη Ευρώπη. Η Ευρώπη έχει ανάγκη την Ορθόδοξη πνευματικότητα. Έχει ανάγκη των προτάσεων που καταθέτει η Ορθοδοξία για να βγει ο σύγχρονος άνθρωπος από τα αδιέξοδά του στα οποία τον έχουν οδηγήσει ο εγωισμός, ο ευδαιμονισμός και ο ξηρός ορθολογισμός. Η Ορθοδοξία δεν υπόσχεται υλικά αγαθά στον άνθρωπο. Ούτε και διαθέτει τέτοια. Του δίνει όμως διέξοδο στη μοναξιά του, απαντήσεις στην ανασφάλειά του, υποδείξεις για τη βασιλεία του Θεού. Τον εισάγει στον γνόφο του Θαβωρείου φωτός. Τον διδάσκει ότι το φως τούτο είναι μεθεκτόν, φτάνει ο καθένας να προετοιμάσει κατάλληλα τον εαυτό του.
Χαιρόμαστε ιδιαιτέρως, Μακαριώτατε, γιατί η επίσκεψή μας στη χώρα σας μάς δίνει την ευκαιρία να συμπροβληματιστούμε στα θέματα αυτά και να αναζητήσουμε από κοινού διεξόδους στα σημερινά, μακράν του Θεού, αδιέξοδα.
Από την περασμένη Κυριακή, που φτάσαμε στη φιλόξενη χώρα σας, παρακολουθούμε και θαυμάζουμε τη ζωτικότητα και την πρόοδο του Ορθόδοξου Πολωνικού λαού. Μέσα σε μια χώρα, με τη συντριπτική πλειοψηφία των κατοίκων της να είναι ετερόδοξοι, η ύπαρξη μιας μικρής αλλά δυναμικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, άριστα συγκροτημένης, με έξι επισκοπές, ανδρικά και γυναικεία μοναστήρια, Ιερατική Σχολή και τμήμα Ορθόδοξης Θεολογίας στη Χριστιανική Θεολογική Ακαδημία της Βαρσοβίας, συνιστά μια λαμπρή μαρτυρία στο σύγχρονο κόσμο.
Αναπολούμε την μακρά σειρά των διωγμών, των κατατρεγμών, της καταπίεσης και τόσων άλλων δεινών από τα οποία πέρασε η μαρτυρική Εκκλησία σας και δοξάζουμε τον Θεό τον εξαγαγόντα αυτήν εις αναψυχήν. Έζησε η Πολωνική Ορθόδοξη Εκκλησία, ετεροχρονισμένα, τους διωγμούς της αρχαίας Εκκλησίας. Διήλθε μέσα από συμπληγάδες πέτρες, «ελογίσθη ως νεκρά» αλλά «δόξα τω Θεώ» «ιδού ζει» και προοδεύει.
Η εγκαρτέρηση που επέδειξε η Εκκλησία και ο λαός σας, στους χρόνους των διωγμών και των ταλαιπωριών, αναδεικνύεται ενισχυτικό παράδειγμα και για μας που βιώνουμε μια παρατεταμένη θλίψη και μια ανείπωτη τραγωδία του λαού και της χώρας μας. Από το 1974 – συμπληρώθηκαν ήδη 35 χρόνια – η Τουρκία, μια γειτονική μας χώρα που εποφθαλμιούσε πάντα την Κύπρο λόγω της γεωγραφικής σπουδαιότητάς της, μας επετέθη και κατέλαβε το 37% του εδάφους μας. Κι επί πλέον εκδίωξε όλον τον γηγενή Ορθόδοξο πληθυσμό από την περιοχή αυτή, την οποία και εποικίζει με Μουσουλμάνους από την Ανατολία, με σκοπό την αλλαγή του δημογραφικού χαρακτήρα της νήσου μας. Κι ακόμα, περισσότεροι από πεντακόσιοι ναοί μας στα κατεχόμενα, εδώ και 35 χρόνια σιγούν. Άλλοι κατεδαφίστηκαν, άλλοι μετετράπησαν σε μουσουλμανικά τεμένη, σε αποθήκες, σε στάβλους ζώων, άλλοι παραδόθησαν στη φθορά του χρόνου. Κι όλα αυτά με την ανοχή της δήθεν πολιτισμένης ανθρωπότητας.
Η Κύπρος είναι η πρώτη Ευρωπαϊκή χώρα που δέχτηκε τον Χριστιανισμό. Κι όμως, τα τεκμήρια της χριστιανικότητάς της, – ναοί, ιερές μονές, εικόνες, και επιγραφές – καταστρέφονται συστηματικά. Ο ίδιος ο τάφος του Αποστόλου Βαρνάβα, του ιδρυτού και προστάτου της Εκκλησίας μας βεβηλώνεται. Το ίδιο και η Μονή του. Η ίδια συστηματική προσπάθεια γίνεται και για την καταστροφή των τεκμηρίων της υπερτρισχιλιόχρονης ελληνικότητας της νήσου μας.
Στην Ενωμένη Ευρώπη οι κάτοικοι όλων των χωρών της έχουν το δικαίωμα της ελεύθερης διακίνησης, εγκατάστασης και απόκτησης περιουσίας σε όλη την έκτασή της. Εμείς στερούμαστε αυτό το δικαίωμα ακόμα και στην ίδια τη χώρα μας.
Η ευτυχής έκβαση των δικών σας δοκιμασιών δίνει ελπίδα και σ’ εμάς. «Ζει Κύριος»! «Ος ουκ εάσει ημάς πειρασθήναι υπέρ ο δυνάμεθα» (Α΄ Κορ. 10, 15). Ζητούμε τις δικές σας θεοπειθείς προσευχές, Μακαριώτατε, της ιεραρχίας, του κλήρου και τους ευσεβούς λαού σας για λύση των δεινών μας, σύντμηση του χρόνου της δοκιμασίας μας.
Όμως, η εξόχως πανηγυρική δι’ όλον τον Ορθόδοξο κόσμο σημερινή μέρα, δεν επιτρέπει την παραμονή μας στα γήινα και τα απαισιόδοξα. Ο ιερός υμνογράφος παρακινεί: «Οι συγκάπτοντες εις γην την ψυχήν μου λογισμοί επάρθητε και άρθητε εις ύψος θείας αναβάσεως… προφθάσωμεν ίνα ίδωμεν… την δόξαν του Θεού ημών». Επαναλαμβάνοντας την ευχήν της Εκκλησίας «Και έστω η λαμπρότης Κυρίου του Θεού ημών εφ’ ημάς», αλλά και «εφ’ υμάς», σας ευχαριστούμε, και πάλιν Μακαριώτατε, για την πρόσκληση και την φιλοξενία που μας παρέχετε. Με χαρά θα σας περιμένουμε και πάλιν στην Κύπρο, όποτε εσείς το θελήσετε. Είθε ο Θεός να οδηγεί και εσάς και τον λαό σας εις οδόν ειρήνης”.
Επιμέλεια: Παναγιώτης Θεοδώρου, Θεολόγος
