Νεαπόλεως Πορφύριος: Aτελείωτο μαρτύριο οι κλεμμένοι θησαυροί
Ατελείωτο μαρτύριο ο επαναπατρισμός των κλεμμένων μας θρησκευτικών θησαυρών. Ένας διαρκής και επίπονος αγώνας γιατί όσο περνούν τα χρόνια, τόσο πιο λίγο εμφανίζονται σε δημοπρασίες και διακινήσεις αλλά και τόσο πιο μεγάλη η απροθυμία κάποιων κρατών να συνεργαστούν για την κατάσχεση και επιστροφή τους, επισημαίνει ο Χωρεπίσκοπος Νεαπόλεως Πορφύριος.
Θυμίζει πως παγκοσμίως τα κέρδη από την παράνομη διακίνηση πολιτιστικών αγαθών είναι τρίτα στη σειρά, μετά τα όπλα και τα ναρκωτικά. Αυτές όμως τις μέρες, δύο κλεμμένες εικόνες πήραν το δρόμο της επιστροφής, του Αγίου Γεωργίου του Μεζερέ από τον Καραβά και του Αγίου Ιλαρίωνος από τον ναό του Αρχαγγέλου Μιχαήλ στο Λευκόνοικο.
Αναφερόμενος στα 10 χρόνια που βρίσκεται στην καρδιά της Ευρώπης, θεωρεί ως κυριότερο επίτευγμα του τη σύσταση της Επιτροπής Αντιπροσώπων των Ορθοδόξων Εκκλησιών στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2010. Τονίζει πως οι θρησκείες μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην ειρηνική συνύπαρξη, συνεργασία και συμβίωση μεταξύ των λαών της Ευρώπης και επισημαίνει πως στην Κύπρο, χωρίς τον αλληλοσεβασμό και την ειλικρινή διάθεση για ειρηνική συνύπαρξη και συνεργασία, η ειρήνη θα παραμένει εσαεί ένα άπιαστο όνειρο.
– Συνεχίζεται ο επαναπατρισμός εικόνων;
– Είναι ένα ατέλειωτο μαρτύριο που ξεκίνησε μετά την τουρκική εισβολή και θα συνεχίζεται δυστυχώς για πολλά χρόνια ακόμα.
– Μετά από 44 χρόνια πώς αντιμετωπίζετε τις δυσκολίες;
– Όσο περνούν τα χρόνια λιγοστεύουν τα κλεμμένα κειμήλιά μας που εμφανίζονται σε δημοπρασίες ή στην παράνομη διακίνηση, γιατί τα περισσότερα των κλεμμένων κειμηλίων έχουν καταλήξει είτε σε μουσεία ή σε ιδιωτικές συλλογές. Όσοι εξ αυτών γνωρίζουν την παράνομη κατοχή τους δεν τα εκθέτουν δημόσια, αλλά τα αποκρύπτουν.
Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις αρχαιοκάπηλων που διακινούν κειμήλια από τις αποθήκες τους για θησαυρισμό.
– Πώς κατασχέθηκε τον περασμένο Σεπτέμβριο, λίγες ώρες πριν την πώλησή της, η κλεμμένη εικόνα του Αγίου Γεωργίου Καραβά;
– Η εικόνα του Αγίου Γεωργίου από το ναό του Αγίου Γεωργίου του Μεζερέ στον Καραβά εντοπίστηκε από την Εκκλησία της Κύπρου τον περασμένο Σεπτέμβριο να δημοπρατείται από τον δημοπρατικό οίκο Koller στη Ζυρίχη. Τεκμηριώσαμε την κυπριακή της προέλευση και ιδιοκτησία και καταγγείλαμε την υπόθεση διά της Αστυνομίας Κύπρου και του Υπουργείου Δικαιοσύνης στις αρμόδιες ελβετικές Αρχές. Με τη διαμεσολάβηση του Πρέσβη της Κυπριακής Δημοκρατίας στη Ρώμη κ. Τάσου Τζιωνή, ο οποίος είναι διαπιστευμένος και στην Ελβετία, έγινε η κατάσχεσή της από τον δημοπρατικό οίκο.
– Γιατί χρειάστηκε ένας χρόνος μέχρι τον επαναπατρισμό της;
– Δεν μπορώ να γνωρίζω τους λόγους για τους οποίους χρειάστηκαν ένδεκα μήνες για να μας επιστραφεί η εικόνα. Έχουμε όμως την εικόνα του Χριστού (1500) από τη Μονή του Αντιφωνητή, που έχει κατασχεθεί προ τεσσάρων χρόνων πάλι στη Ζυρίχη και ακόμα περιμένουμε τον επαναπατρισμό της. Δεν θέλω να πιστεύω ότι πρόκειται για ολιγωρία, αλλά για βραδύτητα των γραφειοκρατικών μηχανισμών.
– Η εικόνα αγιογραφήθηκε το 1829. Ποια ήταν η πορεία της;
– Η εικόνα του Αγίου Γεωργίου είναι διαστάσεων 107Χ73 εκατοστών και αγιογραφήθηκε από τον Σύγγελο Χρύσανθο, μέλος της αδελφότητας της Μονής Αγίου Ηρακλειδίου, το 1829. Ο Άγιος έφιππος σκοτώνει τον δράκοντα με το δόρυ και λυτρώνει την κόρη του βασιλέως. Σε δεκαέξι ορθογώνια πλαίσια που περιβάλλουν τον Άγιο ζωγραφίζονται σκηνές από το μαρτύριο και τα θαύματα του Αγίου. Στο κάτω μέρος της εικόνας επεξηγηματική επιγραφή περιγράφει τις παραστάσεις της εικόνας. Την εικόνα αφιέρωσε στην κατεχόμενη σήμερα Μονή της Αχειροποιήτου στον Καραβά ο ηγούμενός της Μελέτιος Ιερομόναχος. Εικονίζεται γονυπετής πίσω από το άλογο του Αγίου να κρατά ανοικτό ειλητάριο που αναγράφει: «Μνήσθητι άγιε υπέρ εμού του δούλου σου Μελετίου καθηγουμένου μονής Αχειροποιήτου». Η εικόνα σε ανύποπτο χρόνο μεταφέρθηκε στον ομώνυμο ναό του Αγίου στον Καραβά. Εκεί βρισκόταν μέχρι και την τουρκική εισβολή. Έκτοτε αγνοείτο η τύχη της μέχρι τον περασμένο Σεπτέμβριο που έγινε η προσπάθεια πώλησής της στον ελβετικό οίκο δημοπρασιών Koller.
– Πότε επέστρεψε στην Κύπρο;
– Έχει επαναπατριστεί στις 15 Σεπτεμβρίου.
– Επέστρεψε και εικόνα του Αγίου Ιλαρίωνος από Αγγλία;
– Μάλιστα, στις 15 Αυγούστου, εορτή της Κοίμησης της Παναγίας μας, κατορθώσαμε να ανακτήσουμε την εικόνα του Αγίου Ιλαρίωνος (31Χ22,5 εκ.) β’ μισό 18ου αιώνα, από τον δημοπρατικό οίκο Dreweatts στο Newbury της Αγγλίας. Η εικόνα προ της τουρκικής εισβολής βρισκόταν στον ναό του Αρχαγγέλου Μιχαήλ στο Λευκόνοικο. Μετά την τουρκική εισβολή κλάπηκε και παράνομα εξήχθη από την Κύπρο. Εντοπίστηκε στο διαδίκτυο από το Τμήμα Αρχαιοτήτων. Ο εντοπισμός, μας κοινοποιήθηκε μέσω της Αστυνομίας Κύπρου τις παραμονές της δημοπρασίας, γι’ αυτό και η αντίδραση μας ήταν άμεση.
– Πότε επαναπατρίστηκε;
– Στις 11 Σεπτεμβρίου. Θα φυλαχθεί στο Βυζαντινό Μουσείο της Εκκλησίας Κύπρου μέχρι την ημέρα της επιστροφής στο Λευκόνοικο. Τότε θα αποκατασταθεί στον ναό στον οποίο αφιερώθηκε.
– Πόσο δύσκολος είναι ο αγώνας εντοπισμού και επαναπατρισμού;
– Ο αγώνας είναι διαρκής και επίπονος. Χρειάζεται διαρκή εγρήγορση και επαγρύπνηση. Πολλές φορές ο χρόνος δραστηριοποίησης για την ανάκτηση ενός κειμηλίου είναι λιγοστός. Γι’ αυτό και είναι απαραίτητος ο απόλυτος συγχρονισμός όλων των αρμοδίων υπηρεσιών. Ένας να ολιγωρήσει, η προσπάθεια αποτυγχάνει. Μια άλλη δυσκολία είναι δυστυχώς η απροθυμία κάποιων κρατών να συνεργαστούν για την κατάσχεση και επιστροφή κλεμμένων πολιτιστικών αγαθών. Είναι γνωστό ότι παγκοσμίως τα κέρδη από την παράνομη διακίνηση πολιτιστικών αγαθών είναι τρίτα στη σειρά, μετά τα όπλα και τα ναρκωτικά.
– Ξέρουμε πόσα θρησκευτικά κειμήλια των κατεχομένων έχουν κλαπεί;
– Δεν γνωρίζουμε με απόλυτη ακρίβεια. Υπολογίζουμε γύρω στις 20.000 εικόνες τουλάχιστον. Πέραν αυτών όμως έχουμε τον διάκοσμο και τον εξοπλισμό των 575 ναών και μονών της κατεχόμενης Κύπρου. Έτσι ο αριθμός αυξάνεται κατά πολλές χιλιάδες.
– Πόσα έχουν εντοπιστεί και επιστραφεί;
– Δυστυχώς μόνο μερικές εκατοντάδες.
– Πώς ξεκινά ο εντοπισμός τους;
– Ο εντοπισμός ξεκινά από τη συστηματική παρακολούθηση του διαδικτύου και ιδιαίτερα των δημοπρασιών εκκλησιαστικών κειμηλίων και αρχαιοτήτων. Επίσης συγκεντρώνονται πληροφορίες από τις πρεσβείες της Κυπριακής Δημοκρατίας στο εξωτερικό, από αποδήμους Κυπρίους ή και φίλους της Κύπρου. Η μεγαλύτερη δυσκολία είναι ο εντοπισμός τους και στη συνέχεια να πεισθούν κάποιες εθνικές Αρχές για την κυπριακή προέλευση και ιδιοκτησία τους από την Εκκλησία πριν την τουρκική εισβολή.
– Πολλά βρίσκονται σε ιδιωτικές συλλογές εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ποια τα δικά μας βήματα;
– Όταν τα εντοπίζουμε κάνουμε όλα τα απαραίτητα διαβήματα για την επιστροφή τους. Γι αυτό και πολλοί ιδιώτες συλλέκτες δεν εκθέτουν εύκολα κλεμμένα κυπριακά κειμήλια.
– Τι καθόρισε τα 10 χρόνια που βρίσκεστε στην καρδιά της Ευρώπης;
– Η διαρκής προσπάθειά μας για ευαισθητοποίηση των αρμόδιων Ευρωπαίων αξιωματούχων στη συνεχιζόμενη για 44 χρόνια καταπάτηση της θρησκευτικής ελευθερίας των Ελληνοκυπρίων, Μαρωνιτών, Αρμενίων και Λατίνων, νομίμων κατοίκων της Κύπρου από την Τουρκία και το κατοχικό καθεστώς.
– Ποια τα επιτεύγματα σας;
– Ως κυριότερο θα ανέφερα τη σύσταση της Επιτροπής Αντιπροσώπων των Ορθοδόξων Εκκλησιών στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2010. Την απαρτίζουν Αντιπρόσωποι του Οικουμενικού Πατριαρχείου, των Πατριαρχείων Μόσχας, Ρουμανίας, Βουλγαρίας και των Εκκλησιών Κύπρου και Ελλάδας. Επίσης, την ενημέρωση των Ευρωπαϊκών Θεσμών για το συνεχιζόμενο δράμα του λαού της Κύπρου.
– Ποιος ο ρόλος ενός Ορθόδοξου Επισκόπου στην καρδιά της Ευρωπαϊκής Ένωσης;
– Ο ρόλος μας είναι η μαρτυρία του Ορθόδοξου ήθους και θεολογίας για όλα τα θέματα που αφορούν την ανθρώπινη ζωή και κοινωνία. Ο ρυθμός εκκοσμίκευσης της Ευρώπης αλλά και του κόσμου γενικότερα είναι δραματικά γοργός, γι’ αυτό και η μαρτυρία της Ορθόδοξης ζωής και παράδοσης είναι επίκαιρη και αναγκαία όσο ποτέ άλλοτε.
– Πώς βλέπετε τον ρόλο των θρησκειών στο μέλλον της ΕΕ;
– Οι θρησκείες μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην ειρηνική συνύπαρξη, συνεργασία και συμβίωση μεταξύ των λαών της Ευρώπης. Τα γεγονότα των τελευταίων χρόνων έχουν αναδείξει το ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει η θρησκεία στη ζωή των ανθρώπων. Γι’ αυτό και οι Ευρωπαϊκοί Θεσμοί έχουν αναβαθμίσει τον διάλογό.
Σωρεία προβλημάτων για Ε.Ε.
-Πώς βλέπετε «Το μέλλον της Ευρώπης-Προβληματισμοί για την Ευρωπαϊκή Ένωση μέχρι το 2025»;
-Η Ευρωπαϊκή Ένωση αντιμετωπίζει σειρά προβλημάτων όπως το Brexit, τη διαχείριση των ατέλειωτων μεταναστευτικών ροών, τις τρομοκρατικές επιθέσεις των τζιχαντιστών σε πρωτεύουσες και μεγάλες πόλεις της Ευρώπης, τη γήρανση του πληθυσμού της και την εκκοσμίκευση. Αν δεν ληφθούν ουσιαστικά μέτρα για τη στήριξη της γεννητικότητας και της πολιτιστικής παράδοσης, των αρχών και αξιών της Ευρώπης στα επόμενα χρόνια θα δούμε μια άλλη Ευρώπη πολύ διαφορετική από αυτή που γνωρίζαμε μέχρι τώρα. Το όραμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως Ένωσης αρχών και αξιών όπως την εμπνεύστηκαν οι θεμελιωτές της δεν είναι σήμερα τόσο ελκυστικό και πειστικό. Αυτό οφείλεται στις ακολουθούμενες εθνικές και όχι τόσο ευρωπαϊκές πολιτικές.
-Πώς μπορείτε να βοηθήσετε την ΕΕ να αντιμετωπίσει την τρομοκρατία που έχει διασπείρει τον φόβο και την αγωνία σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις;
-Η Ορθόδοξη Εκκλησία απερίφραστα καταδικάζει την τρομοκρατία και τις τρομοκρατικές ενέργειες ως δράσεις που γίνονται στο όνομα της θρησκείας, αλλά στην ουσία στρέφονται εναντίον της. Οι άνθρωποι που εμπλέκονται στις δράσεις αυτές νοσούν πνευματικά ή ψυχικά. Η Εκκλησία διά του λόγου της προσκαλεί και εμπνέει την αγάπη, την ειρηνική συνύπαρξη και συμβίωση μεταξύ όλων των ανθρώπων, ανεξαρτήτως φύλου, χρώματος, εθνικότητας ή θρησκείας.
-Υπάρχει «καλό» Ισλάμ που αποκηρύσσει την τρομοκρατία και «κακό» Ισλάμ που πυροδοτεί την ένταση;
-Αυτό το ερώτημα απασχόλησε και μένα για πολύ καιρό. Από τη μελέτη που έκανα κατέληξα στο συμπέρασμα ότι στο Ισλάμ συνυπάρχουν και τα δύο. Εξαρτάται από ποιο μέρος του Κορανίου αντλεί διδάγματα ο κάθε μουσουλμάνος. Κατά την αρχική περίοδο που ο Μωάμεθ έγραψε το πρώτο μέρος του Κορανίου, πριν τη μετάβασή του από τη Μέκκα στη Μεδίνα, ο λόγος του εδώ είναι ειρηνικός. Μετά την Εγίρα (μετάβαση από τη Μέκκα στη Μεδίνα) το 632, ο λόγος του γίνεται πιο πολεμικός. Οι πιστοί καλούνται να διαδώσουν τη μουσουλμανική πίστη στον κόσμο με όλα τα μέσα. Υπάρχει η αρχή στο Κοράνι σύμφωνα με την οποία όπου υπάρχουν χωρία αντικρουόμενα, τότε ισχύει το χρονολογικά μεταγενέστερο. Κατ’ αυτό τον τρόπο άλλοι παρουσιάζουν κατ’ επιλογή το Ισλάμ ως ειρηνική θρησκεία και άλλοι ως θρησκεία που διά του «τζιχάντ» αγωνίζεται να επιβάλει τη δική της αλήθεια στον κόσμο με όλα τα μέσα.
Το πρόβλημα μας είναι πολιτικό: H θρησκεία είναι θύμα της διένεξης
– Πού βρίσκεται ο διάλογος των θρησκευτικών ηγετών της Κύπρου που ξεκίνησε από το 2009 με την πρωτοβουλία της σουηδικής πρεσβείας στην Κύπρο;
– Ο διάλογος των θρησκευτικών ηγετών της Κύπρου συνεχίζεται παρά τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει. Είναι αλήθεια ότι οι προσδοκίες μας στην αρχή ήταν υψηλές. Στην πορεία διαπιστώσαμε ότι παρά τις καλές προθέσεις των διαλεγομένων δεν είχαν όλοι την ίδια αποτελεσματικότητα στις ενέργειές τους. Θα μπορούσαμε να έχουμε πολύ καλύτερα αποτελέσματα αν δεν υπήρχαν εξωτερικές παρεμβάσεις και εμπόδια.
– Ζητάτε ελεύθερη και απρόσκοπτη πρόσβαση στους χώρους λατρείας και στα κοιμητήρια που βρίσκονται στην κατεχόμενη Κύπρο, πόσο εφικτό είναι σήμερα;
– Σε μνημεία και κοιμητήρια που βρίσκονται εντός στρατοπέδων ή στρατιωτικών ζωνών του κατοχικού στρατού δεν υπάρχει καμία πρόσβαση, πλην της περίπτωσης του μαρωνιτικού χωριού Αγίας Μαρίνας Σκυλλούρας, όπου επιτρέπουν την τέλεση θείας Λειτουργίας στις 17 Ιουλίου, εορτή της Αγίας Μαρίνας. Στα υπόλοιπα μνημεία και κοιμητήρια αν και επιτρέπεται η πρόσβαση, δεν επιτρέπεται ο καθαρισμός και η συντήρησή τους από τους νόμιμους ιδιοκτήτες τους. Άδεια για τέλεση θρησκευτικών ακολουθιών παραχωρείται μέσα από πολλούς περιορισμούς και απαγορεύσεις. Οι λίγες συντηρήσεις που επιτρέπουν να γίνουν πραγματοποιούνται μόνο μέσω της Τεχνικής Επιτροπής Πολιτιστικών, με την οικονομική στήριξη, κυρίως της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μέχρι σήμερα έχουν συντηρήσει γύρω στις 10 εκκλησίες από τις 575, που περιμένουν βουβές και τις περισσότερες φορές εγκαταλελειμμένες.
– Υπάρχει θεωρητικός διάλογος μεταξύ των θρησκειών, αλλά υπάρχει κι ένας διάλογος ζωής, όταν συμβιώνεις με ανθρώπους άλλων θρησκειών;
– Όντως υπάρχει ο διάλογος μεταξύ των θρησκευτικών ηγεσιών, αλλά και ο διάλογος της καθημερινότητας, όπου οι άνθρωποι επικοινωνούν μεταξύ τους, όσο οι συνθήκες το επιτρέπουν. Αυτό αποδεικνύει την πάγια θέση της Εκκλησίας ότι στην Κύπρο δεν είχαμε, ούτε και έχουμε πρόβλημα θρησκευτικό. Οι άνθρωποι προ της εισβολής αντάλλαζαν δώρα και επισκέψεις κατά τις μεγαλύτερες γιορτές του χριστιανισμού και του μουσουλμανισμού. Ακόμα και σήμερα δεν υπάρχει οποιαδήποτε θρησκευτική αντιπαράθεση μεταξύ χριστιανών και μουσουλμάνων. Το πρόβλημά μας είναι ξεκάθαρα πολιτικό. Η θρησκεία είναι θύμα της πολιτικής διένεξης.
– Ο μόνος τρόπος να καλλιεργηθεί η ειρήνη είναι ο σεβασμός στον άλλον;
– Χωρίς τον αλληλοσεβασμό και την ειλικρινή διάθεση για ειρηνική συνύπαρξη και συνεργασία, η ειρήνη θα παραμένει εσαεί ένα άπιαστο όνειρο. Εμείς εργαζόμαστε προς την κατεύθυνση αυτή. Η πικρή αλήθεια είναι ότι ακόμα δεν διαπιστώνουμε την ίδια διάθεση από την τουρκοκυπριακή κοινότητα.
– Μπορεί να γίνετε πρωτεργάτες όχι μόνο της συνύπαρξης αλλά και της συναδέλφωσης;
– Αυτό είναι το καθήκον και η αποστολή μας, αφού όλοι οι άνθρωποι είναι παιδιά του Θεού και απόγονοι του Αδάμ και της Εύας. Αυτό προσπαθούμε να πετύχουμε και μέσω του διαλόγου των θρησκευτικών ηγετών της Κύπρου, αλλά και στις καθημερινές μας επαφές.
– Ο διάλογος αυτός όταν γίνεται με ειλικρινή διάθεση μπορεί να προσφέρει ουσιαστική στήριξη και βοήθεια στο Κυπριακό;
– Αναμφισβήτητα. Το δηλώνουν εξάλλου και οι πολιτικοί ηγέτες των δύο κοινοτήτων ευκαίρως ακαίρως. Ότι δηλαδή ο θρησκευτικός διάλογος ενισχύει τις δικές τους προσπάθειες για την ειρηνική επίλυση του κυπριακού.
– Ποια φιλοδοξία μπορεί να έχει ένας Επίσκοπος;
– Με την κοσμική έννοια του όρου καμία δεν πρέπει να έχει, γιατί αυτό είναι πτώση. Με την πνευματική έννοια του όρου να ευαρεστεί κάθε ημέρα με τον λόγο και την ζωή του, τον Θεό και ει δυνατόν τους ανθρώπους.
Πηγή: www.philenews.com
