Ιερά Μονή Αγίου Παντελεήμονος Αχεράς (γυναικεία)
Παρὰ τὸ χωρίον Ἀγροκηπιὰ τῆς ἐπαρχίας Λευκωσίας. Κοινόβιον.
Πανηγυρίζει τὴν 27ην ᾿Ιουλίου (Παντελεήμονος μεγαλομάρτυρος τοῦ ἰαματικοῦ).
Ἡγουμένη: Εὐνίκη Μοναχή.
Σύμβουλοι: Μοναχαὶ Ἀμβροσία καὶ Παντελία.
Τηλ.: 22632345, τηλεομ.: 22632345.
Ἐφημέριος: Ἀρχιμ. Βαρνάβας Κουσιάππας (τηλ.: 99309138).
***********************************************
Μικρὸ Ἱστορικό:
Ἡ Ι.Μ. Ἁγίου Παντελεήμονα βρίσκεται στὴν βορειοανατολικὴ πλαγιὰ τοῦ βουνοῦ Κριάτης, ἀνάμεσα στὰ χωριὰ Ἀγροκηπιὰ καὶ Μιτσερό, καὶ ἔχει ἐξαιρετικὴ θέα σ’ ὅλη τὴν πεδιάδα τοῦ Μόρφου. Μέχρι τὸ 2007 ὑπαγόταν στὴν Ἱερὰ Ἀρχιεπισκοπὴ Κύπρου καὶ ἔκτοτε ὑπήχθη στὴν πνευματικὴ καὶ διοικητικὴ δικαιοδοσία τῆς ἀνασυσταθείσης Ἱερὰς Μητροπόλεως Ταμασοῦ καὶ Ὀρεινῆς.
Ἀφιερωμένη σ’ ἕνα ἰδιαίτερα δημοφιλὴ ἅγιο τῆς Κύπρου, φημισμένο γιὰ τὴν ἰατρικὴ ἰδιότητα καὶ φιλανθρωπία του, φέρει τὸ προσωνύμιο “Αχερᾶς”, ὅπως αὐτὸ συναντᾶται ἤδη ἀπὸ τὴν περίοδο τῆς Λατινοκρατίας, καὶ σχετίζεται μὲ τὴ λέξη ἄχυρα ἤ τὴ συριακὴ ὀνομασία τῆς θεὰς Ἀφροδίτης, “Ἀσσέρα”. Ἐδῶ κοντὰ ἀσκήτεψαν οἱ πέντε Ἡλιόφωτοι καὶ τὸ ὄνομα Ἀχερᾶς φέρει ἡ κοιλάδα μεταξὺ τοῦ χωριοῦ Ἁγιοι Ἡλιόφωτοι καὶ Ἀγροκηπιά.
Παρόλο ποὺ γενικὰ ἡ ἱστορία τῆς Μονῆς εἶναι ἄγνωστη, ἀναφέρεται ἤδη ἀπὸ τὸν Ῥῶσο μοναχό-περιηγητὴ Βασίλειο Μπάρσκυ (18ος αἰ.), ποὺ ἀναφέρει ὅτι ἔτυχε θερμῆς φιλοξενίας ἀπὸ τὸν καλοκάγαθο Ἡγούμενό της. Ὁ Μπάρσκυ ἀναφέρει ὅτι στὴ Μονὴ ζοῦσαν μόνο τρεῖς μοναχοί, ὁ ναὸς ἦταν νεόκτιστος, τὰ κελλιὰ περιβάλλονταν μὲ φρουτόδεντρα καὶ ἡ ὑπόλοιπη πλαγιὰ ἦταν ἄδεντρη. Λίγο ἀργότερα ἀναφέρεται καταγραφὴ σὲ κατάστιχο τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς τῶν περιουσιακῶν στοιχείων τῆς Μονῆς (ἀμπέλια καὶ ἐλαιόδεντρα) καὶ ἡ ἀνοικοδόμιση τοῦ καθολικοῦ τῆς Μονῆς, ἀπὸ ἀναφορὰ τοῦ Κτηματολογικοῦ Κώδικα τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς, ἐνῶ ἡ Μονὴ εἶχε καὶ τὸ Μετόχιο τοῦ Ἁγιοῦ Γεωργίου Κατάμη στὸ Μιτσερό. Εἶναι χαρακτηριστικὸ ὅτι, τὸ 1859-60 ἡ Μονὴ ἐργοδότησε γιὰ τὶς καλοκαιρινὲς ἐργασίες 102 ἄτομα ἀπὸ τὰ γύρω χωριά, γεγονὸς ποὺ δείχνει τὴν ἀνάπτυξη ποὺ εἶχε. Τὰ κτήματά της νοικιάζονταν σὲ κατοίκους τῆς περιοχῆς, ὅμως εἶχε σ’ αὐτὴν ἐκλείψει ἡ μοναστικὴ ἀδελφότητα, καὶ στὰ κελιὰ ἔμεναν κυρίως ἐνοικιαστές τῶν κτημάτων της, ἐνῶ χρησιμοποιήθηκε καὶ ἀπὸ τοὺς ἀγωνιστὲς τῆς Ε.Ο.Κ.Α. σὰν καταφύγιο καὶ κέντρο τροφοδοσίας.
Ἀπὸ το 1968 καὶ μὲ πρωτοβουλία τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ΄, ἄρχισαν ἔργα ἀνοικοδόμισης τῆς Μονῆς, τώρα σὰν γυναικεῖο μοναστήρι. Πρώτη προϊστάμενη ἦταν ἡ ἀδελφὴ Εὐωδία, μὲ ἐμπειρία ἀπὸ τὴν Ἑλλάδα. Μὲ τὴν ἀποχώρησή της τὸ 1970 ἐγκαταλείφθηκε καὶ πάλιν ἡ μονή, μέχρι τὸ 1971 καὶ τὴν ἄφιξη σ’ αὐτὴν τῶν μοναζουσῶν Καλλίστης καὶ Εὐνίκης, ποὺ τὴν ἀνακαίνισαν καὶ ἐπέκτειναν. Τὸ 1974 ἡ Ι.Μ. Ἁγίου Παντελεήμονα ἔδωσε στέγη σὲ πολλοὺς ἐκτοπισμένους, στὴ συνέχεια κτίστηκαν νέα κελλιὰ καὶ τὸ παρεκκλήσι τοῦ Ἁγίου Φανουρίου.
Τὸ καθολικὸ τῆς Μονῆς εἶναι κτίσμα τοῦ 18ου αἰ. (“ἀνηγέρθη τὸ 1780”) σύμφωνα μὲ ἐπιγραφὴ ποὺ βρίσκεται τῆς δυτικῆς εἰσόδου. Τὸ εἰκονοστάσιο εἶναι ἐξαιρετικὸ δείγμα ἐπιχρυσωμένου εἰκονοστασίου τοῦ 18ου αἰ., ἐποχὴ ποὺ ἔγιναν ἐπίσης τὸ προσκυνητάρι, ὁ Δεσποτικὸς θρόνος καὶ ὁ ἄμβωνας. Παλαιότερη εἰκόνα τῆς μονῆς εἶναι αὐτὴ τοῦ Ἁγίου Γεωργίου (1684), ποὺ ἴσως προέρχεται ἀπὸ τὸ Μετόχιο στὸ Μιτσερό. Λίγο πιὸ νέα εἶναι ἡ εἰκόνα τοῦ Ἀγίου Παντελεήμονα, ποὺ καλύφθηκε μὲ ἀργυροεπίχρυση ἐσθῆτα τὸ 1792. Ὑπάρχει ἐπίσης ἐπάργυρη λειψανοθήκη τοῦ 18ου αἰ. μὲ λείψανα τοῦ Ἁγίου Παντελεήμονα.
