Ο αοίδιμος Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Χρυσόστομος Α΄

Επιμνημόσυνος λόγος στο 5ο ετήσιο μνημόσυνο του αοιδίμου Αρχιεπισκόπου Κύπρου Χρυσοστόμου Α΄
Κυριακή, 23 Δεκεμβρίου, 2012
Εκκλησία Αγίου Ιωάννη
Λευκωσία

της κυρίας Κλαίρης Αγγελίδου, πρώην Υπουργού Παιδείας και Πολιτισμού

«Ουδενός μόχθου και κόπου φεισθήσομαι εν τη εκπληρώσει της αποστολής μου προς αναγέννησιν, προς ανόρθωσιν, προς σωτηρίαν του εμπιστευθέντος μου ποιμνίου. Ου δώσω άνεσιν εις το πνεύμα μου και ανάπαυσιν εις το σώμα μου, αλλά νυκτός τε και ημέρας ήδιστα δαπανήσω και εκδαπανηθήσομαι υπέρ των ψυχών υμών εις κορυφάς και εις κοιλάδας, εις κρημνούς και εις χαράδρας, εις σπήλαια και εις όρη, εν δεξιοίς και αριστεροίς προστρέξω ίνα το απολωλός ζητήσω και τον πλανώμενον επιστρέψω και το συντετριμμένο καταδήσω και το εκλείπον ενισχύσω και το ισχυρόν φυλάξω (Ιεζ 34,16)»
(Απόσπασμα ενθρονιστήριου λόγου του, ως Μητροπολίτου Πάφου, εις Πάφο, 29 Ιουλίου, 1973).

΄Ενας λόγος που εμπεριέχει όλη τη ζωή και την αδαπάνητη δράση του, και την αγάπη για το ποίμνιό του, παρ’ όλας τας αντιξοότητας που συνάντησε εις τον μακρύ βίον του, των 80 χρόνων, με την ανάληψιν του Μητροπολιτικού Θρόνου μιας οικονομικά χειμαζομένης Μητροπόλεως, το τεράστιο Εκκλησιαστικό πρόβλημα εναντίον του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ΄ με τις κατηγορίες των Μητροπολιτών Πάφου Γεννάδιου, Κιτίου Ανθίμου και Κυρηνείας Κυπριανού.

Ως καλός οιακοστρόφος απεσώβησε το μοίρασμα της Εκκλησίας και ανέδειξε τις ηγετικές του ικανότητες.

΄Εζησε επίσης το Χουντικό Πραξικόπημα και την Τουρκική εισβολήν. Την πλήρη καταστροφή, τον εκτοπισμό χιλιάδων ανθρώπων από τας προγονικάς τους εστίας, την σωρείαν των αγνοουμένων και το δράμα των οικογενειών τους, τους εγκλωβισμένους που βρίσκονταν σε απόγνωση, με την καταπάτηση κάθε ανθρώπινου δικαιώματός τους, τους κινδύνους που διήρχοντο «εν χερσί αγρίων και αδυσωπήτων εχθρών». Την καταστροφήν των ναών του Κυρίου (550 εκκλησίες και μοναστήρια μετετράπησαν σε τζαμιά, αχυρώνες, πινακοθήκες, οίκους ανοχής, χώρους υγιεινής ή κατεδαφίστηκαν), την αλλαγήν των ελληνικών τοπωνυμίων σε τούρκικα, και άλλα πολλά δεινά, τα οποία με πόνον ψυχής έβλεπε ο σεπτός Ιεράρχης, ο Ελληνορθόδοξος Εθνάρχης. Πιστός από τα νεανικά του χρόνια εις την Ορθοδοξίαν και την Ελλάδα, κατάφερε να διατηρεί την ψυχραιμία, την αγωνιστικότητα και την πίστη του.

Ουδέποτε κατέβαλε το άτρωτον πνεύμα του ο φόβος και η υποχωρητικότητα προ των ωδινών.
΄Εμπλεως Πίστης και αγάπης διά το ποίμνιόν του βάδιζε γεμάτος εμπιστοσύνη στο θέλημα και την ευλογία του Θεού.

Ο κατά κόσμον Χριστόφορος, υιός του Αριστοδήμου και της Ελένης από το Στατό της Πάφου, ένα από τα δώδεκα παιδιά της οικογένειας, εισήλθε το 1940 δόκιμος εις την Ιερά Μονή Κύκκου. ΄Ελαβε τα γυμνασιακά μαθήματα στη Μονή και ακολούθως το 1946 φοίτησε με υποτροφία της Μονής, στο Παγκύπριο Γυμνάσιο, απ’ όπου αποφοίτησε το 1951.

Ο Εθνάρχης Μακάριος ο Γ΄ τον χειροτονεί διάκονο.

Με υποτροφία φοιτά από το 1952 στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Τον θυμούμαι συμφοιτητή μου, να μετέχει τότε στις διαδηλώσεις των φοιτητών εναντίον της Αγγλοκρατίας.

Ταυτόχρονα φοίτησε στη Θεολογική Σχολή και ανέλαβε με εντολή του Μακαρίου το Γραφείο της Εθναρχίας στην Αθήνα, όπου βοήθησε πάρα πολλούς φοιτητές, με ειλικρινή διάθεση αλληλεγγύης.

Η ανέλιξή του είναι θεαματική.

* Το 1961 χειροτονείται πρεσβύτερος.

* Από το 1961 μέχρι το 1966 διορίζεται Καθηγητής στο Γυμνάσιο Αρρένων Κύκκου και στην Ιερατική Σχολή «Απόστολος Βαρνάβας».

Αυστηρός λεν’ οι μαθητές του, αλλά δίκαιος. Ο λόγος του ήταν πάντα λόγος.

* Το 1966 μεταβαίνει στην Αγγλία για ευρύτερες σπουδές και εκμάθηση της Αγγλικής.

* Το 1968 εκλέγεται ομόφωνα Χωρεπίσκοπος Κωνσταντίας.

Θυμούμαι την ενθρόνισή του και τον μακροσκελή γεμάτο νουθεσίες λόγο του, στον ΄Αγιο Νικόλαο της Αμμοχώστου.

΄Ημουν τότε Βοηθός Διευθύντρια στο Γυμνάσιο Θηλέων Αμμοχώστου. Η ειλικρίνεια και η ζεστή καρδιά του σε αφόπλιζαν.

Από όποια θέση κι αν επέρασε, εργάστηκε σκληρά και δημιουργικά.

* ΄Ετσι το 1973 χειροτονείται Μητροπολίτης Πάφου, εις μίαν πολύ κρίσιμη κατάσταση, οικονομική και πολιτική, σ’ ένα χειμαζόμενο μητροπολιτικό θρόνο, με την αποχώρηση του προηγούμενου Μητροπολίτη Γενναδίου.
Ο ίδιος αναφέρει ότι έζησε όλες τις τραγικές συνθήκες του αδιακόπως χειμαζομένου λαού μας.

Δεν ορρώδησε, δεν υπέστειλε τη σημαία του αγώνα.

Ως Μητροπολίτης Πάφου εργάστηκε αόκνως για την πνευματική και Κατηχητική Κίνηση, τόνωσε το θρησκευτικό φρόνημα με τη λειτουργία των Κατηχητικών Σχολείων, τους Κύκλους Γυναικών και την έκδοση του περιοδικού «Νέοι ΄Ανθρωποι». Φροντίδα του πάντα οι νέοι.

Ενισχύοντας τα φιλανθρωπικά ιδρύματα ηθικά και υλικά, τη Φιλόπτωχο Αδελφότητα, την Κοινωνική Πρόνοια, επιστημονικά και πολιτιστικά σωματεία της Πάφου και τους συνδέσμους αγωνιστών. ΄Ηταν ο ίδιος αγωνιστής.

Λειτούργησε Βυζαντινή Μουσική Κίνηση, όπου τα μαθήματα προσφέρονταν δωρεάν.

Δεν παρέλειψε να ενισχύσει την Πάφο, μια πτωχή μάλλον επαρχία, οικονομικά, ιδρύοντας «Το Κοσμοπλάστ» για κατασκευή πλαστικών ειδών, στη Γεροσκήπου και το εργοστάσιο μεταλλικών σωλήνων στο Ανατολικό.

Οι πρόσφυγες που κατέφευγαν στην Πάφο δέχτηκαν την άπειρη ευσπλαχνία και αγάπη του. Παρ’ όλον ότι η Μητρόπολη ήταν πτωχή, με δάνεια, ανακουφίζει τους πληγέντες προσφέροντας από το 1974 μέχρι το 1976 25 χιλιάδες λίρες για βοηθήματα σε πρόσφυγες, σχολεία και εκκλησίες προσφύγων.

Δική του μεγάλη προσπάθεια η ίδρυση του αερολιμένα Πάφου, που ολοκλήρωσε όταν έγινε Αρχιεπίσκοπος Κύπρου, μετά το θάνατο του Μακαρίου ΙΙΙ, ο οποίος τον στήριζε παντοιοτρόπως.

Η βοήθεια όμως και στήριξη ήταν αμοιβαία.

Ο λαός επιμετρώντας και αναγνωρίζοντας την μεγάλη προσφορά του στην Εκκλησία και το ποίμνιό του, θαυμάζοντας το εκκλησιαστικό, πνευματικό, εθνικό, φιλανθρωπικό και κοινωνικό του έργο, τον προορίζει ως τον νέο Προκαθήμενο της Εκκλησίας.

΄Ετσι, μετά το θάνατο του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου, 3 Αυγούστου, 1977, αναλαμβάνει την Τοποτηρητεία του Αρχιεπισκοπικού Θρόνου. Διεξάγει απρόσκοπτα τις εκλογές και στις 12 Νοεμβρίου, 1977 δια βοής εκλέγεται Αρχιεπίσκοπος Νέας Ιουστινιανής και πάσης Κύπρου.

Η ενθρόνισή του γίνεται 13 Νοεμβρίου, 1997, ημέρα της ονομαστικής του εορτής.

Η θητεία του ως Αρχιεπίσκοπος Κύπρου υπήρξε επίπονη αλλά και δημιουργική.

Το άλυτο εθνικό πρόβλημα, οι πρόσφυγες, οι αγνοούμενοι, οι εγκλωβισμένοι, τα τεράστια οικονομικά προβλήματα, βαραίνουν αβάσταχτα τους ώμους του.

Η προσευχή όμως και η Πίστη του, ενδυναμώνουν. 700 χιλιάδες λίρες κατέβαλε η Αρχιεπισκοπή για να επουλώσει πληγές από την εισβολή.

Το εκκλησιαστικό και πνευματικό του έργο τεράστιο.

1. Ο Νέος Καταστατικός Χάρτης της Εκκλησίας. 1η Ιανουαρίου, 1980.
2. ΄Εθεσε σε νέες βάσεις τη λειτουργία του γραφείου Θρησκευτικής Διαφώτισης, το οποίο επάνδρωσε με θεολόγους ικανούς.
3. Ιδιαίτερη στήριξη ηθική στους μαθητές.
4. Συνέδρια. Ομιλίες, διαλέξεις.
5. Προσπάθεια ηθικοπνευματικής καλλιέργειας του λαού.
6. Με δική του πρωτοβουλία λειτουργεί το Μακάριο Νοσοκομείο.
7. Πραγματοποιεί το όνειρο του αείμνηστου Μακαρίου ΙΙΙ, ο οποίος είχε συλλέξει τεράστιο υλικό εικόνων, ευαγγελίων, βημοθύρων και άλλων εκκλησιαστικών ειδών, δια να διαφυλάξει από την ασυδοσία και την αρπαγή και ιδρύει το Βυζαντινό Μουσείο και την Πινακοθήκη του Ιδρύματος Μακαρίου, όπου τοποθετεί όλους αυτούς του θησαυρούς της παράδοσής μας.
8. Συνεχίζει την έκδοση του περιοδικού «Νέοι ΄Ανθρωποι» και εκδίδει και νέο περιοδικό «Πνευματική ΄Επαλξη».
9. Μέγα επίτευγμα η ίδρυση του Σταθμού «ο Λόγος», για να μπορεί να στέλλει τα μηνύματα της Εκκλησίας.
10. Ενισχύει τις κατασκηνώσεις στον ΄Αγιο Νικόλαο Στέγης.
11. Ιδρύει δεκάδες συνδέσμους φοιτητών, νέων επιστημόνων, γυναικών, νεολαίας, την ΄Ενωση Ορθοδόξων Γονέων

Τον εαυτό του έθεσε στις επάλξεις της αγωνιζομένης Πατρίδας. Γι’ αυτό μετέβαινε σε διάφορες χώρες για διαφώτιση και δεχόταν στο γραφείο του καθημερινά αντιπροσωπείες από το εξωτερικό για να τους διαφωτίσει.

Παρευρέθηκα σε μερικές τέτοιες αποστολές και θυμούμαι ότι χαριτολογώντας έλεγε: «Η Κύπρος δεν μπορεί να έχει δύο Κυβερνήσεις, δύο Βουλές, δύο Δικαστικές Εξουσίες και δύο Αστυνομικές Διευθύνσεις, γιατί τότε δεν θα έχει ανθρώπους να κυβερνηθούν. Θα είναι όλοι αξιωματούχοι».

Με τον τρόπον αυτόν προσπαθούσε να ενημερώσει τους ξένους εκπροσώπους ότι η Κύπρος είναι: Μία, Ενιαία και Αδιάσπαστη. Και αυτή θα πρέπει να είναι η λύση. Μία Αδιαίρετη Κύπρος.

Ταξίδεψε σε μακρινές χώρες Αυστραλία, Αμερική και φυσικά σε Ευρωπαϊκές χώρες για να μεταφέρει το μήνυμα του λαού, την αγωνιστικότητα, την πίστη του στα ανθρώπινα δικαιώματα και την επικράτηση του δικαίου.

Φρόντισε για την επαναφορά κλεμμένων από τους τούρκους θησαυρών, τα ψηφιδωτά της Παναγίας Κανακαρίας, τις ιερές εικόνες που έκλεψε ο αρχικλέφτης Ντικμέν, οι οποίες ακόμα δυστυχώς κρατούνται όμηροι σε αστυνομικό σταθμό της Γερμανίας και που ο νυν Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος Β΄ διεξάγει αγώνα επιστροφής τους, για να πάρουν την θέση τους στο Βυζαντινό μας Μουσείο. Εύχομαι Μακαριότατε σύντομα να ευοδωθούν οι προσπάθειές σας.

Θα ήταν μεγάλη μου παράλειψη αν δεν ανέφερα τον πατριωτισμό και τον απροσμέτρητο θαυμασμό του για τον Αγώνα του λαού μας το 1955-59 και τους ήρωες νεκρούς μας.

Ως Υπουργός τον παρακάλεσα να διαθέσει ένα ποσό 500 – 600 χιλιάδων λιρών και να βάλει ανάλογο ποσό και το Υπουργείο Παιδείας, για να ανακαινίσουμε το Μουσείο Αγώνος, το οποίο βρισκόταν σε άθλια κατάσταση. Μια αποθήκη συγκέντρωσης αρχείων.

Με συγκίνηση αποδέχτηκε το αίτημα, υπέγραψε δακρυσμένος τα έγγραφα με κόκκινη μελάνη και παρεχώρησε μεγαλύτερο μέρος για την επέκταση του Μουσείου. Με τη μεγαλοσύνη του λειτούργησε το Μουσείο Αγώνος, για να προβάλλει στις νέες γενιές τον υπέροχο αγώνα που έκαμαν έφηβοι εναντίον μιας σιδερόφρακτης αυτοκρατορίας.

΄Ομως δυστυχώς Μακαριότατε, το γνωρίζετε καλώς, εδώ και μερικά χρόνια το Μουσείον που έπρεπε να είναι ένα ζωντανό σχολείο με εκπαιδευτικά μαθήματα και συγκεντρώσεις αυτογνωσίας, βρίσκεται υπό διάλυση. ΄Ενας – ένας οι υπάλληλοί του μετακινούνται αλλού, αφυπηρετούν και ο μόνος άνθρωπος που βρίσκεται εκεί είναι ένας μετακινούμενος από το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού βιβλιοθηκονόμος, ο οποίος εκτελεί όλα τα χρέη του Εφόρου, του Αρχειοφύλακα και του ξεναγού. Οι απεγνωσμένες μου προσπάθειες εδώ και τέσσερα χρόνια απέβησαν μάταιες.

Στην μνήμη του μακαριστού Αρχιεπισκόπου Χρυσοστόμου πρέπει να εξευρεθεί λύση, Μακαριότατε.
Ο Ιεράρχης που σήμερα τελούμε το πέμπτο Μνημόσυνό της εκδημίας του εις Κύριον, ανεδείχθη άνθρωπος της Πίστης, της ελπίδος και της Προσφοράς.

Αιωνία η Μνήμη του.