Οι ιερωμένοι του Παλαικύθρου

Μετά την ενδιαφέρουσα και διαφωτιστική ομιλία του πατρός Παναγιώτη, που μας ανέλυσε για την πολύτιμη και πολύπλευρη θρησκευτική, εθνική πολιτιστική και κοινωνική προσφορά του κλήρου, κυρίως επί Τουρκοκρατίας, θα ήθελα να αναφερθώ εν συντομία στους ιερωμένους της κοινότητας μας.

Μετά τη λήξη του Τρωϊκού Πολέμου το 1180 π.Χ. η περιοχή Κυθρέας κατοικήθηκε από Έλληνες μετανάστες, που ίδρυσαν το βασίλειο των Χύτρων και πίστευαν στους δώδεκα θεούς του Ολύμπου.

Το 45 μ.Χ. ήρθαν στην Κύπρο οι Απόστολοι Παύλος και Βαρνάβας, πέρασαν και δίδαξαν τον Χριστιανισμό και στην περιοχή μας, όπου οι κάτοικοι ασπάσθηκαν το Χριστιανισμό και τους χώρους λατρείας των θεών τους τους μετέτρεψαν σε χριστιανικούς ναούς. Μάλιστα το 343 μ.Χ. η Εκκλησία των Χύτρων αναγνωρίστηκε ως η τέταρτη Επισκοπή της Κύπρου.

Το 912 μ.Χ. το Βασίλειο των Χύτρων διαλύθηκε από Άραβες επιδρομείς και με την επιστροφή των αιχμαλώτων κατοίκων από τη Βαγδάτη, ιδρύθηκαν τα χωριά της περιοχής Κυθρέας με νοτιότερο όλων το Παλαίκυθρο. Εδώ εγκαταστάθηκε και ο Επίσκοπος Δημητριανός και έκανε την εκκλησία της Αγίας Αικατερίνης, που ήτο η μόνη εκκλησία της περιοχής που γλύτωσε με μικρές καταστροφές από τις λεηλασίες των Αράβων, επισκοπή του. Σ΄αυτή λειτούργησε τα τελευταία χρόνια της επίγειας ζωής του 914-916 μ.Χ. Η Επισκοπή Παλαικύθρου διατηρήθηκε Ορθόδοξη μέχρι το 1222 μόνο, γιατί ο τότε Φράγκος βασιλιάς της Κύπρου Ερρίκος ο Α΄ (1218-1253) την υπέταξε, όπως τις άλλες Ορθόδοξες Επισκοπές, στη Λατινική Εκκλησία.

Ερχόμαστε στο 1570. Οι αιώνιοι εχθροί του Χριστιανισμού και του Ελληνισμού, οι Τούρκοι, καταλαμβάνουν την Κύπρο. Σφαγές, αρπαγές, λεηλασίες, καταστροφές. Στο Παλαίκυθρο βάζουν φωτιά στην εκκλησία της Αγίας Αικατερίνης. Οι χριστιανοί μετά δυσκολίας διασώζουν μερικές εικόνες.

Οι Τούρκοι μετατρέπουν την εκκλησία σε τέμενος. Οι περισσότεροι Παλαικυθρίτες μετοικούν 3-4 χιλιόμετρα νότια του χωριού στις περιοχές Παλιοκκλησιά και Τεϊρμέντασιη, όπου η γη είναι σκληρή και άγονη. Μερικοί μένουν δούλοι του πασά και των αγάδων, που κατάσχαν την γη των γηγενών χριστιανών.

Περί το 1818 διορίζεται από τον Σουλτάνο Διοικητής του Καζά (της περιοχής) Κυθρέας ο νεαρός Χατζή Ταχήρ αγάς με έδρα το Παλαίκυθρο. Έγινεν ο πλουσιότερος αγάς της Κύπρου, γιατί εκαρπούτο τη δεκάτη (το 1/10 της κάθε παραγωγής του Καζά του, από την Κυθρέα μέχρι και την Αθηαίνου, συνολικά 16 χωριά), ήτο κάτοχος χιλιάδων στρεμάτων εύφορης γης, αρκετών ακινήτων στη Λευκωσία και χιλιάδων αιγοπροβάτων. Όταν έμαθε πως για την είσπραξη της δεκάτης στο χωριό Μάντρες της Αμμοχώστου ήτο ένας εγγράμματος, έξυπνος, δραστήριος και κυρίως ενάρετος και τίμιος χριστιανός, ο Χατζηαναστάσης, τον κάλεσε και τον διόρισε μουδούρη. Ο Χ’’ Αναστάσης εγκαταστάθηκε στο Παλαίκυθρο με τη γυναίκα και τον εξάχρονο γυιο τους Βαρνάβα που γεννήθηκε το 1811. Σύντομα απέκτησε την εύνοια του Χ’’ Ταχήρ Αγά και τον διόρισε γενικό μουδούρη του Καζά του. Τον εκτιμούσε και τον καλούσε τακτικά για δείπνο στο παλάτι του. Τον παρακάλεσε δε να παίρνει στο παλάτι και το γυιο του, συντροφιά με τα παιδιά του. Τα παιδιά έγιναν φίλοι και η φιλία τους συνεχιζόταν και όταν μεγάλωσαν.

Εν τω μεταξύ ο ευσεβής Χ’’ Αναστάσης, που εκκλησιαζόταν τακτικά στα γειτονικά χωριά, έπεισε τον Χ’’ Ταχήρ και του επέτρεψε και περί το 1836 έκτισε ένα μικρό, πλινθόκτιστο εκκλησάκι στην αυλή της κατόπιν κατοικίας του Μιχάλη Παπαναστάση και το αφιέρωσε στον Άγιο Σωτήριχο. Ο Άγιος Σωτήριχος ήτο ένας από τους 300 Αγίους Αλαμάνους που ήρθαν στην Κύπρο περί το 1150, ασκήτευσε στο Παλαίκυθρο, όπου και τάφηκε, όταν κοιμήθηκε.

Σ΄αυτό το εκκλησάκι οι χριστιανοί έβαλαν τις εικόνες, που είχαν γλυτώσει από το κάψιμο της εκκλησίας της Αγίας Αικατερίνης το 1570 και κάθε τόσο ερχόταν ιερέας από τα περίχωρα και λειτουργούσε.

Διαβάστε όλο το κείμενο εδώ…