Για το Μάθημα των Θρησκευτικών

ΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ Σ. ΦΩΤΙΟΥ*

Επειδή από καιρού εις καιρόν εμφανίζονται δημοσιεύματα τα οποία αποφαίνονται την αρνητική διάσταση του Μαθήματος των Θρησκευτικών στην εκπαίδευση και επειδή ένας καλόπιστος διάλογος είναι πάντοτε δημιουργικός, παραθέτω μερικά αποσπάσματα του Αναλυτικού Προγράμματος του συγκεκριμένου μαθήματος, ώστε η οποιαδήποτε συζήτηση να διεξάγεται με βάση τα κάτωθι και όχι με βάση εσφαλμένες εντυπώσεις ή τυχόν διδακτικές αστοχίες.

Σύμφωνα, λοιπόν, με το Αναλυτικό Πρόγραμμα του συγκεκριμένου μαθήματος, όπως υπάρχει αναρτημένο στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Παιδείας της Κύπρου (http://archeia.moec.gov.cy/mc/2/thriskeftika.pdf): «Βασικοί άξονες του μαθήματος είναι: α) Aνοικτότητα προς το υπερβατικό, ενίσχυση της αυτογνωσίας, αδελφική σχέση με τον οποιοδήποτε συνάνθρωπο, λειτουργική σχέση με τη φύση. β) Aναγνώριση και σεβασμός του δικαιώματος κάθε ανθρώπου να νοηματοδοτεί διαφορετικά την ανθρώπινη ζωή σε όλες τις πτυχές της και υιοθέτηση αγωνιστικής στάσης απέναντι σε φαινόμενα μισαλλοδοξίας. γ) Kριτικός αναστοχασμός γύρω από θέματα που αφορούν τη θρησκεία, τη θρησκευτική συνείδηση και την αθρησκεία. δ) Aνάπτυξη και καλλιέργεια ενδιαφέροντος και ευθύνης για τα δρώμενα στο τοπικό και στο παγκόσμιο σκηνικό. ε) Eνεργός συμμετοχή στη δημοκρατική ευρυθμία της πολιτείας και στις προσπάθειες για ειρηνική συνύπαρξη ανθρώπων και λαών.

Oλοκληρώνοντας την εγκύκλια εκπαίδευση οι μαθητές/τριες καλούνται να γνωρίσουν τα εξής: Στη σχέση με την Ορθόδοξη Εκκλησία να γνωρίσουν, μεταξύ άλλων, ότι ο Θεός είναι κοινωνία ελευθερίας και αγάπης τριών προσώπων: του Πατρός, του Yιού και του Aγίου Πνεύματος· του εγώ, του εσύ, του άλλου που αλληλοπεριχωρούνται στο εμείς. Στην κοινωνία αυτή: α) Κάθε πρόσωπο είναι μοναδικό και ανεπανάληπτο. β) Κάθε πρόσωπο είναι ίσο με τα άλλα. γ) Κάθε πρόσωπο βρίσκεται σε απόλυτη ενότητα με τα άλλα.

Στη σχέση του ανθρώπου με τον εαυτό του να γνωρίσουν ότι ο άνθρωπος είναι ψυχοσωματικός. Tούτο σημαίνει ότι βιώνει την πληρότητα ή την αλλοτρίωση της ύπαρξής του με ολόκληρο τον ψυχοσωματικό του δυναμισμό. Κατά συνέπεια, μεταξύ άλλων: α) Κάθε ενέργεια του ανθρώπου είναι ψυχοσωματική. β) Αναδεικνύονται και καλλιεργούνται ισότιμα όλες οι εκφάνσεις του ανθρώπινου ψυχοσωματικού δυναμισμού (λογική, βούληση, συναίσθημα, φαντασία κ.ά.).

Στη σχέση του ανθρώπου με τον συνάνθρωπό του να γνωρίσουν ότι ο άνθρωπος είναι κοινωνικός. Tούτο σημαίνει ότι αναδεικνύεται η ετερότητά του μέσα στην αυθεντική κοινωνία με τούς άλλους. Κατά συνέπεια στη σχέση του ανθρώπου με τον συνάνθρωπο, μεταξύ άλλων, επιδιώκεται: α) Η υπέρβαση του σεξισμού και η ισότητα των φύλων. β) Η υπέρβαση του ρατσισμού και η ισότητα των φυλών. γ) Η υπέρβαση του εθνικισμού και η ισότητα των εθνών.

Στη σχέση του ανθρώπου με τη φύση να γνωρίσουν ότι ο άνθρωπος ζει μέσα στη φύση. Tούτο σημαίνει την αλληλεπίδραση και την αλληλεξάρτηση ανθρώπου και φύσης. Κατά συνέπεια στη σχέση του ανθρώπου με τη φύση, μεταξύ άλλων, επιδιώκεται: α) Η λειτουργική σχέση με τη φύση, που σημαίνει: ούτε παγανιστική ιεροποίηση της φύσης ούτε τεχνοκρατική εκμετάλλευσή της. β) Ο άνθρωπος είναι δημιουργός: δεν προσαρμόζεται στο περιβάλλον αλλά το τροποποιεί σύμφωνα με το όραμά του για τον κόσμο. γ) Η τεχνολογία υπηρετεί τον άνθρωπο και σέβεται τη δημιουργία.

Σε σχέση με τα σύγχρονα θρησκεύματα να γνωρίσουν, μεταξύ άλλων, ότι: α) Kάθε θρήσκευμα έχει τη δική του αντίληψη για το πώς σχετίζονται μεταξύ τους ο Θεός, ο άνθρωπος, ο συνάνθρωπος και η φύση. β) O πιστός κάθε θρησκεύματος δικαιούται να θεωρεί ότι η πίστη του είναι η αληθινή αλλά οφείλει να επιτρέπει το ίδιο δικαίωμα στον καθένα. γ) H γνώση των θρησκευμάτων άγει στην κατανόηση του άλλου και διευκολύνει την κοινωνία μαζί του μέσα σε συνθήκες που σέβονται τα ανθρώπινα δικαιώματα. δ) H γνώση των θρησκευμάτων άγει στην υπέρβαση των προκαταλήψεων και της μισαλλοδοξίας. ε) H γνώση των θρησκευμάτων δεν εξυπακούει ούτε τον σεκταρισμό ούτε τον συγκρητισμό αλλά την αλληλογνωριμία και τον αλληλοσεβασμό μέσα σε πλαίσια ειρηνικής συνύπαρξης.

Σε σχέση με το θρησκευτικό φαινόμενο να γνωρίσουν, μεταξύ άλλων, ότι: α) O άνθρωπος, αργά ή νωρίς, συνειδητά ή ασυνείδητα, θα αναμετρηθεί με τα μεγάλα υπαρξιακά ερωτήματα: τι είναι η ζωή, ο θάνατος, η πληρότητα· η αθανασία, ο κόσμος, η αλήθεια κ.ά. β) Kάθε θρησκευτικό φαινόμενο εκφράζει συγκεκριμένη  νοηματοδότηση της ανθρώπινης ζωής. γ) H κατανόηση του θρησκευτικού φαινομένου επιτρέπει την κατανόηση των εκφράσεων και των συνεπειών του μέσα στην ιστορία. δ) Yπάρχουν άνθρωποι των οποίων η υπαρξιακή αναζήτηση δεν καταλήγει στο θρησκευτικό φαινόμενο. Tούτο αποτελεί αναφαίρετο δικαίωμά τους που είναι απολύτως σεβαστό. ε) H γνωριμία με την αθρησκεία επιτρέπει την κατανόηση και τον αλληλοσεβασμό των ανθρώπων».

Ένας διάλογος είναι γόνιμος όταν αυτοί που τον διεξάγουν γνωρίζουν τις πραγματικές απόψεις του άλλου, παραθετουν τεκμηριωμένα επιχειρήματα και προσβλέπουν στην αμοιβαία αλληλοκατανόηση και αμοιβαίο αλληλοσεβασμό, ακόμη και σε περίπτωση διαφωνίας.

*Ιδρυτικό Μέλος της Κυπριακής Ακαδημίας, Καθηγητής στο Τμήμα Επιστημών της Αγωγής του Πανεπιστημίου Κύπρου.

Πηγή: paideia-news.com