Επιμνημόσυνος λόγος του Προέδρου της Δημοκρατίας κ. Νίκου Χριστοδουλίδη στο μνημόσυνο των θυμάτων της Γενοκτονίας του Πόντου (19 Μαΐου 2024)

Η 19^η Μαΐου δεν είναι μια συνηθισμένη μέρα για τον Ελληνισμό. Από το 1994 έχει καθιερωθεί επίσημα με ομόφωνη απόφαση της Βουλής των Ελλήνων ως ημέρα μνήμης της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου. Σήμερα, ο απανταχού Ελληνισμός και κυρίως οι Έλληνες Πόντιοι σε ολόκληρο τον κόσμο, όπου κι αν βρίσκονται, όπου κι αν βρέθηκαν μετά τα τραγικά εκείνα χρόνια του συντονισμένου, συστηματικού, απάνθρωπου και ανελέητου ξεριζωμού τους από τη γη που τους γέννησε, αναβιώνουν την ιστορική μνήμη της θλιβερής αυτής επετείου και τιμούν την περήφανη καταγωγή τους. 

Η παρουσία μου σήμερα εδώ, στην επιμνημόσυνη δέηση υπέρ των θυμάτων της Γενοκτονίας των Ποντίων, και στη συνέχεια στην τέλεση των αποκαλυπτηρίων της αφιερωματικής στήλης στο παρακείμενο Πάρκο Ποντιακού Ελληνισμού έχει διττή σημειολογία. Από τη μια έχει σκοπό να αποτίσει τον πρέποντα φόρο τιμής εκ μέρους της Πολιτείας στη μνήμη των θυμάτων της τουρκικής θηριωδίας απέναντι στους Πόντιους αδελφούς μας. Την ίδια στιγμή, όμως, στέλνει ένα ηχηρό και ξεκάθαρο μήνυμα για την οικουμενικότητα του Ελληνισμού: Ο Ελληνισμός είναι ενωμένος, ο αγώνας κάθε Έλληνα είναι αγώνας όλων των Ελλήνων. 

Ειδικότερα στη δική μας περίπτωση, με τους Έλληνες Πόντιους δεν μας δένει μόνο η κοινή μας καταγωγή, μας δένουν και άλλα πολλά, όπως η ιστορική πορεία, η γλώσσα, ο πολιτισμός και η πίστη. Η Παναγία Σουμελά, μαζί με άλλα εφάμιλλα προσκυνήματα και εκκλησιαστικά μνημεία του Πόντου θα στέκεται πάντα δίπλα στον Απόστολο Ανδρέα και τα άλλα καταπατημένα από τον Τούρκο εισβολέα μνημεία. Θα αποτελούν σύμβολα και μαρτυρίες της θρησκευτικής ευλάβειας και της πίστης Ποντίων και Κυπρίων και θα τονώνουν τις ψυχές τους στο διάβα της Ιστορίας.

Αδιαμφισβήτητα, η Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου και γενικά τα γεγονότα της Μικρασιατικής Καταστροφής αποτελούν μια από τις μελανότερες σελίδες της ελληνικής και παγκόσμιας Ιστορίας. Μια αδιάκοπη ιστορική πορεία ελληνικής παρουσίας και ελληνικού πολιτισμού σχεδόν τριών χιλιάδων χρόνων στη γη του Πόντου ανακόπτεται βίαια, βάρβαρα και σταδιακά από το κίνημα των νεοτούρκων. Ο στρατηγικός σχεδιασμός, γιατί για συγκεκριμένο πλάνο και σχέδιο επρόκειτο, για εθνοκάθαρση και εξάλειψη κάθε ελληνικού στοιχείου στις περιοχές του Πόντου, άρχισε ήδη με το τέλος των Βαλκανικών Πολέμων και επεκτάθηκε μέχρι το 1923. Η μανιώδης και ανελέητη προσπάθεια των νεοτούρκων ενάντια σε κάθε τι ελληνικό ξεκίνησε με την εκστρατεία στη Σαμψούντα τη 19^η Μαΐου 1919, που σήμανε και την αρχή του τέλους της ιστορικής παρουσίας των Ελλήνων του Πόντου και της Μικράς Ασίας γενικότερα. 

Είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι από μόνη της η Ιστορία, με ντοκουμέντα, μαρτυρίες και αδιάσειστες πηγές, έχει καταδείξει πειστικά και διεθνώς το μέγεθος και τους τρόπους του διωγμού και της προσπάθειας ξεριζωμού των Ελλήνων του Πόντου. Είναι σε όλους πλέον γνωστά και αποδεικτέα τα Τάγματα Εργασίας, οι πορείες θανάτου, οι αλλεπάλληλοι βιασμοί, οι κτηνωδίες, οι ανεξέλεγκτες σφαγές, οι πυρπολήσεις και τα ολοκαυτώματα. Είναι επίσης όμως παραδεκτό ότι μεγάλο ανάχωμα στις ακατάσχετες ορμές των Τούρκων Τσετών ήταν οι Πόντιοι αντάρτες, οι οποίοι γενναία και σε πείσμα των καιρών και των αριθμών μπόρεσαν να συγκρατήσουν σε μεγάλο βαθμό τη μανία τους. Όσοι επέζησαν κατέφυγαν στην τότε Σοβιετική Ένωση ή στην ήδη ταλαιπωρημένη τότε Ελλάδα, μεταφέροντας μαζί τους μονάχα την πίστη, τη δύναμη της ψυχής τους, τις πικρές τους μνήμες και μια εικόνα στο χέρι.

 Οι Έλληνες Πόντιοι αναζήτησαν άλλες πατρίδες και προσπάθησαν να αρχίσουν μια νέα ζωή. Ποτέ, όμως, παρόλες τις περιπέτειες και τις αντίξοες συνθήκες δεν ξέχασαν την καταγωγή τους. Απεναντίας, κράτησαν ανεξίτηλη την ταυτότητά τους μέχρι σήμερα και μεταλαμπάδευσαν τον πολιτισμό, τις γνώσεις, την ευφυΐα και την εργατικότητά τους σε ολόκληρη την Ελλάδα και σε πολλά άλλα μέρη του κόσμου, συμπεριλαμβανομένης της πατρίδας μας. Κατάφεραν να αφομοιώσουν κάθε νέα ζωή και πατρίδα, χωρίς όμως να αφομοιωθούν. Κατάφεραν να βλαστήσουν ξανά, χωρίς να ξεριζωθούν από την ταυτότητά τους. Ειδικά στον ελληνικό χώρο, εύκολα μπορεί κάποιος να μετρήσει το μέγεθος της προσφοράς των Ποντίων στη σύγχρονη Ελληνική Ιστορία στον χώρο των τεχνών, στον αθλητισμό, στην πολιτική, στην παιδεία, στον επιχειρηματικό τομέα και αλλού. 

Οι Έλληνες Πόντιοι έχουν αποδείξει, περισσότερο από κάθε άλλο κομμάτι του Μείζονος Ελληνισμού, τη δύναμη της ψυχής τους και την αποφασιστικότητά τους. Από την άλλη, είναι γεγονός ότι η μοίρα τούς όρισε να είναι λαός ανέστιος και πρόσφυγας. Οι αλλεπάλληλες μεταναστεύσεις, λόγω κοινωνικοοικονομικών συγκυριών έγιναν για πολλούς τρόπος ζωής. Έτσι, ειδικότερα την περίοδο της πτώσης της Σοβιετικής Ένωσης, πολλοί αδελφοί μας Έλληνες Πόντιοι, είτε από τη Γεωργία, είτε από άλλες χώρες, είτε από την Ελλάδα, έφτασαν στην πατρίδα μας και ένωσαν την ψυχή τους με τη δική μας. Ενώθηκε η Ιστορία μας, η κοινή μας μοίρα και ο κοινός αγώνας, για επιβίωση. Οι Έλληνες Πόντιοι αγάπησαν την Κύπρο και την κοινωνία της και οι Έλληνες Κύπριοι όλο και περισσότερο θέλουν να μαθαίνουν για τον Πόντο, να επισκέπτονται τα προσκυνήματα, να μαθαίνουν να τραγουδούν και να χορεύουν ποντιακά και να αναγνωρίζουν την αξία και τη σημασία της ποντιακής παράδοσης και Ιστορίας. 

Η πατρίδα μας, η Κύπρος, θύμα και η ίδια της παράνομης επεκτατικής πολιτικής της Τουρκίας, είναι φιλόξενη για τους κατατρεγμένους Ποντίους. Η Πολιτεία διαχρονικά προσπαθεί να είναι δίπλα σας, να σας στηρίξει, να σας βοηθήσει με κάθε δυνατό τρόπο στα διάφορα προβλήματα που αντιμετωπίζετε, όπως, για παράδειγμα,  την απόκτηση ενός οικήματος, το οποίο να λειτουργεί ως χώρος συναπαντήματος και ως σημείο αναφοράς για τη διατήρηση της πλούσιας πολιτιστικής σας κληρονομιάς, των παραδόσεών σας και για τη διαφύλαξη των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών των Ποντίων.

Την ίδια στιγμή γνωρίζω πολύ καλά διάφορα άλλα αιτήματα που έχετε και αφορούν σε ανθρωπιστικά θέματα που επηρεάζουν την καθημερινότητά σας, όπως  η ιατροφαρμακευτική περίθαλψη στο πλαίσιο του ΓεΣΥ, οι πολιτογραφήσεις, η κοινωνική σύνταξη και άλλα πολλά.

Θέλω, λοιπόν, να αξιοποιήσω τη σημερινή μου παρουσία εδώ για να σας διαβεβαιώσω ότι ως Κυβέρνηση εξετάζουμε ήδη με θετική προσέγγιση τα εν λόγω αιτήματά σας και επεξεργαζόμαστε σχετικές λύσεις που θα σας ανακοινώσουμε σύντομα.

Η Κύπρος και ο Πόντος αποτελούν, ομολογουμένως, θύματα της επεκτατικής πολιτικής της Τουρκίας. Κατά αναλογία, Eλληνοκύπριοι και Eλληνοπόντιοι έχουμε βιώσει σχεδόν τις ίδιες θηριωδίες, βιαιότητες και λεηλασίες, τον ξεριζωμό και την εξόντωση. 

Φέτος, η Κύπρος μετρά 50 χρόνια, μισό αιώνα από την τουρκική εισβολή και οι μνήμες και οι μαρτυρίες είναι ζωντανές όσο ποτέ. Δεν μπορώ να μην μνημονεύσω την πορεία των αιχμαλώτων Κυπρίων κατά τους μήνες της εισβολής και τη μεταφορά τους στη Μικρά Ασία, στα Άδανα και στην Αμάσεια. Εκεί, με έναν μυστικό τρόπο, ενώθηκαν οι αγωνίες, ο ιδρώτας και το αίμα Ελλήνων Κυπρίων και Ελλήνων Μικρασιατών και Ποντίων. Η νοερή αυτή συνάντηση σφραγίζει το κοινό δράμα και την κοινή μας πορεία. Εξάλλου, η περίπτωση της Γενοκτονίας των Ποντίων θυμίζει σε κάποιο βαθμό το δράμα των αγνοουμένων και των ηρωικών εγκλωβισμένων μας. 

Και ακριβώς μέσα σε αυτή τη συλλογιστική, η Βουλή των Αντιπροσώπων, με ομόφωνο ψήφισμά της, στις 19 Μαΐου 1994, έχει αναγνωρίσει τη Γενοκτονία των Ποντίων. Ευχή και προσδοκία μας είναι πως τέτοια εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, όπως γενοκτονίες και εθνοκαθάρσεις, θα τύχουν καταδίκης και αναγνώρισης από ολόκληρη την ανθρωπότητα. 

Και εδώ να μου επιτρέψετε να αναφέρω ότι για πρώτη φορά φέτος το Υπουργείο Παιδείας ενημέρωσε επίσημα τα σχολεία για τη γενοκτονία του Ποντιακού Ελληνισμού. Από το νέο σχολικό έτος, η 19η Μαΐου θα καθιερωθεί ως μια από τις επίσημες ημέρες τιμής στα σχολεία μας, όπου μέσα από ειδικές σχολικές εκδηλώσεις θα τιμάται η θυσία των θυμάτων της γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου.  

Η αφιερωματική στήλη, της οποίας τα αποκαλυπτήρια θα τελέσουμε σε λίγη ώρα, θα μαρτυρεί, όπως και άλλα μνημεία στην πατρίδα μας, την επιμονή και το πείσμα των Ελλήνων Ποντίων να παραμένουν πιστοί στην ταυτότητά τους 100 και πλέον χρόνια μετά το δράμα της Γενοκτονίας και του διωγμού τους. Θα κατακρίνει και θα καταδικάζει διαχρονικά τα γεγονότα της Γενοκτονίας των Ποντίων και, κατ’ επέκταση, τα απότοκα του μίσους και του φανατισμού, από όπου και από όποιον κι αν προέρχονται. Την ίδια στιγμή, θα δίνει σε εμάς, τους Έλληνες Κύπριους, ένα μήνυμα και ένα παράδειγμα ανυποχώρητου αγώνα και σταθερότητας στις διεκδικήσεις μας, για τερματισμό της κατοχής και επανένωση της πατρίδας μας, στη βάση του συμφωνημένου πλαισίου. 

Συγχαίρω, λοιπόν, όλους τους διοργανωτές της σημερινής εκδήλωσης για το γενικότερο έργο που επιτελούν, ο καθένας από το δικό του μετερίζι και με το δικό του όραμα. Ως Πολιτεία, οφείλουμε να σταθούμε, και να είστε βέβαιοι ότι θα σταθούμε δίπλα σε κάθε προσπάθεια διατήρησης της ιστορικής μνήμης και της εθνικής μας ταυτότητας, σε κάθε προσπάθεια που έχει σύνθημα, οδηγό και έμπνευση τον στίχο «Η Ρωμανία κι αν επέρασεν, ανθεί και φέρει κι άλλο».  

Πηγή: pio.gov.cy