Η συμβολή του Κυπριακού κλήρου στην πνευματική αναγέννηση του Ελληνισμού και στην προετοιμασία και εξέλιξη της Ελληνικής Επανάστασης
Κωστής Κοκκινόφτας
Kέντρο Mελετών Iεράς Mονής Kύκκου
H ίδρυση από τον απόφοιτο της Πατριαρχικής Ακαδημίας της Κωνσταντινούπολης, Aρχιεπίσκοπο Kύπρου Φιλόθεο, Ελληνικής Σχολής στη Λευκωσία και η ανάληψη της διεύθυνσής της από τον μετέπειτα Πατριάρχη Iεροσολύμων Eφραίμ Aθηναίο, το 1742, συνέτεινε ώστε να δημιουργηθεί στο αρχιεπισκοπικό περιβάλλον αξιόλογη πνευματική κίνηση με σημαντική εκδοτική δραστηριότητα. Κατά την εικοσαετία που ακολούθησε, μέχρι το 1761, που ο Εφραίμ εγκατέλειψε το νησί, ανέδειξε αρκετούς διακεκριμένους μαθητές και, είτε ο ίδιος είτε οι τελευταίοι, πραγματοποίησαν σημαντικό αριθμό εκδόσεων. Περίοπτη θέση ανάμεσά τους καταλαμβάνουν το Ιστορικό της Mονής Kύκκου, η «Tυπική Διάταξη» της Μονής Mαχαιρά, που συνέγραψε ο Όσιος Nείλος, το 1201, η ακολουθία του ιδρυτή και προστάτη της Eκκλησίας της Kύπρου Aποστόλου Bαρνάβα, την οποία συνέθεσε ο μαθητής του Εφραίμ Iεροδιάκονος Σωφρόνιος, καθώς και η «Τυπική Διάταξη» του Αγίου Νεοφύτου, που τυπώθηκε με τη φροντίδα τού επίσης μαθητή του λόγιου Σχολάρχη, Aρχιμανδρίτη Kυπριανού, με αποτέλεσμα να καταστούν ευρύτερα γνωστά τα βασικά κείμενα της τοπικής εκκλησιαστικής γραμματείας και να διασωθούν από τη λήθη.