Επιμνημόσυνος λόγος Υπουργού Άμυνας κ. Χαράλαμπου Πετρίδη στο Εθνικό Μνημόσυνο του Γρηγόρη Αυξεντίου
Προσήλθαμε σήμερα στο εθνικό μνημόσυνο του σταυραετού του Μαχαιρά για να αποδώσουμε τις πρέπουσες τιμές σε μία από της ηρωικότερες μορφές της σύγχρονης Ελληνικής ιστορίας στον υπαρχηγό της ΕΟΚΑ Γρηγόρη Πιερή Αυξεντίου. Στον ατρόμητο αγωνιστή που όταν η μοίρα το φέρε, δήλωσε βροντερά Παρών, θυσιάζοντας χωρίς κανένα δισταγμό τη ζωή του για την ελευθερία της πατρίδας. Μεταλαβιά και αντίδωρο για όλες τις επόμενες γενιές το καρβουνιασμένο σώμα του.
Όπως ακριβώς το έγραψε εκείνες τις μέρες του Μάρτη του 1957 ο μεγάλος ποιητής της Ρωμιοσύνης, Γιάννης Ρίτσος:
«Λάβετε φάγετε, τούτο εστί το σώμα μου
το σώμα και το αίμα του Γρηγόρη Αυξεντίου
ενός φτωχόπαιδου, 29 χρονών, απ’ το χωριό Λύση
που ΄μαθε στη Μεγάλη Σχολή του Αγώνα΄
τόσα μόνο γράμματα όσα να φτιάχνουν τη λέξη
ε λ ε υ θ ε ρ ί α….»
Χιλιοτραγουδισμένη η θυσία του. Αμέτρητοι οι ύμνοι και τα ποιήματα που διαλαλούν το μεγαλείο του. Του το χρωστούσαν όμως, του Αυξεντίου, οι σπουδαίοι ποιητές. Με τα ποιήματα και τις ιστορίες ηρώων ανδρώθηκε απ’ τα μαθητικά του χρόνια. Στις 27 Μαρτίου 1948, τελειόφοιτος μαθητής του Ελληνικού Γυμνασίου Αμμοχώστου, πρωταγωνίστησε στο ρόλο του απαγχονισθέντα Εθνομάρτυρα Αρχιεπισκόπου Κυπριανού, όταν το σχολείο του ανέβασε δραματοποιημένη την 9η Ιουλίου του 1821 του εθνικού μας ποιητή Βασίλη Μιχαηλίδη εορτάζοντας στην αγγλοκρατούμενη Κύπρο την εθνική επέτειο της Ελληνικής Επανάστασης του 1821.
Κυρίες και Κύριοι,
Μετά το τέλος του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου και κυρίως μετά την προσάρτηση των Δωδεκανήσων στην Ελλάδα το 1948, οι προσδοκίες των Κυπρίων για Ένωση αναζωπυρώθηκαν. Η ίδρυση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών και οι υποσχέσεις των Μεγάλων για ελευθερία και αυτοδιάθεση των μικρών λαών, αναπτέρωσαν τις ελπίδες του υπόδουλου κυπριακού λαού, ότι η απελευθέρωση επίκειται.
Σύντομα, όμως, όπως και όλες τις προηγούμενες φορές, οι προσδοκίες διαψεύστηκαν και οι Βρετανοί αποικιοκράτες απέρριψαν κάθε αίτημα για Ένωση. Αγνόησαν με περισσή περιφρόνηση και το Ενωτικό Δημοψήφισμα του 1950, όπου το 95,7% του κυπριακού λαού ψήφισε υπέρ της Ενώσεως. Εκφώνησαν στο κοινοβούλιο στο Λονδίνο, το «ΟΥΔΕΠΟΤΕ» ελευθερία για την αποικία τους την Κύπρο.
Το γεγονός αυτό αποτέλεσε τη θρυαλλίδα που άναψε το φυτίλι για να αρχίσουν οι διεργασίες για την ανάληψη ένοπλης δράσης, για αποτίναξη της ξένης κατοχής και την ένωση με τη μητροπολιτική Ελλάδα. Σκοπός του ένοπλου αγώνα της ΕΟΚΑ δεν ήταν απλά ένα σύνθημα που λεγόταν Ένωση, αλλά μέσω αυτής, η επιβίωση του Κυπριακού Ελληνισμού στην πατρώα γη, γη ελληνική, πατρίδα με ελληνική ιστορία 3,000 χρόνων, όταν οι Μυκηναίοι αποφάσισαν να εγκατασταθούν στην Κύπρο μεταλαμπαδεύοντας τον ελληνικό πολιτισμό.
Ο Γρηγόρης Αυξεντίου του Πιερή και της Αντωνούς γεννήθηκε στις 22 Φεβρουαρίου 1928 στην κατεχόμενη σήμερα Λύση. Φοίτησε στο Ελληνικό Γυμνάσιο Αμμοχώστου και από νωρίς ενστερνίστηκε τα ελληνοχριστιανικά ιδεώδη και αξίες. Καλός μαθητής, μελετούσε μανιωδώς την ελληνική ιστορία εξωτερικεύοντας συχνά τα αισθήματα περηφάνειας για τους αγώνες του έθνους. Η μητέρα Ελλάδα αποτελούσε τη μεγάλη του αγάπη.
Το 1948 μετέβη στην Αθήνα με σκοπό να φοιτήσει στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων. Απέτυχε στις εξετάσεις, αλλά αρνήθηκε να εγκαταλείψει τις προσπάθειες. Κατάφερε να εισαχθεί στη Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών εκπληρώνοντας το όνειρό του να γίνει Έλληνας Αξιωματικός. Με το βαθμό του Έφεδρου Ανθυπολοχαγού υπηρέτησε τη μητέρα πατρίδα με περηφάνια, ως αξιωματικός στο 613 Τάγμα Πεζικού, στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα.
Ταυτόχρονα παρακολουθούσε τα εν Κύπρω τεκταινόμενα και στον απόηχο του Ενωτικού Δημοψηφίσματος, στις 19 Φεβρουαρίου 1950 δήλωσε σ’ ένα γράμμα σε φίλο του τα εξής: «τη λευτεριά μας, το ιδανικό των ιδανικών μας, την υπόγραψα και γω, όχι μόνο σε χαρτί, μα φορώντας την τιμημένη στολή του Έλληνα φαντάρου και θα την υπογράψω οποιαδήποτε στιγμή το ζητήσει η Κύπρος μας με το αίμα μου».
Επέστρεψε στην Κύπρο το 1953. Στις 20 Ιανουαρίου του 1955 σε μυστική συνάντηση που είχε με τον Γρίβα έδωσε τον ιερό όρκο και ανάλαβε να οργανώσει τον Τομέα Αμμοχώστου.
Ο Αρχηγός Διγενής βλέποντας το ήθος, τον πατριωτισμό, τις ηγετικές του ικανότητες και την οξυδέρκεια του κατά την μάχη τον έχρισε δίκαια υπαρχηγό της ΕΟΚΑ. Έδρασε με τα προσωνύμια Ζήδρος, Αίας, Άρης, Ανταίος, Ζώτος και Ρήγας και αποτέλεσε τον κορυφαίο καταζητούμενο, αφού οι Άγγλοι τον επικήρυξαν αρχικά με το ποσό των 250 λιρών και αργότερα με το υπέρογκο για τα δεδομένα της εποχής ποσό των 5,000 λιρών.
Με την έναρξη του απελευθερωτικού αγώνα την 1η Απριλίου ηγήθηκε των επιθέσεων στον ηλεκτροπαραγωγικό σταθμό Δεκέλειας και στην Κυπριακή Ραδιοφωνική Υπηρεσία. Μετά την επικήρυξή του διέφυγε στα βουνά του Πενταδακτύλου όπου και οργάνωσε αντάρτικη ομάδα, αναπτύσσοντας πλούσια δράση.
Τον Οκτώβριο του 1955 μετακινήθηκε στα βουνά της Πιτσιλιάς και του Τροόδους. Ενδιάμεσα, στις 10 Ιουνίου, παντρεύτηκε την αγαπημένη του Βασιλού στο μοναστήρι της Αχειροποιήτου, με ιερέα τον φλογερό ρασοφόρο της ΕΟΚΑ παπα-Σταύρο Παπαγαθαγγέλου.
Στις 11 Δεκεμβρίου απέδειξε τις εξαιρετικές στρατιωτικές του ικανότητες στην περίφημη μάχη των Σπηλιών προσδίδοντάς του τεράστιο κύρος και αναγνώριση στα μάτια των συναγωνιστών του, αλλά και ολόκληρου του κυπριακού λαού. Καθώς οι Άγγλοι ανηφόριζαν προς το κρησφύγετό του διεισδύοντας ανάμεσά τους, κατάφερε να τους παραπλανήσει πυροβολώντας, πετυχαίνοντας να συγκρουστούν μεταξύ τους με μεγάλες απώλειες και δίνοντας τελικά την ευκαιρία στους αγωνιστές να διαφύγουν.
Μετά απ’ αυτή τη μάχη η φήμη του εξαπλώθηκε παντού και αποτέλεσε το μεγάλο φόβητρο των Βρετανών. Οι επιτυχημένες δράσεις του οδήγησαν τον Διγενή να του αναθέσει τους τομείς της Πιτσιλιάς, τα χωριά της Ορεινής και Μαχαιρά και από τον Ιούλιο του 1956 και τα Κρασοχώρια της Λεμεσού. Ο Γρηγόρης Αυξεντίου μετακινούμενος συνεχώς για να αποφύγει τον εντοπισμό και μια ενδεχόμενη προδοσία, μετέφερε την ορμή του αγώνα και τη φλόγα της ελευθερίας στον κυπριακό λαό της υπαίθρου.
Στις 16 Μαρτίου του 1956 στο δρόμο Χανδριών – Αγρού, οργάνωσε και διηύθυνε μια οδυνηρή για τους Άγγλους ενέδρα εναντίον στρατιωτικής φάλαγγας, κοντά στο χωριό Αγρίδια. Εκεί θυσιάστηκε ο αντάρτης Χρήστος Τσιάρτας. Κρυμμένοι στο σπίτι του Παπά Χριστόδουλου Αυγουστή στον Αγρό, ο Αυξεντίου και οι συναγωνιστές του γιόρτασαν τα Χριστούγεννα του 1956. Τα τελευταία Χριστούγεννα της ζωής του. Ήπιαν ένα ποτήρι κρασί, χόρεψαν, τραγούδησαν και τον άκουσαν να τους λέει μεταξύ άλλων:
«Τώρα που οι Άγγλοι τα έριξαν όλα εναντίον μας, δεν ξέρουμε τι μας επιφυλάσσει ο αγώνας και η μοίρα του καθενός.
Όμως, είτε ζήσουμε είτε πεθάνουμε, ένα πρέπει να είναι μια μέρα το έπαθλο για νεκρούς και ζώντες.
Να γίνει η Κύπρος ελληνική και να ζήσει ελεύθερη κι ευτυχισμένη.
Κι όσοι επιζήσουν ας μην αναμένουν, ή ακόμα πιο χειρότερο, ας μην επιδιώξουν άλλες ανταμοιβές κι αξιώματα, γιατί οι υπηρεσίες προς την πατρίδα δεν εξαργυρώνονται».
Στις 31 Δεκεμβρίου, παραμονή Πρωτοχρονιάς, η ομάδα του περικυκλώθηκε στο χωριό Ζωοπηγή. Ακολούθησε σφοδρή μάχη, ο Αυξεντίου τραυματίσθηκε, όμως κατάφερε με τα παλικάρια του να διαφύγει πλην του αγαπημένου του φίλου Μάκη Γεωργάλλα, που έπεσε νεκρός.
Τα βουνά του Μαχαιρά θα ήταν ο τελευταίος σταθμός στην ένδοξη πορεία του. Σε μικρή απόσταση από το μοναστήρι είχε οργανώσει το κρησφύγετό του. Οι μοναχοί του παρείχαν κάθε δυνατή βοήθεια. Ο ίδιος, για να μη γίνει αντιληπτός φορώντας το ράσο προσποιείτο τον ιερομόναχο. Έτυχε δε να συναντηθεί εντός του Μοναστηριού με τους Βρετανούς που τον έψαχναν και να τους προσφέρει εδέσματα χωρίς να τον αναγνωρίσουν.
Εκεί, στο ιερό μοναστήρι της Παναγίας, όπου ο Αυξεντίου και οι αντάρτες του βρήκαν φιλόξενο καταφύγιο, ο τότε ηγούμενος της μονής Κερυνειώτης αρχιμανδρίτης Ειρηναίος, θυμόταν λίγες μέρες πριν απ’ τη μάχη τον Αυξεντίου που έλεγε: «Κούγκι θα το κάνω το μοναστήρι σου γούμενε».
Ο κλοιός όμως άρχισε να σφίγγει επικίνδυνα. Την 1η Μαρτίου του 1957, οι Βρετανοί επανήλθαν για πολλοστή φορά στην περιοχή του Μαχαιρά αναζητώντας επίμονα τον Γρηγόρη και τα παλικάρια του. Μετά από προδοσία ανακάλυψαν το κρησφύγετό του. Ο Αυξεντίου με τους συντρόφους του, Ανδρέα Στυλιανού, Αυγουστή Ευσταθίου, Αντώνη Παπαδόπουλο και Φειδία Συμεωνίδη βρίσκοταν στο κρησφύγετό τους. Οι Βρετανοί τους πλησίασαν και τους περικύκλωσαν ζητώντας τους να παραδοθούν.
Το πλήρωμα του χρόνου είχε φτάσει, 3 του Μάρτη του 1957, ο Γρηγόρης Αυξεντίου θα έγραφε με το αίμα του τη δική του ολόχρυση σελίδα στην ιστορία του Ελληνικού έθνους. Στα βουνά του Μαχαιρά αντιλάλησε ένα στεντόρειο «Μολών Λαβέ» που το κατέγραψαν οι εφημερίδες σ΄ όλο τον κόσμο και το άκουσαν οι ξένοι δημοσιογράφοι που κουβάλησε εδώ ο Χάρτιγκ για να απαθανατίσουν τον δήθεν θρίαμβό του, συλλαμβάνοντας τον πιο επικίνδυνο τρομοκράτη, κατ’ εκείνον, της ΕΟΚΑ.
Ο Αυξεντίου είχε ήδη πάρει την απόφασή του. Διέταξε τους συναγωνιστές του να εξέλθουν και να παραδοθούν. «Εβγάτε έξω, εγώ πρέπει να πεθάνω» τους φώναξε όταν αυτοί αρνήθηκαν να υπακούσουν. Δέκα ολόκληρες ώρες κράτησε η μάχη του εναντίον δεκάδων πάνοπλων Βρετανών. Σε κάποια στιγμή επέστρεψε ο Αυγουστής, τον οποίο έστειλαν πίσω οι Βρετανοί να διαπιστώσει τον υποτιθέμενο θάνατό του, μετά τη ρίψη χειροβομβίδας εντός του κρησφυγέτου.
Οι ώρες περνούσαν και οι δύο αγωνιστές παρέμεναν σταθεροί στη θέση τους προκαλώντας αμηχανία και απογοήτευση στους Άγγλους. Η απελπισία τους αυτή τους οδήγησε να χρησιμοποιήσουν την πιο απεχθή μέθοδο εξόντωσης καίγοντάς τους ζωντανούς. Μετέφεραν με ελικόπτερο δεκάδες μπετόνια βενζίνης, με τα οποία περιέλουσαν το κρησφύγετο. Ακολούθησε η ρίψη εμπρηστικών χειροβομβίδων μετατρέποντάς το, δευτερόλεπτα μετά, σε φλεγόμενο καμίνι. Ο Αυγουστής εξήλθε γρήγορα με εγκαύματα στο σώμα και στο πρόσωπο. Ο Αυξεντίου δεν άργησε να τυλιχτεί στις φλόγες και να μετατραπεί σε αγία λαμπάδα της λευτεριάς, περνώντας για πάντα στην αιωνιότητα.
Ο ήρωας υπαρχηγός της ΕΟΚΑ, το καμάρι της Κύπρου, δεν έδειξε μόνο πώς πολεμούν οι ήρωες. Τούτο το είχε αποδείξει πλειστάκις όλο το προηγούμενο διάστημα που συμμετείχε σε αναρίθμητες μάχες απέναντι σε πολλαπλάσιες δυνάμεις. Μας δίδαξε πώς πεθαίνουν οι ήρωες για τα ιδανικά και την πατρίδα τους.
Και εκείνη τη στιγμή η ταπεινή σπηλιά – θυσιαστήριο του Αυξεντίου άστραψε και αντανάκλασε τον πόθο για λευτεριά ενός ολόκληρου λαού, τα πιστεύω ενός ολόκληρου Έθνους χιλιάδων χρόνων ιστορίας.
«Ποτέ δε θα μπορούσα να πιστέψω πως η στενότητα μιας σπηλιάς μπορούσε να έχει τόση ευρυχωρία, μπορούσε να χωρέσει την πατρίδα με τις ελιές της, τ’ ακρογιάλια της, τα βάσανά της (….), τον κόσμο με τα φλάμπουρά του, τα όνειρά του»,
Μας παραθέτει στον υποθετικό μονόλογο του ήρωα ο ποιητής Γιάννης Ρίτσος, στον «Αποχαιρετισμό».
Το καρβουνιασμένο σώμα του αναγνώρισε πρώτος ο πατέρας του στο βρετανικό στρατιωτικό νοσοκομείο Λευκωσίας. «Απ’ τις χοντρές ελληνικές κοκκάλες του», «κι απ’ το σταυρό της πατρίδας που είχε φυλαχτάρι μες στις τρίχες του κόρφου του».
H σωρός του ήρωα τάφηκε στις Κεντρικές Φυλακές την επόμενη ημέρα, αφού οι αποικιοκράτες αρνήθηκαν να την επιστρέψουν στους οικείους του φοβούμενοι τη λαϊκή κατακραυγή και ενδεχόμενα επεισόδια.
Η μάνα του Αντωνού αντικρύζοντας για πρώτη φορά το κρησφύγετο που θυσιάστηκε το παιδί της κατά το πρώτο μνημόσυνο, τον αποχαιρέτησε δίνοντας γραφικά το μεγαλείο του αγώνα της ΕΟΚΑ.
«Μια μάνα τέτοιου ήρωα
εν προσβολή να κλάψει,
προσβάλλει τον λεβέντη της,
τζιείνον που θ’ απολάψει.
Χαλάλιν της Πατρίδος μου
ο γιος μου, η ζωή μου,
τζι αφού εν επαραδόθηκεν
τζι έμεινεν τζι εσκοτώθηκεν
ας έσιει την ευτζήν μου».
Ανηφορίζοντας σε λίγο σήμερα, για τα βουνά του Μαχαιρά και περπατώντας στο δρόμο για το κρησφύγετο θα αναλογιστούμε:
«Θρύλος δεν τον χωράει κι ύμνος κανένας
Εδώ είν’ οι Θερμοπύλες των καιρών
Σημάδι των αθάνατων ωρών
Εδώ είναι μόνο ο ΕΝΑΣ!»
Και θα κλείνουμε ευλαβικά το γόνυ, προσκυνώντας το μεγαλείο της ψυχής και της θυσίας του. Η γαλανόλευκη που κυματίζει υπερήφανα μπροστά στην είσοδο του κρησφύγετου, μας υπενθυμίζει το εθνικό μας χρέος για επιβίωση του Ελληνισμού στην πατρώα γη.
Το μεγαλοπρεπές άγαλμά του έξω από τη Μονή που κοιτάζει τον Πενταδάκτυλο, μας υποβάλλει να συνειδητοποιήσουμε το χρέος όλων εμάς απέναντι στη υπέροχη γενιά των αγωνιστών του 55-59, που έδωσαν τη ζωή τους για εκπλήρωση του προαιώνιου πόθου της απελευθέρωσης από τους κατακτητές. Ο αγώνας τους δεν έχει τελειώσει. Όσο η πατρίδα μας παραμένει μοιρασμένη, όσο ο Τούρκος κατακτητής κατέχει παράνομα τη μισή μας πατρίδα, αυτός ο αγώνας πρέπει να συνεχιστεί μέχρι την τελική δικαίωση. Μέχρι να τελέσουμε το εθνικό του μνημόσυνο στη γενέτειρά του Λύση.
«Να πάρουμε μια σταγόνα απ᾽ το αίμα σου
να βάψουμε το δικό μας
να μη μπορέσει πια ποτέ
να το ξεθωριάσει ο φόβος».
Ελληνίδες και Έλληνες,
Οφείλουμε να εργαστούμε συλλογικά, με όλες μας τις δυνάμεις, για να τερματιστεί επιτέλους η παράνομη κατοχή και να επανενωθεί το νησί μας.
Σταθερή επιδίωξη παραμένει η επίτευξη μιας βιώσιμης λύσης, που να τερματίζει την κατοχή και τον εποικισμό και να απαλλάσσει την πατρίδα μας απ’ το αναχρονιστικό σύστημα των εγγυήσεων, των επεμβατικών δικαιωμάτων και την παρουσία ξένων στρατευμάτων.
Δυστυχώς η Τουρκία αποτελεί τροχοπέδη στην επίτευξη των στόχων μας με την άτεγκτη και ανυποχώρητη στάση της. Αγνοεί κάθε έννοια Διεθνούς Δικαίου και συνεχίζει τις έκνομες ενέργειές της στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη και την Αμμόχωστο, ενώ την ίδια ώρα δείχνει τις πραγματικές της προθέσεις για διχοτόμηση.
Παραμένουμε πιστοί στην προσπάθεια για αποκατάσταση της ιστορικής μας συνέχειας στη γη των πατέρων μας. Τα διδάγματα από τη θυσία των ηρώων μας ας είναι οι οδηγοί σε αυτό το δύσκολο δρόμο της απελευθέρωσης και της δικαίωσης.
Μόνο έτσι θα εκπληρώσουμε το χρέος μας έναντι της θυσίας του ήρωα Γρηγόρη Αυξεντίου.
Τιμή και Δόξα σε σένα μεγάλε Γρηγόρη Αυξεντίου. Ας είναι αιωνία η μνήμη σου Αθάνατε Σταυραετέ του Μαχαιρά.
Πηγή: Υπουργείο Άμυνας (mod.gov.cy)
Πρώτη δημοσίευση στην ιστοσελίδα 1 Μαρτίου 2022
