Ανεύρεση δύο εικόνων του παρεκκλησίου Αγίου Ιακώβου Τρικώμου
Οί Ελβετικές Αστυνομικές Αρχές, κατόπιν τών καταλλήλων διαβημάτων που προέβησαν πρός αυτές οί Αστυνομικές Αρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας, διενήργησαν τόν περασμένο μήνα έρευνα σέ υποστατικά τού Ρώσου συλλέκτη Alexander Khochinskiy στήν Ζυρίχη. Κατ’αυτήν ανευρέθηκαν όπως αναμενόταν καί κατασχέθηκαν, οί δύο μεγάλες δεσποτικές εικόνες του Χριστού καί τής Παναγίας που προέρχονται από τό παρεκκλήσιο του Αγ. Ιακώβου (14ου αί.) στό κατεχόμενο Τρίκωμο.
Οί δύο εικόνες, έργο του κρητικού αγιογράφου Μελετίου, αγιογραφήθηκαν τό 1620 καί έκτοτε κοσμούσαν τό μικρό τέμπλο τού παρεκκλησίου του Αγίου Ιακώβου μέχρι τήν τουρκική εισβολή του 1974. Έκτοτε ή τύχη τών εικόνων αγνοείτο. Πρόσφατα ή Εκκλησία της Κύπρου πληροφορήθηκε τήν εμφάνιση τών κλεμμένων εικόνων στήν Ελβετία και ενημέρωσε τίς κυπριακές αστυνομικές αρχές για να προβούν στίς δέουσες ενέργειες.
Στήν πρώτη εικόνα διαστάσεων 110 x 128 εκατ. εικονίζεται ο Χριστός «ο Βασιλεύς τών Βασιλευόντων καί Μέγας Αρχιερεύς», ένθρονος, καθώς καί ό Ιωάννης ο Πρόδρομος στραμμένος πρός τόν Χριστό. Ό Χριστός είναι ντυμένος μέ αρχιερατικά άμφια καί μίτρα. Με το δεξί υψωμένο χέρι ευλογεί ενώ με τό αριστερό στηρίζει ανοικτό ευαγγέλιο. Ό Ιωάννης ο Πρόδρομος στραμμένος πρός τόν Χριστό, έχει υψωμένο τό δεξί του χέρι καί δείχνει πρός τόν Θεάνθρωπο, ενώ μέ το αριστερό χέρι κρατεί ράβδο καί ανοιχτό ειλητάριο. Στό κάτω μέρος της εικόνας, κάτω από τά πόδια του Προδρόμου, υπάρχει η υπογραφή τού ζωγράφου καί ή χρονολογία μέ κόκκινα κεφαλαία γράμματα: «ΧΕΙΡ ΜΕΛΕΤΙΟΥ ΤΟΥ ΚΡΙΤΟΣ ΑΧΚ(=1620) Χ(ριστο) Υ». «Μ(ηνος) αυγούστου).
Η εικόνα της Παναγίας έχει διαστάσεις 114 x 134 εκατ. Η Παναγία είναι μία παραλλαγή του τύπου της Οδηγήτριας. Ένθρονη σέ μετωπική στάση, βλέπει μπροστά καί κρατά μέ τό αριστερό της χέρι τόν Χριστό. Φέρει το δεξί της χέρι χαμηλά μπροστά στό στήθος, κοντά στόν Χριστό.
Ό Χριστός κρατεί στό αριστερό χέρι κλειστό ειλητό, ενώ μέ το δεξί υψωμένο ευλογεί. Το παιδικό του πρόσωπο κοιτάζει τήν Παναγία. Δεξιά καί αριστερά από τό κεφάλι της Παναγίας εικονίζονται, σε μικρό μέγεθος, από την μέση καί πάνω, οί Αρχάγγελοι Μιχαήλ καί Γαβριήλ.
Όρθιος στ’αριστερά της Παναγίας, καί στραμμένος πρός αυτήν εικονίζεται ό Ευαγγελιστής Ιωάννης. Στά χέρια του κρατά ανοικτό Ευαγγέλιο, στίς σελίδες του οποίου αναγράφονται οί δύο πρώτοι στόχοι του Ευαγγελίου του: «ΕΝ ΑΡΧΗ ΗΝ Ο ΛΟΓΟΣ ΚΑΙ …»
Τίς εικόνες αυτές παρουσίασε σε Διεθνές Κρητολογικό Συνέδριο που έγινε στό Ηράκλειο της Κρήτης το 1976, ο βυζαντινολόγος καί πρώην διευθυντής τού Τμήματος Αρχαιοτήτων κ. Αθανάσιος Παπαγεωργίου.
Τό 2004 τό Ελβετικό κράτος κατεκύρωσε τίς συμφωνίες της UNESCO (1970) καθώς καί τήν συμφωνία της Χάγης. Οί συμφωνίες τέθηκαν σέ ισχύ τό 2005 καί οί πρόνοιες τους απαγορεύουν τήν αγοραπωλησία κλεμμένων πολιτιστικών θησαυρών. Ή εξέλιξη αυτή κρίνεται ώς πολύ σημαντική γιά τήν διαδικασία απόδοσης καί επαναπατρισμού τών μεταβυζαντινών αυτών εικόνων, στήν Κυπριακή Εκκλησία, τόν νόμιμο ιδιοκτήτη καί κάτοχο τους.
Είναι θλιβερό, αλλά πρέπει νά σημειωθεί ότι τό παρεκκλήσιο τού Αγίου Ιακώβου πού βρίσκεται στήν καρδιά τού κατεχόμενου Τρικώμου, έχει μετατραπεί πρόσφατα από τίς «αρχές» του ψευδοκράτους σε γραφείο Τουρισμού.
Γραφείο Μνημείων καί Τέχνης Εκκλησίας Κύπρου
