Πανηγυρική Δοξολογία (2012) για την επέτειο της 1ης Απριλίου 1955

Πανηγυρική Δοξολογία για την επέτειο της 1ης Απριλίου 1955 στον Καθεδρικό Ναό Αγίου Ιωάννη.

H Ιερά Αρχιεπισκοπή Κύπρου τέλεσε στον Καθεδρικό Ναό Αγίου Ιωάννη Λευκωσίας, την Κυριακή, 1η Απριλίου 2012, στις 10.00΄ το πρωί την Πανηγυρική Δοξολογία για την επέτειο της 1ης Απριλίου 1955.

Σε αυτήν χοροστάτησε η Α.Μ. ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου κ. κ. Χρυσόστομος. Τον Πανηγυρικό της ημέρας εκφώνησε ο αγωνιστής της ΕΟΚΑ και πρώην Διευθυντής της Παιδαγωγικής Ακαδημίας Κύπρου κ. Μιχαλάκης Μαραθευτης.

Ο Μακαριώτατος στη συνέχεια τέλεσε τρισάγιο για τους ήρωες του απελευθερωτικού μας αγώνα στα Φυλακισμένα Μνήματα, όπου και έγινε κατάθεση στεφάνων.

****************************************

Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΜΝΗΜΗ ΤΗΣ 1ης ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1955
ΚΑΙ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ

Λόγος πανηγυρικός εκφωνηθείς υπό του κ. Μιχαλάκη Μαραθεύτη κατά την επίσημη Δοξολογία.

« Εάν τα παρεληλυθότα μνημονεύης, άριστον περί των μελλόντων βουλεύση», συμβουλεύει ο αρχαίος ρήτορας Ισοκράτης. Εάν θυμάσαι αυτά που έγιναν, θα μπορείς να αποφασίζεις καλύτερα για εκείνα που θα έρθουν.

Αυτό τον διπλό ρόλο μάς καλεί να επιτελέσουμε η σημερινή επέτειος τής 1ης Απριλίου1955. Να θυμηθούμε εκείνα που συνέβησαν στον αγώνα τής ΕΟΚΑ 1955-59 για την Ελευθερία τής Κύπρου και να αναλογιστούμε τη μελλοντική μας πορεία.

Η 1η Απριλίου 1955 δεν είναι απλώς μία ιστορική επέτειος που έχει φιλολογική σημασία. Είναι μία ζώσα πραγματικότητα που δημιούργησε ιστορία και εξακολουθεί να λειτουργεί μέσα στο ιστορικό γίγνεσθαι και να διαμορφώνει το μέλλον. Εκφράζει την αποκορύφωση των αγώνων τού κυπριακού λαού για ελευθερία και δικαιοσύνη και μαρτυρεί συγχρόνως για τις καταδιολεύσεις μιας συμφεροντολογικής διεθνούς πολιτικής, που αρνείται τις δικές της διακηρύξεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα και αδιαφορεί για το διεθνές δίκαιο.

Το κυπριακό πρόβλημα ήταν εξαρχής πρόβλημα ελευθερίας και αυτοδιάθεσης τού κυπριακού λαού και ως τέτοιο ήταν πρόβλημα οικουμενικό, που έπρεπε να λυθεί με τις αρχές τού  διεθνούς δικαίου. Οι διακηρύξεις των ηγετών κατά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο για την ελευθερία των λαών και οι καταδικαστικές αποφάσεις τής αποικιοκρατίας από τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών σήμαναν τον ερχομό ενός νέου κόσμου, που θα στηρίζεται στη δικαιοσύνη και στην ελευθερία των λαών. Μέσα σ’ αυτό το διεθνές πνεύμα ζητούσε και ο κυπριακός λαός την ελευθερία του από τους Βρετανούς, οι οποίοι όμως τού την αρνήθηκαν, θέτοντας τα συμφέροντα τής αυτοκρατορίας τους πάνω από το διεθνές δίκαιο και πάνω από τις αποφάσεις των Ηνωμένων Εθνών. Για να δικαιολογήσουν τη συμφεροντολογική αυτή στάση τους προσπάθησαν να μετατρέψουν το Κυπριακό πρόβλημα από οικουμενικό θέμα ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ελευθερίας ενός υποδούλου λαού σε θέμα διακρατικής διαφοράς μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας.

Απάντηση σ’ αυτή την πολιτική τού συμφέροντος και της ποδοπάτησης τού διεθνούς δικαίου αποτελεί η 1η Απριλίου 1955. Οι ηρωικές πράξεις των αγωνιστών τής Ε.Ο.Κ.Α. και η υποστηρικτική συμπαράσταση και μακροθυμία του κοινού εκφράζουν τη θέληση τού Κυπριακού λαού για την επικράτηση τής δικαιοσύνης. Αγωνιστές και λαός δημιούργησαν μια εποποιία παρόμοια  με τις λαμπρότερες σελίδες τού ελληνισμού. Στην Κύπρο τού 1955 αναβίωσε το πνεύμα τού 1821 συνδυασμένο με το αρχαίο πνεύμα των Μαραθωνομάχων. Αγωνιστές και λαός επέδειξαν ένα ανώτερο ήθος και έφτασαν τα όρια τής ελληνικής κοινωνικής αρετής. Πολλές πράξεις αγωνιστών και ανθρώπων τού λαού ξεπερνούν κατά πολύ τη φυσική ανθρώπινη συμπεριφορά, όσο αφορά την αυτοθυσία και την ανιδιοτέλεια και φαίνονται σαν ιστορίες ενός άλλου μυθικού κόσμου.

Θα υπενθυμίσω μερικές τέτοιες πράξεις, που αποκαλύπτουν το υψηλό ήθος τού αγώνα τού 1955.

– Περιμένοντας τον απαγχονισμό τους στα κελιά των μελλοθανάτων, οι καταδικασθέντες σε θάνατο αγωνιστές, άκουαν κλασσική μουσική και χόρευαν υποδεχόμενοι τους γονείς τους. Σταχυολογώ χαρακτηριστικά αποσπάσματα από τις τελευταίες επιστολές τους:

– Από επιστολή τού Χαρίλαου Μιχαήλ: Περιμένουμε να φθάσουν οι γονείς μας. Θα τους υποδεχτούμε με ζητωκραυγές και χειροκροτήματα. Αυτοί θα έχουν καμάρι ότι τα παιδιά τους πεθαίνουν για την πατρίδα.

– Από επιστολή τού Ανδρέα Παναγίδη:  Και οι πέντε κατάδικοι θανάτου κάνουμε με την αγνή ψυχή μας και με τα πατριωτικά μας τραγούδια να λάμπουν και να δονούνται τα κελιά τού θανάτου. Αυτά τα σκοτεινά κελιά τής φρίκης και τού τρόμου, είναι τώρα κελιά λαμπερά χαράς και υπερηφάνιας.

– Από επιστολή τού Ανδρέα Ζάκου: Στη θέση που βρισκόμαστε ούτε με το μικροσκόπιο δεν μπορούμε να ανακαλύψουμε που υπάρχει τραγωδία στον θάνατο.

Το ίδιο υψηλό ήθος αγωνιστικότητας και αυτοθυσίας για την ελευθερία τής Κύπρου επαναλαμβάνεται στα ανακριτήρια, στα κρησφύγετα των αγωνιστών, στις πόλεις και στα χωριά τής Κύπρου από αγωνιστές και ανώνυμους πολίτες:

Όταν ύστερα από φρικτά βασανιστήρια, στα ανακριτήρια Ομορφίτας, προσφέρθηκε στον Κυριάκο Μάτση, στην παρουσία τού κυβερνήτη Χάρτιγκ, ένα πολύ μεγάλο χρηματικό ποσό, για να αποκαλύψει πού κρυβόταν ο Διγενής, αυτός κτύπησε το χέρι του στο τραπέζι και απάντησε με την αρχαιοελληνική ρήση: Ου περί χρημάτων των αγώνα ποιούμεθα αλλά περί αρετής.

Βασανίζονται απάνθρωπα οι συλλαμβανόμενοι αγωνιστές για να αποκαλύψουν πρόσωπα και γεγονότα και αυτοί επιμένουν παρά τους αφόρητους πόνους, να αρνούνται να αποκαλύψουν ο,τιδήποτε. Δεκατρείς ηρωομάρτυρες πέθαναν από τα βασανιστήρια, προτιμήσαντες τον θάνατο από την αποκάλυψη των μυστικών που γνώριζαν.

Περικυκλωμένος στο κρησφύγετο του, ο Γρηγόρης Αυξεντίου, (3 Μαρτίου 1957)  όταν οι Άγγλοι διώκτες του τον καλούν να παραδοθεί, τους απαντά με το αρχαίο πολεμικό ελληνικό κάλεσμα: μολών λαβέ και γίνεται ολοκαύτωμα στον αγώνα για την ελευθερία.

Το ίδιο κάλεσμα επαναλαμβάνεται στις 2 Σεπτεμβρίου1958 από τους τέσσερεις ηρωομάρτυρες στον Αχυρώνα τού Λιοπετρίου και στις 19 Νοεμβρίου 1958 από τον Κυριάκο Μάτση στο Δίκωμο.

Μαθαίνει (στην Αναρίτα τής Πάφου) η μητέρα, πως ο γιός της ( Ανδρέας Γεωργίου) σκοτώθηκε από βόμβα (30.10.1956), που, ενώ ήταν έτοιμος να την ρίξει εναντίον τής αγγλικής περιπόλου, την κράτησε, όταν είδε να περνούν μαθητές, που μόλις σχόλασαν, και αυτή λέγει: Ευγνωμονώ τον Θεό που το παιδί μου προτίμησε να σκοτωθεί, παρά να σκοτώσει τα μωρά τού κόσμου…

Δεκάδες είναι τα παρόμοια παραδείγματα, που αποκαλύπτουν ένα ανώτερο πατριωτικό ήθος και λαμπρύνουν την εποποιία τού 1955. Αναλύοντας τους λόγους που την δημιούργησαν, δεν δυσκολευόμαστε να διαπιστώσουμε πως αυτοί δεν ήταν παρά ο πόθος για την ελευθερία τής Κύπρου και η εμμονή στην υλοποίησή του. Αγωνιστές και λαός έγιναν μια ψυχή, επειδή όλοι επεδίωκαν με ανιδιοτέλεια τον ίδιο σκοπό. Το προσωπικό συμφέρον και οι προσωπικές επιδιώξεις υποχωρούσαν μπροστά στο γενικό καλό τού αγώνα. Σημασία είχε η ελευθερία τής Κύπρου και όχι η προσωπική ικανοποίηση. Ήταν αυτό το πνεύμα τής ανιδιοτέλειας και τής προσφοράς για τον κοινό σκοπό που μετέτρεψε την Κύπρο σ’ ένα ενιαίο πεδίο μάχης και κατέστησε την Ε.Ο.Κ.Α. αήττητη, παρά την υπεροπλία που είχαν οι Άγγλοι.

Αυτό, όμως, που οι Άγγλοι δεν μπόρεσαν να επιτύχουν με τα όπλα το πέτυχαν με την πολιτική τους πανουργία. Επέβαλαν μία λύση σχεδιασμένη να στερήσει την Κύπρο από την πραγματική της ελευθερία και να την οδηγήσει στη διχοτόμηση. Αντί τής αυτοδιάθεσης, σύμφωνα με τις διεθνώς αποδεκτές θέσεις ότι κάθε χώρα κατοικείται από ένα λαό, έστω και ο λαός αυτός ανήκει σε διαφορετικές κοινότητες και εθνικές ομάδες, οι Άγγλοι επεδίωξαν να αντικαταστήσουν την αυτοδιάθεση τού λαού με την αυτοδιάθεση των εθνικών ομάδων, που τον αποτελούν. Ένα θέμα καθαρό νομικό, η λύση τού οποίου ρυθμίζεται  από αρχές δικαίου, οι Άγγλοι, για να ικανοποιήσουν τα δικά τους συμφέροντα, το μεταποίησαν σε θέμα διακρατικό και διακοινοτικό.

Αυτή τη διχοτομική πολιτική υπερθεματίζουν σήμερα οι Τούρκοι, ενώ ο αιχμάλωτος στα μεγάλα συμφέροντα Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών και η πληγωμένη από τα δικά της λάθη και τις δικές της παραλείψεις Ενωμένη Ευρώπη δεν τολμούν να αντιμετωπίσουν το κυπριακό πρόβλημα στις ορθές του διαστάσεις: Ως πρόβλημα εισβολής και κατοχής και ως ένα οικουμενικό πρόβλημα διεθνούς δικαίου.

Ο Αγώνας τής ΕΟΚΑ, έστω κι αν τότε δεν είχαμε συνείδηση τής οικουμενικής του σημασίας, έχει πολύ ευρύτερες ιστορικές διαστάσεις από την ελευθερία τής Κύπρου. Βρίσκεται στην πρωτοπορία μιας προσπάθειας για την εδραίωση των διακρατικών σχέσεων και κατ’ επέκταση τής οικουμενικής ειρήνης, επάνω στις αρχές τού Διεθνούς Δικαίου και των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Μιας προσπάθειας, που ενώ δεν την αρνούνται οι ισχυροί της Γης, λόγω τής πανανθρώπινης σημασίας της, συνεχώς όμως την τορπιλλίζουν, επειδή συγκρούεται με τα δικά τους συμφέροντα.

Η 1η τ’ Απρίλη μάς υπενθυμίζει το ήθος και την αρετή τής εποποιίας τού 55-59, τον αγώνα για την απελευθέρωση τής Κύπρου από τον αποικιακό ζυγό. Μάς υπενθυμίζει όμως και την υποχρέωση για εμμονή στην επικράτηση τής δικαιοσύνης, την οποία τα διεθνή συμφέροντα ζητούν να παραμερίσουν. Καμιά λύση, όμως, εκτός από την εφαρμογή τού Διεθνούς Δικαίου, δεν μπορεί να είναι ορθή και μόνιμη. Ελευθερία και Δικαιοσύνη συμπορεύονται. Αυτήν την παρακαταθήκη μάς κληρονομεί η 1η  τ’ Απρίλη 1955.