Η ανάπτυξη θα έρθει μέσα από νέες επενδύσεις

Στην τελευταία του συνέντευξη ως προέδρου του Συνδέσμου Εγκεκριμένων Λογιστών Κύπρου, ο Γιάννος Χαριλάου καταγράφει τις δυσκολίες που πέρασε ο Σύνδεσμος και η κυπριακή οικονομία μετά τον Μάρτιο του 2013. Με την αποχώρησή του μετά από συμπλήρωση της θητείας του ως επικεφαλής του ΣΕΛΚ σημειώνει πως πλέον η προσοχή πρέπει να στραφεί στην ανάπτυξη μέσω κινήσεων αξιοπιστίας, παροχής κινήτρων και ενίσχυσης της ιδιωτικής πρωτοβουλίας.

–Ποια η άποψή σας για την οικονομία μας σήμερα;

–Η κυπριακή οικονομία διέρχεται μία από τις πιο δύσκολες περιόδους της. Τα τελευταία δύο χρόνια προσπαθεί να μαζέψει τα κομμάτια της και να αναγεννηθεί μέσα από τις στάχτες της. Εγχώρια λάθη, παραλείψεις και στρεβλώσεις είχαν πρωτεύοντα ρόλο στην κατάσταση που δημιουργήθηκε.

Αυτό που πραγματικά έχει σημασία είναι η επόμενη μέρα. Πώς δηλαδή θα επαναφέρουμε την οικονομία του τόπου σε τροχιά ανάπτυξης και προόδου βασισμένη σε γερά και υγιή θεμέλια. Συνεχίζουμε να βρισκόμαστε σε κομβικό σημείο. Οι οικονομικοί δείκτες βελτιώνονται και έχει επιτευχθεί έξοδος στις διεθνείς χρηματαγορές. Όμως η πραγματική οικονομία δοκιμάζεται σκληρά. Και μαζί της δοκιμάζεται και η κοινωνική συνοχή. Επιβάλλεται να στηριχθούν έμπρακτα οι ευάλωτες και δυσπραγούσες ομάδες του πληθυσμού αλλά και οι επιχειρήσεις, ώστε να μπορέσουν να αντέξουν στις υποχρεώσεις τους, να είναι συνεπείς στα δάνειά τους και να καταφέρουν να διατηρήσουν τις θέσεις εργασίας τους.

Ιδιαίτερα για τον δημόσιο τομέα είναι ξεκάθαρο ότι απαιτούνται ισοζυγισμένοι προϋπολογισμοί, αυστηρός δημοσιονομικός έλεγχος, διαφάνεια και αξιοκρατία, ευθυνοδοσία, καθώς και η ορθότερη αξιολόγηση και αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού.

–Ποιο είναι πλέον το μεγάλο στοίχημα για την οικονομία μας;

–Το μεγάλο στοίχημα που έχουμε μπροστά μας, είναι ο εξορθολογισμός των δημοσιοοικονομικών και η ανάπτυξη.

-Όμως για να έλθει η ανάπτυξη πρώτα απ’ όλα πρέπει να έρθουν επενδύσεις. Για να γίνει κάτι τέτοιο, χρειάζεται μια σειρά από στοχευόμενες ενέργειες όπως η αποκατάσταση της φήμης και της αξιοπιστίας της Κύπρου ως διεθνούς επιχειρηματικού κέντρου και η παραχώρηση κινήτρων για προσέλκυση κεφαλαίων.

Ως αποτέλεσμα της περιορισμένης ρευστότητας στην κυπριακή αγορά, η εισροή ξένων επενδυτικών κεφαλαίων αλλά και η παροχή κινήτρων στους ντόπιους επιχειρηματίες ώστε να προχωρήσουν με εισαγωγή νέων κεφαλαίων στις επιχειρήσεις τους, αποτελούν πρωταρχικά μέτρα για τόνωση της αγοράς, άνοιγμα θέσεων εργασίας, μείωση της ανεργίας και αξιοποίηση των νέων ανθρώπων.

Η Κύπρος χρειάζεται μικρότερο κράτος και μεγαλύτερη ιδιωτική πρωτοβουλία. Την ίδια στιγμή, απαιτείται η ελάχιστη δυνατή παρέμβαση στους θεσμούς και στους τεχνοκράτες από τα πολιτικά κόμματα. Επιβάλλεται να αφεθεί το κράτος και οι θεσμοί του να λειτουργήσουν απρόσκοπτα και ανεπηρέαστα.

–Σε εποπτικό πλαίσιο ποιος είναι ο ρόλος του ΣΕΛΚ;

–Ο Σύνδεσμος αποτελεί αρμόδια εποπτική και ρυθμιστική αρχή για τις επαγγελματικές δραστηριότητες των μελών του που συμπεριλαμβάνουν τις ελεγκτικές εργασίες, την παροχή διοικητικών υπηρεσιών και τους συμβούλους αφερεγγυότητας.

Επιπρόσθετα ο Σύνδεσμος έχει ενισχύσει σημαντικά τον εποπτικό του ρόλο με έμφαση στα θέματα που αφορούν στην παρεμπόδιση και καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες. Κάτι που σίγουρα βοηθά στη βελτίωση της εικόνας της Κύπρου διεθνώς και ενισχύει σημαντικά το καθεστώς συμμόρφωσης.

–Ποια ήταν η συνεισφορά του ΣΕΛΚ τα τελευταία δύο χρόνια;

–Ο ΣΕΛΚ μέσα από τη θεσμική του θέση, τα τελευταία χρόνια ανέπτυξε πρωτοβουλίες και κατέθεσε συγκεκριμένες προτάσεις. Ο στόχος των προτάσεών ήταν διπλός. Αφενός το νοικοκύρεμα των δημόσιων οικονομικών και αφετέρου η επικέντρωση στην ανάπτυξη. Είδαμε με ικανοποίηση ορισμένες από τις προτάσεις μας να υλοποιούνται, όμως άλλες δυστυχώς δεν έτυχαν ακόμη αξιοποίησης.

Είδαμε με ευχαρίστηση να υλοποιείται η πρότασή μας για τη σύσταση και λειτουργία του πλαισίου, που διαλαμβάνει τις συμφωνίες για αποφυγή διπλής φορολογίας και ήδη τα πρώτα ενθαρρυντικά δείγματα γραφής είναι ορατά. Παράλληλα, ο Σύνδεσμός με διάφορους τρόπους συνδράμει στις προσπάθειες για την αναβάθμιση της λειτουργίας του Τμήματος του Εφόρου Φορολογίας.

Επίσης, με σκοπό να διατηρηθεί η Κύπρος ως ένας ανταγωνιστικός διεθνής επιχειρηματικός προορισμός, ο Σύνδεσμος πρωτοστατεί στην αναθεώρηση του πλαισίου φορολογικής πολιτικής. Συμμετέχουμε ενεργά με εκπροσώπους μας στην ομάδα εργασίας που συστάθηκε από το Υπουργείο Οικονομικών για τον εκσυγχρονισμό του φορολογικού πλαισίου, έτσι ώστε να τύχουν χειρισμού με νηφαλιότητα και στοχευμένα οι επιπτώσεις από τις διεθνείς εξελίξεις, όπως το Russian Deoffshorisation, Base Erosion and Profit Shifting, FATCA και Common Reporting Standard. Πρόσφατα, ο ΣΕΛΚ συμμετείχε στη νέα αξιολόγηση που έτυχε η χώρα από το Global Forum for Transparency and Exchange of Information for TaxPurposes του ΟΟΣΑ. Το κλιμάκιο του Οργανισμού που επισκέφθηκε την Κύπρο τον περασμένο Μάρτιο έχει μείνει, εκ πρώτης όψεως, ικανοποιημένο.

Ο ΣΕΛΚ, συνέδραμε σημαντικά στη δημιουργία των νομοσχεδίων που αποτελούν το Πλαίσιο Αφερεγγυότητας και έχει ήδη προχωρήσει στην αδειοδότηση αριθμού συμβούλων. Έχουμε επίσης αναπτύξει σημαντική συνεργασία με την Επιτροπή Δημόσιας Εποπτείας του Ελεγκτικού Επαγγέλματος και έχουμε αφιερώσει σημαντικούς πόρους για την όσο το δυνατό καλύτερη μεταφορά σε εθνικό δίκαιο της αναθεωρημένης Ευρωπαϊκής Οδηγίας για το ελεγκτικό επάγγελμα.

Τολμώ να σας πω ότι ο ΣΕΛΚ ενήργησε καταλυτικά ώστε οι δανειστές μας να λάβουν τα απαραίτητα μηνύματα αξιοπιστίας και εμπιστοσύνης προς το κράτος μας. Πάντοτε τα κλιμάκια της Τρόικας μας αντιμετώπιζαν με τη μέγιστη σοβαρότητα και προσοχή επειδή γνώριζαν ότι απέναντί τους είχαν επαγγελματίες με εμπειρία και τεκμηριωμένες απόψεις.

–Είχατε αναλάβει την προεδρία του ΣΕΛΚ στις πιο δύσκολες συνθήκες για την οικονομία της Κύπρου, τρεις μήνες μετά τα γνωστά γεγονότα των αποφάσεων του Eurogroup. Μετά από δύο χρόνια που τελειώνει θητεία σας μετανιώσατε για αυτό σας το εγχείρημα;

–Ακριβώς το αντίθετο. Θα το ξαναέκανα. Είχα πλήρη επίγνωση των δυσκολιών και του γεγονότος ότι θα ηγηθώ ενός Συνδέσμου, που τα μέλη του βρισκόντουσαν πολλές φορές στα πυρά πολιτικών και κοινωνίας λόγω των γεγονότων που προηγήθηκαν σε μία χώρα που βρισκόταν υπό οικονομική κατάρρευση, με κούρεμα καταθέσεων και εξέπεμπε τη χειρότερη εικόνα στο εξωτερικό. Για μένα ήταν ευκαιρία να βοηθήσω όσο μπορούσα την πατρίδα μου. Παράλληλα γνώριζα ότι μαζί με τα υπόλοιπα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου θα έπρεπε να εργαστούμε σκληρά, επαγγελματικά και άοκνα για να βοηθήσουμε την Κύπρο. Γνώριζα ότι ένα μικρό λάθος, που υπό άλλες συνθήκες θα συγχωρούταν, θα ήταν μοιραίο και για μένα ως επαγγελματία και για τα μέλη μας αλλά και για την οικονομία γενικότερα. Δόξα τω Θεώ, πιστεύω όλα πήγαν καλά.

–Ποιος ακριβώς είναι ο ρόλος σας στην Εκκλησία της Κύπρου;

–Η Ιερά Αρχιεπισκοπή Κύπρου, η κάθε Μητρόπολη και Σταυροπηγιακή Μονή είναι ανεξάρτητες οικονομικές και νομικές οντότητες. Η καθεμία έχει τους λειτουργούς της και τους λογιστές της. Ο οικονομικός όμως έλεγχος, διενεργείται από την Ιερά Σύνοδο μέσω του Ελεγκτικού Τμήματος της Εκκλησίας της Κύπρου του οποίου είμαι διευθυντής.

Επιπρόσθετα έχουμε και συμβουλευτικό ρόλο στις οντότητες αυτές, σε σχέση με οικονομικά θέματα, ενώ αναλαμβάνουμε και οποιαδήποτε εργασία μας ανατεθεί για επίλυση προβλημάτων και επί άλλων οικονομικών θεμάτων. Και σας διαβεβαιώνω ότι αυτά δεν τελειώνουν ποτέ.

Παράλληλα η Εκκλησία της Κύπρου δημιούργησε το Κεντρικό Εκκλησιαστικό Ταμείο, του οποίου είμαι παράλληλα διευθυντής, και το οποίο αναλαμβάνει όλες τις κοινές δραστηριότητες και δαπάνες της Εκκλησίας όπως ενδεικτικά είναι η μισθοδοσία των Κληρικών της Εκκλησίας Κύπρου, η συντήρηση των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων της Εκκλησίας, η κάλυψη των δαπανών του Ελεγκτικού Τμήματος της Εκκλησίας της Κύπρου, καθώς επίσης εκπληρώνει οποιοδήποτε άλλο έργο μας ανατεθεί από την Ιερά Σύνοδο.

Το Κεντρικό Εκκλησιαστικό Ταμείο διοικείται από πενταμελές συμβούλιο, τα οποία είναι μέλη της Ιεράς Συνόδου, με Πρόεδρο πάντοτε τον Αρχιεπίσκοπο και Αντιπρόεδρο πάντοτε τον Ηγούμενου της Ιεράς Μονής Κύκκου. Το Κεντρικό Εκκλησιαστικό Ταμείο ελέγχεται από ανεξάρτητο ιδιωτικό ελεγκτικό οίκο.

–Ένα από τα θέματα που ήταν και για πάρα πολύ καιρό στην επικαιρότητα ήταν το φορολογικό της Εκκλησίας.

–Ένιωσα μεγάλο το βάρος της τεχνοκρατικής υποστήριξης και χειρισμού του θέματος αυτού, αλλά καταφέραμε να αποδείξουμε με επαγγελματικό τρόπο, με υπομονή και επιμονή, και μέσω εκπόνησης μακροσκελούς και τεκμηριωμένης έκθεσης, το ορθό και το αληθές με αποτέλεσμα να επιλύσουμε το πρόβλημα για το καλό της Εκκλησίας και του Κράτους. Σημαντικό ρόλο στην επιτυχία έπαιξαν οι στοχευμένες ενέργειες και παρεμβάσεις του Μακαριότατου όπως η παρουσία του στην Επιτροπή Ελέγχου της Βουλής.

Υπήρξαν κι άλλα ευρύτερου ενδιαφέροντος θέματα που αποφάσισε η Εκκλησία, τα οποία αποτελούν πιστεύω ιστορικά γεγονότα, και είχα την ευλογία και την τύχη να επιληφθώ τεχνοκρατικά. Ενδεικτικά αναφέρω τη διοικητική μέριμνα και φροντίδα πολλών θεμάτων για τη δημιουργία των Νέων Μητροπόλεων, τον σχεδιασμό, δημιουργία και λειτουργία του Φορέα Μισθοδοσίας των Ιερέων της Εκκλησίας της Κύπρου και τη συγγραφή του οικονομικού σκέλους του νέου Καταστατικού Χάρτη της Εκκλησίας της Κύπρου.

–Πώς αντιμετωπίζετε τους ελεγχόμενούς σας; Ποια είναι η αντιμετώπιση του Αρχιεπισκόπου και των Μητροπολιτών έναντι στα ευρήματα και στους έλεγχους σας;

–Ακολουθώ όλες τις διαδικασίες, δεοντολογικές και επαγγελματικές, με πολλή αυστηρότητα και χωρίς οποιεσδήποτε επιφυλάξεις στο να καταθέσω ευθαρσώς προφορικά ή και γραπτώς την άποψή μου και τις παρατηρήσεις μου με τεκμηριωμένες εισηγήσεις, αλλά, με τον ανάλογο σεβασμό και ευγένεια που πρέπει να υπάρχει από τον Ελεγκτή στους Ελεγχόμενους.

Η διαχρονική μου αυτή στάση, εκτιμήθηκε, αναγνωρίζεται και έγινε αποδεκτή από τον Αρχιεπίσκοπο, από τους μητροπολίτες και γενικά από όλα τα μέλη της Ιεράς Συνόδου. Ο ελεγκτής πρέπει να λέει και να γράφει τα πράγματα όπως ο ίδιος τα βλέπει και τα αντιλαμβάνεται και όχι όπως πιθανόν οι ίδιοι οι ελεγχόμενοι ή οι συνεργάτες τους θα επιθυμούσαν να τα ακούσουν.

–Υπάρχει η άποψη ότι η Εκκλησία δεν πρέπει να προβαίνει σε οικονομικές δραστηριότητες αλλά να ασχολείται μόνο με το πνευματικό της έργο. Ποια η άποψή σας;

–Η Εκκλησία της Κύπρου για αιώνες επιτελεί θρησκευτικό, πνευματικό, κοινωνικό, πολιτιστικό, φιλανθρωπικό και εθνικό έργο. Δεν έχει οποιαδήποτε οικονομική αρωγή από τρίτους για την κάλυψη των δαπανών της. Όλα τα πιο πάνω απαιτούν εκατομμύρια κάθε χρόνο. Χωρίς οικονομικές δραστηριότητες, οι οποίες να αποφέρουν έσοδα, πώς θα καλυφθούν;

Η Εκκλησία, δεν προσπαθεί να παράγει έσοδα για να αποταμιεύει. Κατά τη διάρκεια της κρίσης δανειζόταν για να καλύπτει τα διοικητικά της έξοδα, αλλά και για να επιτελεί το φιλανθρωπικό της έργο. Ως εκ τούτου δεν μπορεί να υλοποιηθεί στην πράξη η συγκεκριμένη άποψη.

–Πολλές φορές ο Μακαριότατος δηλώνει ότι η Εκκλησία εξαιτίας της κρίσης απώλεσε σημαντικά πάγια εισοδήματα. Πώς έχουν τα οικονομικά της Εκκλησίας σήμερα;

–Όπως όλοι στην Κύπρο έτσι και η Εκκλησία επηρεάστηκε σε πάρα πολλούς τομείς. Απώλεσε μερίσματα από μετοχές που κατείχε, διαχρονικά, σε δημόσιες εταιρείες, αλλά και έσοδα από ενοίκια ακινήτων όπου στις πλείστες περιπτώσεις υπήρξε σοβαρή μείωση τους ως και πλήρης απώλεια σε κάποιες περιπτώσεις. Καταγράφηκαν επίσης ζημιές από εξαρτημένες εταιρείες ή συνεταιρισμούς. Λόγω του μεγάλου αρνητικού συσχετισμού που προέκυψε μεταξύ των εσόδων και των εξόδων, επηρεάστηκε σημαντικά η ρευστότητά της.

Γίνεται όμως σοβαρή προσπάθεια για συγκράτηση και μείωση των εξόδων σε όλους τους τομείς, συμπεριλαμβανομένων και των κεφαλαιουχικών δαπανών. Η βίαιη μείωση των εσόδων σε ορισμένους Θρόνους και Σταυροπηγιακές Μονές, υπαγόρευσαν την ανάγκη για λήψη άμεσων και δραστικών μέτρων για εξεύρεση νέων εσόδων αλλά περισσότερο για σοβαρή και ραγδαία μείωση των δαπανών.

Παράλληλα, εισηγηθήκαμε όπως, όλοι οι Εκκλησιαστικοί Οργανισμοί, προβούν σε καταρτισμό πενταετούς Στρατηγικού Σχεδιασμού με στόχο την αύξηση των εσόδων, συγκράτηση και μείωση των εξόδων, ορθή διαχείριση-αναδιάρθρωση και μείωση του δανεισμού και κατ’ επέκταση των χρηματοδοτικών εξόδων και διενέργεια ισοζυγισμένων προϋπολογισμών.

Είμαι αισιόδοξος ότι με σοβαρή και επαγγελματική δουλειά, και ακολουθώντας του στόχους του στρατηγικού σχεδιασμού, η Εκκλησία θα ανατρέψει τις συνέπειες της οικονομικής κρίσης.