Ο Γρηγόριος Ε΄ δεν είναι ο μόνος απαγχονισθείς

Στο Φανάρι τιμήθηκε η μνήμη

του μαρτυρικού πατριάρχη

Μέρα μνήμης η χθεσινή Κυριακή για τον μαρτυρικό οικουμενικό πατριάρχη Γρηγόριο Ε΄ , ο οποίος απαγχονίστηκε στην κεντρική πύλη του Πατριαρχείου στο Φανάρι στις 10 Απριλίου 1821, Κυριακή του Πάσχα τότε. Έκτοτε η πύλη αυτή παραμένει κλειστή σε ένδειξη τιμής και μνήμης.

Ο οικουμενικός πατριάρχης Βαρθολομαίος χθες , «εν σιωπή και περισυλλογή», άναψε ένα κερί και απέθεσε λίγα λουλούδια μπροστά στην πύλη του μαρτυρίου του μακαριστού προκατόχου του. Φόρος τιμής και στη μνήμη και άλλων μαρτυρικών πατριαρχών και ιεραρχών.

Δυστυχώς, διάφοροι ξεναγοί, κυρίως Τούρκοι, κάνουν λόγω για «Πύλη του Μίσους» και διαδίδουν ψευδώς ότι δήθεν αυτή θα ανοίξει όταν κρεμαστεί εκεί κάποιος μουσουλμάνος.

Σκοπός αυτών των «διαδόσεων», όπως γίνεται αντιληπτό, η παραχάραξη της Ιστορίας και η προσπάθεια για δημιουργία τεχνητής έντασης.

Δεν είναι, όμως, ο Γρηγόριος Ε΄ ο μόνος πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως που απαγχονίσθηκε. Αντιμέτωποι με την «Υψηλή Πύλη»( Οθωμανική Διοίκηση) ήλθαν πολλοί οικουμενικοί πατριάρχες. Ορισμένους τους απαγχόνισαν, άλλους τους έπνιξαν στη θάλασσα, άλλους τους εξανάγκασαν σε παραίτηση, άλλους τους έστειλαν σε εξορία, και ορισμένοι άλλοι άφησαν την τελευταία τους πνοή στις φυλακές.

Ο Κωνσταντινουπολίτης φωτορεπόρτερ και δημοσιογράφος Νίκος Μαγγίνας, μας πληροφορεί για τους πατριάρχες, εκτός του Γρηγορίου Ε΄, που απαγχονίσθηκαν ή θανατώθηκαν, αλλά το μαρτύριό τους δεν είναι και τόσο γνωστό στο ευρύ κοινό. Ιδού ο κατάλογος των μαρτύρων πατριαρχών:

Ιωάσαφ Α΄ (1465-1466):
Αφού τον ξύρισαν, εκθρονίσθηκε με εντολή του σουλτάνου.

Ραφαήλ Α΄ (1475-1476):
Μη δυνάμενος να πληρώσει τον καταναγκαστικό φόρο (πεσκέσι) εκθρονίσθηκε, φυλακίστηκε και μετά ένα χρόνο απεβίωσε.

Ραφαήλ Β΄ (1603-1607):
Με εντολή του σουλτάνου Αχμέτ Ι΄ εκθρονίσθηκε, εξορίσθηκε και θανατώθηκε μετά από φρικτά βασανιστήρια.

Κύριλλος Α΄ ο Λούκαρις ( 1620-1638):
Πέντε φορές στο διάστημα αυτό ανήλθε και κατήλθε του θρόνου έχοντας υπηρετήσει σε αυτόν και πρώτα, ήδη από το 1612. Στις 20 Ιουνίου 1638, με εντολή του Σαντραζάμη Μπαϊράμ Πασά συνελήφθη και φυλακίσθη σε πύργο του Βοσπόρου. Στις 27 Ιουνίου παραδίδεται σε γενίτσαρους και εκείνοι τον μεταφέρουν με πλοιάριο ανοιχτά της θάλασσας όπου και τον πνίγουν.

Κύριλλος Β΄ ο Κονταρής (1633-1639):
Λόγω των ενεργειών του εκθρονίζεται και κατόπιν συλλαμβάνεται από τις Οθωμανικές Αρχές, φυλακίζεται και εξορίζεται στην Καρθαγένη. Ο εκεί Οθωμανός πασάς της Τύνιδος του επέβαλε να ασπασθεί το Ισλάμ, αλλά ο Κύριλλος αντιστάθηκε και για τον λόγο αυτό τον απαγχόνησαν στις 24 Ιουνίου 1640. Και μία εντυπωσιακή λεπτομέρεια: κατά τον απαγχονισμό του το σχοινί της αγχόνης κόβεται δύο φορές και κατόπιν αυτού τον έπνιξαν.

Παρθένιος Β΄ (1644-1646, 1648-1651):
Με εντολή του σουλτάνου Ιμπραχίμ εκθρονίσθηκε και παραδόθηκε στους γενίτσαρους για να τον πνίξουν. Το σκήνωμά του βρέθηκε στη γύρω περιοχή της νήσου Πλάτης των Πριγκηπονήσων, από χριστιανούς, οι οποίοι και το ενταφίασαν στο νησί της Χάλκης.

Παρθένιος ο Γ΄ (1656-1657):
Με εντολή του σουλτάνου, μετά από φρικτά βασανιστήρια, απαγχονίσθηκε στην Καγκελωτή Πύλη (περιοχή Παρμά- καπί) της Πόλης και μετά από τρεις μέρες ρίφθηκε στη θάλασσα.

Γαβριήλ Β΄ (23/4-5/5-1657):
Στον οικουμενικό πατριαρχικό θρόνο παρέμεινε μόνο δώδεκα μέρες. Εκθρονίσθηκε και τοποθετήθηκε στη Μητρόπολη Προύσσης. Έγινε καταγγελία-συκοφαντία Εβραίων της περιοχής ότι εκχριστιάνισε ένα μουσουλμάνο, ενώ στην πραγματικότητα αυτός τον οποίον βάπτισε ήταν Εβραίος. Αποτέλεσμα της κατασυκοφάντησής του ήταν η φυλάκιση και στη συνέχεια ο απαγχονισμός του στις 3 Δεκεμβρίου 1659.

Μελέτιος Β΄ (1768-1769):
Μετά την παραίτησή του συλλαμβάνεται μαζί με άλλους τριάντα προκρίτους, κληρικούς και λαϊκούς και φυλακίζεται βασανιζόμενος φρικτά. Ενώ αθωώθηκε της κατηγορίας για συνεργασία κατά του οθωμανικού κράτους, εξορίσθηκε στη Μυτιλήνη. Εκεί υπέφερε περισσότερα από την Οθωμανική Διοίκηση εξαιτίας και του πυρπολισμού του Τσεσμέ από τους Ρώσους. Κατόπιν ζήτησε άδεια από τον σουλτάνο να μεταβεί στην ιδιαίτερη πατρίδα του, την Τένεδο. Από εκεί αναχώρησε για την Κωνσταντινούπολη όπου του επιτράπηκε να μείνει μόνο 61 μέρες. Απεβίωσε στην Τένεδο στα μέσα του 1777 σε μεγάλη φτώχεια.

Κύριλλος Στ΄(1813-1818): Επειδή δεν κατέστη αρεστός στον σουλτάνο Μαχμούτ τον Β΄, εκθρονίσθηκε και εξορίσθηκε στο Άγιον Όρος. Αργότερα εγκαταστάθηκε στην Αδριανούπολη. Οκτώ μέρες μετά τον απαγχονισμό του Γρηγορίου Ε΄, στις 18 Απριλίου 1821, ο σουλτάνος δίνει εντολή να κρεμαστεί και εκείνος στην πύλη του Μητροπολιτικού Μεγάρου. Μετά από τρεις μέρες ρίχτηκε στον ποταμό Έβρο. Το λείψανό του βρέθηκε στις όχθες του ποταμού κοντά στο χωριό Πύθιο του Διδυμοτείχου, όπου και με άκρα μυστικότητα, παρά την απαγόρευση που υπήρχε από τις Αρχές, τάφηκε με ευλάβεια από τους κατοίκους.

Ευγένιος Β΄(1821-1822): Διάδοχος του απαγχονισθέντος Γρηγορίου Ε΄. Παραδόθηκε σε διαδηλωτές και σύρθηκε στους δρόμους από τα γένεια και τα μαλλιά και πέθανε λίγο καιρό αργότερα από τις κακουχίες που υπέστη.

Ο πρώτος, μετά την Άλωση της Πόλης, οικουμενικός πατριάρχηςΓεννάδιος Σχολάριοςπαραιτήθηκε , λόγω διαφωνιών του με την Υψηλή Πύλη.

του δημοσιογράφου Αριστείδη Βικέτου

Εφημερίδα “Ο Φιλελεύθερος”. 11.4.2011.