Το αγαθό της ειρήνης
Είναι γνωστό πως στην Πατερική Γραμματεία το ήθος, δηλαδή ο τρόπος που φερόμαστε, είναι συνέπεια του δόγματος, δηλαδή αυτού που πιστεύουμε. Ο Μέγας Βασίλειος λέει χαρακτηριστικά: “Πιστέυομεν καθώς εβαπτίσθημεν και δοξάζομεν καθώς πεπιστεύκαμεν”.
Θεμελιακή αξία για το ορθόδοξο ήθος αποτελεί το αγαθό της ειρήνης, το οποίο κατά τους Πατέρες της Ανατολής, συνδέεται αναπόσπαστα με το τριαδικό δόγμα.
Ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος λέει συγκεκριμμένα: “Το της ειρήνης αγαθόν, απο μεν της Ζωαρχικής Τριάδος αρξάμενον, εν η ουδεν ουτως ίδιον το εν τη φύσει, ως το προς εαυτήν ειρηναίον”. Δηλαδή το αγαθό της ειρήνης συνδέεται με τη Ζωαρχική Τριάδα, της οποίας βασικό χαρακτηριστικό ειναι ο ειρηνικός τρόπος συνύπαρξης των Τριών Προσώπων που την αποτελούν. Αυτό το αγαθό, κατά το μεγάλο αυτό Πατέρα της εκκλησίας μας, μεταλαμπαδεύτηκε στη συνέχεια στους αγγέλους, οι οποίοι μεταξύ τους και με το Θεό έχουν ειρηνικές σχέσεις. Τέλος δόθηκε και δίνεται στις ταπεινές ψυχές που δεν ξέρουν τι είναι η διχοστασία και ο πόλεμος.
Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός πως για τους Πατέρες η ειρήνη είναι μια φωτεινή πτυχή στη ζωή του ανθρώπου, αφού χορηγείται απο τον Τριαδικό Θεό που είναι το κατεξοχήν φώς, ενώ αντίθετα ο πόλεμος αποτελεί σκοτεινή πτυχή της ζωής και είναι συνέπεια της πνευματικής παρακμής του ανθρώπου.
Λέει γι’ αυτό ο Άγιος Συμεών ο νέος θεολόγος: “Ο Θεός φως εστίν, ωσαύτως δε και φως εισίν πάντα τα εξαυτού χορηγούμενα. Ότι η αγάπη φως εστίν , η αλήθεια φως εστιν, η ειρήνη φως εστίν”. Έτσι λοιπόν για το ορθόδοξο ήθος ο άνθρωπος που αγαπά την ειρήνη και μισεί τον πόλεμο είναι παιδί του Θεού. Λέει και πάλι ο Άγιος Γρηγόριος: “Ώστε Θεού μεν εγγύς και των Θείων, όσοι το της ειρήνης φαίνονται ασπαζόμενοι αγαθόν”.
Για την ορθοδοξία η ειρήνη έχει τρεις διαστάσεις . Είναι κατ’ αρχάς η ειρήνη του ανθρώπου με τον ίδιο τον εαυτό του, που γίνεται πραγματικότητα όταν καθαρθεί από τα πάθη. Λέει γι\’αυτό ο Άγιος Μακάριος ο Αιγύπτιος : “Όταν η ψυχή καταντήση προς την τελειότητα του Πνεύματος αποκαθαρισθείσα από πάντων των παθών, τότε γίνεται όλη φως, όλη χαρά, όλη ανάπαυσις”. Είναι γνωστό πως οι άνθρωποι που κατατρέχονται από τα πάθη όπως π.χ τα ναρκωτικά, ο αλκοολισμός και άλλα, βρίσκονται σε διαρκή πόλεμο με τον ίδιο τον εαυτό τους και δεν έχουν ασφαλώς μέσα τους την εσωτερική ειρήνη.
Εξάλλου κατα τους Νηπτικούς Πατέρες την εσωτερική ειρήνη διαταράσσει και η προσκόληση του ανθρώπου στα υλικά αγαθά. Ο Άγιος Ισαάκ ο Σύρος επιγραμματικά τονίζει : “Η των βιωτικών πραγμάτων μέριμνα, ταράσσει την ψυχήν και την γαλήνην εκβάλλει”. Ο άνθρωπος που παραδίνεται στη δίνη του καταναλωτισμού χάνει πραγματικά την ειρήνη της ψυχής του, στην εναγώνια προσπάθειά του για την απόκτηση όσο το δυνατό περισσότερων υλικών αγαθών.
Προϋπόθεση για την εσωτερική ειρήνη είναι κατά τον πιο πάνω Πατέρα τής εκκλησίας μας, η ταπείνωση. Ο ταπεινός άνθρωπος, έχοντας μέσα του το Θεό που είναι η πηγή της ειρήνης, δεν ταράσσεται με τίποτα. “Εάν κολληθή ο ουρανός τη γή, ο ταπεινόφρων ου μη θροείται”.
Δεύτερη διάσταση της ειρήνης είναι η εξωτερική ειρήνη που αφορά την αρμονική συμβίωση με τους άλλους ανθρώπους. Αυτη είναι κατορθωτή, όταν ο άνθρωπος αποδεχτεί τη θεολογία του Αγίου Μαξίμου του ομολογητή ότι δηλαδή : “Πάσα φύσις λογική εικών του Θεού εστίν”. Από τη στιγμή που δεχόμαστε πως κάθε άνθρωπος ανεξάρτητα από τη θρησκευτική ή την εθνική του ταυτότητα είναι μια ανεπανάληπτη εικόνα του Θεού, τότε αποδιώχνουμε το σωβινισμό και την μισαλλοδοξία που αποτελούν το ιδεολογικό υπόβαθρο των πολέμων και των συρράξεων.
Τέλος τρίτη διάσταση της ειρήνης, είναι η ειρήνη του ανθρώπου με το Θεό που επιτυγχάνεται με την τήρηση των εντολών Του και ιδίως με την βίωση της εντολής της αγάπης. Εχθρός και ξένος με το Θεό χαρακτηρίζεται εκείνος που την αθετεί. Λέει γι’ αυτό ο Άγιος Ισαάκ ο Σύρος : “Ο της αγάπης εστερημένος, του Θεού εστέρηται, ότι ο Θεός αγάπη εστίν”.
Σάββα Αλεξάνδρου
Βοηθού Διευθυντή A’
Λανιτείου Λυκείου Β’
