Τρεις λειτουργίες
του φιλόλογου Στέλιου Παπαντωνίου
Στο κάτω κάτω εμείς έτσι μεγαλώσαμε. Με το δικέφαλο αετό, με το τραγούδι της Αγια- Σoφιάς και στα Αναγνώσματα του Δημοτικού και στα Νεοελληνικά Κείμενα του Γυμνασίου. Ήταν ένα ποίημα που, όταν το απαγγέλλαμε, μας συγκινούσε. «Σημαίνει ο Θιός, σημαίνει η γης, σημαίνουν τα επουράνια, σημαίνει κι η Αγια- Σοφιά, το μέγα μοναστήρι». Ήταν θρηνητικό το «σώπασε κυρα-Δέσποινα και μην πολυδακρύζεις», ήταν γεμάτο ευλάβεια και ιερή συγκίνηση το χερουβικό, όταν θα’ βγαινε ο Βασιλέας των όλων κι όταν έψελνε «ζερβά ο βασιλιάς, δεξιά ο πατριάρχης». Τα βλέπαμε με τα μάτια της ψυχής, ολοζώντανα, μεταφερόμαστε στο μεγαλόπρεπο ναό, κάποτε τον συγχύζαμε με το δικό μας, με τη δική μας ενορία και πόλη, πού να ξέραμε πως κάποτε θα παθαίναμε τα ίδια και μάλιστα στον εικοστό και εικοστό πρώτο αιώνα μετά Χριστόν! Ο μαρμαρωμένος βασιλιάς, ο τοίχος πίσω από την Αγία Τράπεζα που “άνοιξε” και κατάπιε τον ιερέα. Εκείνη η θεία λειτουργία, που δεν τέλειωσε, γιατί μπήκαν οι Τούρκοι στην Πόλη, πού να ξέραμε πως θα επαναλαμβανόταν! Ούτε τα φανταζόμασταν ποτέ, ούτε στους πιο εφιαλτικούς μας ύπνους δε βλέπαμε τέτοια ονείρατα ψυχοπλακωτικά, τον Τούρκο να μας απειλεί μέσα στην εκκλησιά μας, να κινδυνεύουν τα ιερά σκεύη να τα αρπάξει χέρι βέβηλο (να κοπεί τέτοιο χέρι που θα τολμήσει). Κι όμως ήταν γραφτό μας να το δούμε κι αυτό, αλλά προπάντων όχι γραφτό μας, αλλά καλά σχεδιασμένο από την παιδευτική πολιτική να μη συγκινηθούν τα παιδιά μας, να μη διαδηλώσουν, να μη φωνάξουν. Τόσο καλοσχεδιασμένα και μελετημένα τα διαπλάσαμε, να τα χαιρόμαστε, για να μην αλληλοφτυνόμαστε για την κατάντια μας!
Ευτυχώς όμως που ήταν κι εκείνη η άλλη λειτουργία, χρόνια πριν. Όταν ο παπα- Λευτέρης Νουφράκης, από τις Αλώνες Ρεθύμνου, το Γενάρη του 1919 λειτούργησε κάτω από τους θόλους της Αγια- Σοφίας. Ήταν στρατιωτικός ιερέας στη β΄ Ελληνική Μεραρχία, η οποία, στο δρόμο για την Ουκρανία, στάθμευσε για λίγο στην Κωνσταντινούπολη, που βρισκόταν τότε υπό συμμαχική επικυριαρχία, ύστερα από το τέλος του α΄Παγκοσμίου Πολέμου. Ο παπα- Λευτέρης μπήκε με συγκίνηση στο μεγάλο της Χριστιανοσύνης ναό, άρχισε τη λειτουργία. Η Αγια- Σοφιά ύστερα από 466 ολόκληρα χρόνια ξαναλειτουργιέται. Στο μεταξύ γεμίζει με Τούρκους, όλοι τρέμουν, οι Τούρκοι πληθαίνουν, οι Έλληνες αξιωματικοί που ήταν μαζί του σαστισμένοι παρακολουθούν, Έλληνες της Πόλης που βρέθηκαν εκεί δακρύζουν. «Σε υμνούμεν, Σε ευλογούμεν, Σοι ευχαριστούμεν Κύριε…» οι Τούρκοι αγριεύουν, ένας αξιωματικός αναλαμβάνει να δώσει τέλος, μια κι η λειτουργία τέλειωσε. Αφήνει τους Έλληνες να φύγουν. Οι Τούρκοι δεν ανήκουν στους νικητές του α΄ παγκοσμίου πολέμου, γι’ αυτό καλύτερα να δώσει τόπο στην οργή. Ακολούθησε βέβαια διπλωματικό επεισόδιο και οι σύμμαχοι διαμαρτυρήθηκαν έντονα στον πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο. Αυτά τότε.
Αλλά βέβαια κανένας σύμμαχος, μεγάλος, Ευρωπαίος, δε διαμαρτυρήθηκε για την ασεβέστατη πράξη των καταπατητών των δικαιωμάτων μας να εκδιώξουν από τη σκλαβωμένη Ιερά Μονή του Αποστόλου Βαρνάβα το Μητροπολίτη Ταμασού Ησαΐα και τον καθηγούμενο της Μονής Αρχιμανδρίτη Γαβριήλ, την ώρα που τελούσαν τη θεία λειτουργία στο ναό πάνω από τον τάφο του Αποστόλου Βαρνάβα, του ιδρυτή της Εκκλησίας μας. Απλώς φανταστείτε τι θα γινόταν αν επεμβαίναμε σε δική τους επίσκεψη και μόνο στο Χαλά Σουλτάν Τεκκέ στη Λάρνακα. Δυστυχώς όμως. Το μελάνι ακόμα δε στέγνωσε στις συμφωνίες των επιτροπών –αν υπογράφονται- να σέβεται ο καθένας την πολιτιστική κληρονομιά του άλλου. Και όμως, η θεία λειτουργία διακόπτεται, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας σηκώνει το κόκκινο τηλέφωνο (μεταφορικώς ομιλούντες) αλλά ο Ταλάτ δυστυχώς αδυνατεί να επέμβει. Ο άνθρωπος που θα λύσει το κυπριακό σε λίγους μήνες, ο άνθρωπος στον οποίο στηρίζουν τόσοι και τόσοι ελπίδες και όνειρα κωλύεται, αδυνατεί να επέμβει για να αποσοβήσει μια βάρβαρη, ανίερη, βέβηλη πράξη. Η θεία λειτουργία έμεινε ατέλειωτη. Η βαρβαρότητα δεν έχει τελειωμό. Στο μεταξύ οι μάγοι περιμένουν τη σειρά τους να προσφέρουν στους νεόγαμους τα δώρα τους«όθιΖεφύρουμένος».
