Χαιρετισμός Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτη Πάφου κατά τα αποκαλυπτήρια προτομής του Βαγγέλη Λουκά Κουταλιανού
Σαλαμίνα, 5 Ιουνίου 2016
Εξηνταδύο ολόκληρα χρόνια έχουν περάσει από τότε που ο Βαγγέλης Λουκά Κουταλιανός προσήγγισε, για πρώτη φορά, τις ακτές της Κύπρου, μεταφέροντας όπλα για τον κυοφορούμενο τότε απελευθερωτικό μας αγώνα. Και εξηνταένα από τη σύλληψή του -ύστερα από προδοσία- σε μιαν άλλη παρόμοια προσπάθειά του, και την καταδίκη του σε φυλάκιση από τους Άγγλους αποικιοκράτες. Μέσα σ’ αυτό το διάστημα έγιναν βαθιές αλλαγές στη ζωή όλης της ανθρωπότητας. Αξίες έσβησαν, θεσμοί ξεριζώθηκαν, ιδανικά έχασαν τη λάμψη τους. Φαντακτερά ονόματα καταποντίστηκαν στο πέλαγος της λησμονιάς. Δεν άλλαξε όμως καθόλου ο σεβασμός και ο θαυμασμός ολόκληρου του Κυπριακού Ελληνισμού στο πρόσωπο, την ανιδιοτέλεια και την αυτοθυσία του Καπετάν Βαγγέλη. Αντίθετα μάλιστα. Κάτω από το πρίσμα των σημερινών δύσκολων περιστάσεων, περισσότερο μεγαλύνεται ο ηρωισμός του. Και η σημερινή τελετή απότισης επιβαλλόμενου φόρου τιμής προς αυτόν, έστω και με καθυστέρηση δεκαετιών, μάς οδηγεί σε αναπόληση και αξιολόγηση του επικού εκείνου αγώνα, σε συναίσθηση της ευθύνης έναντι της κινδυνεύουσας πατρίδας, και άντληση διδαγμάτων από το παράδειγμά του.
Οκτακόσια χρόνια δουλείας κάτω από διάφορους κατακτητές, από το 1191 που αποσπάστηκε βίαια από την Ελληνική Βυζαντινή αυτοκρατορία, η Κύπρος δεν έχασε τον εθνικό χαρακτήρα της. Έσχατο περιεχόμενο και σκοπός της ζωής των Κυπρίων παρέμεινε η εθνική τους αποκατάσταση. Η εθνική συνείδησή τους ουδέποτε εσίγησε, ακόμα και κάτω από τις πιο καταθλιπτικές συνθήκες δουλείας. Το βλέμμα τους παρέμεινε πάντα στραμμένο προς την Ελλάδα. Μπορεί για τον κόσμο όλο η Ελλάδα να είναι μια χώρα κάπου στη γη. Για τους Κυπρίους ήταν πάντα και είναι ένα ακτινοβόλο ιδεώδες, μια ζωογόνος εθνική και πνευματική εστία, στο φως και στο θάλπος της οποίας ζούσαν οι ίδιοι και γαλουχούσαν τα παιδιά τους. Αν για τους Έλληνες η ελευθερία ήταν πάντα η ύψιστη αξία, χωρίς την οποία δεν νοείται ζωή, για τους Έλληνες της Κύπρου, η ελευθερία ήταν ταυτόχρονα συνώνυμη με την Ελλάδα, που λατρεύτηκε απ’ αυτούς σαν θεά.
Όλα τα έθνη λίγο-πολύ έχουν τους συγγενείς τους, τα φυσικά τους στηρίγματα. Οι Λατίνοι είναι μια μεγάλη οικογένεια. Το ίδιο οι Αγγλοσάξονες, οι Άραβες, οι Σλάβοι. Όσο και αν αυτές οι συγγένειες περνούν κάθε τόσο από δοκιμασίες, παραμένουν ένα βασικό, γι’ αυτούς τους λαούς, πλεονέκτημα. Οι Έλληνες είμαστε έθνος ανάδελφο. Και καθώς μάς ζώνουν, από την αρχαιότητα, κίνδυνοι και επιβουλές από παντού, θα’ πρεπε ο ένας να στηριχτεί στον άλλο, μόνοι μας ως έθνος να παλέψουμε στη διεθνή παλαίστρα. Και δεν υπήρξαμε ποτέ αφελείς ώστε να αυταπατόμαστε και να περιμένουμε την ελευθερία μας από ξένα χέρια. Στη διεθνή σκηνή κανείς δεν χαρίζει, κανείς δεν μοιράζει. Παίρνεις όταν έχεις δύναμη, όταν έχεις πυγμή, όταν μπορείς να απειλήσεις, ή έστω να δημιουργήσεις προβλήματα στον αντίπαλο.
Η πείρα 30 και πλέον αιώνων έδειξε πως προϋπόθεση για την επιβίωση του Ελληνισμού στην Κύπρο, στην εσχατιά της Ανατολικής Μεσογείου, είναι μια ασφυκτικά στενή σχέση της Κύπρου με τον Ελλαδικό χώρο. Γι’ αυτό και όταν ήλθε ο καιρός για την αποφασιστική εξόρμησή μας προς την ελευθερία, στην Ελλάδα προσβλέψαμε. Και υπήρξε άμεση ανταπόκριση από πολλούς, με πρώτο τον άνθρωπο που τιμούμε σήμερα, τον Ευάγγελο Λουκά Κουταλιανό. Ο ηρωισμός του ανυπέρβλητος. Η αυτοθυσία του μοναδική. Αρνήθηκε επίμονα να πληρωθεί για τις υπηρεσίες του, έστω και αν είχε κάθε νόμιμο και λογικό δικαίωμα, έστω και αν ήταν φτωχός και είχε πιεστικές οικογενειακές υποχρεώσεις. Μα προπάντων καταπλήσσει με την ιστορική απάντησή του στον Άγγλο δικαστή που του ζήτησε, μετά τη δίκη, να πει κάποιο λόγο, αν ήθελε, πριν την επιβολή της ποινής. «Ως Έλλην έπραξα το καθήκον μου και είχα ιεράν υποχρέωσιν να βοηθήσω τους αδελφούς μου της νήσου Κύπρου». Λόγος ενός μεγάλου Ανθρώπου σε μια μεγάλη στιγμή της Ιστορίας.
Σήμερα που οι καιροί είναι κρίσιμοι, η πατρίδα βρίσκεται μπροστά σε θανάσιμο κίνδυνο και το χρέος προβάλλει επιτακτικό μπροστά μας, θα πρέπει να αναζητήσουμε τις ρίζες μας, να αξιολογήσουμε τις δυνάμεις μας, να προγραμματίσουμε με σύνεση το μέλλον. Να αντλήσουμε πίστη και δύναμη από το παράδειγμα του καπετάν Βαγγέλη για την πάρα πέρα πορεία μας, μέχρι τη δικαίωση του αγώνα μας.
Οι Έλληνες στο πέρασμα των αιώνων ουδέποτε εγνώρισαν συμβιβασμούς προκειμένου να φυλάξουν την ακεραιότητα της πατρίδας και να αμυνθούν εναντίον οιουδήποτε. Τους υπενθύμιζαν το καθήκον αυτό οι ένδοξοι πρόγονοι. Μας το τονίζουν και αυτή τη στιγμή ο χώρος όπου βρισκόμαστε, τα στενά που αγναντεύουμε, ο απόηχος εκείνης της ιστορικής ναυμαχίας και το πνεύμα των Σαλαμινομάχων.
Ωστόσο μια επιχειρούμενη μακροχρόνια πλύση εγκεφάλου τόσο στον Ελλαδικό όσο και στον Κυπριακό χώρο, προσπαθεί να κατεδαφίσει τα πρότυπα αρετής που ανέδειξαν οι υπέρ ελευθερίας αγώνες του έθνους. Κάποιοι, όχι μόνο από το εξωτερικό αλλά και από το εσωτερικό, προσπαθούν να ισοπεδώσουν τα πάντα. Άνθρωποι όπως ο Αυξεντίου, ο Μάτσης, ο καπετάν Βαγγέλης προβάλλονται ως γραφικοί, περιθωριακοί, κορόιδα. Ο Ελληνισμός σήμερα αντιμετωπίζει μια συνειδητή επίθεση για να πληγεί η ιστορική του μνήμη, η εθνική του συνείδηση, η υπερηφάνεια, η αντίσταση, η συνοχή του. Ως ιδεώδες προβάλλεται κατά κόρον ο ρεαλισμός, η επιδίωξη του εφικτού. Ασφαλώς και είμαστε προσγειωμένοι. Δεν αιθεροβατούμε. Έχουμε συναίσθηση της κατάστασης. Αλλά πώς οριοθετείται το εφικτό όταν ο αγώνας είναι για επιβίωση, όταν ο εισβολέας κατακρατεί τα εδάφη σου, σε διώχνει από τις πατρογονικές εστίες σου, σού βεβηλώνει τα ιερά και τα όσιά σου και ξέρεις ότι εποφθαλμιά να καταλάβει όλη τη γη των πατέρων σου και να σε ξεριζώσει μια για πάντα από αυτή; Σε τέτοιες περιπτώσεις τα ανέφικτα της ψυχρής λογικής γίνονται εφικτά στη ψυχή και στη σκέψη εκείνων που αγωνίζονται και που ξυπνούν μέσα τους τη μνήμη των προγόνων τους, των Μαραθωνομάχων και των Σαλαμινομάχων.
Ατενίζοντας από σήμερα, Έλληνες αδελφοί, την μορφή του καπετάν Βαγγέλη, μην ξεχνάτε την Κύπρο. Εκείνος σε καιρούς δύσκολους, με μικρά καΐκια, έφτασε στην Κύπρο εκπληρώνοντας το καθήκον του απέναντι σε αδελφούς όμαιμους, ομόγλωσσους και ομόθρησκους μ’ αυτόν. Πιο παλιά, σε αφάνταστα δυσκολότερους καιρούς, από την ίδια περιοχή ο Κίμων έφτανε και πάλιν για να ελευθερώσει την Κύπρο. Καλούμαστε να κατανοήσουμε τις Τουρκικές επιδιώξεις, που αποβλέπουν πρώτα στην Τουρκοποίηση ολόκληρης της Κύπρου και στην αρπαγή, αργότερα, της Θράκης και του Αιγαίου, και να προσπαθήσουμε να τις ματαιώσουμε. Το σημείο αιχμής αυτή την ώρα για τον Ελληνισμό ολόκληρο είναι η Κύπρος. Αν χαθεί η υπόθεση της Κύπρου θα αρχίσει το ξήλωμα ολόκληρης της Ελλάδας. Η φωνή του καπετάν Βαγγέλη είναι ξεκάθαρη. Οι καιροί είναι δύσκολοι ˙ η πατρίδα σε κίνδυνο, το χρέος δικό μας.
Αιωνία του η μνήμη!
Εκ της Ιεράς Μητροπόλεως Πάφου
