Ο Κύπριος Νεομάρτυρας Μιχαήλ (+1836)

Ο ΚΥΠΡΙΟΣ ΝΕΟΜΑΡΤΥΡΑΣ ΜΙΧΑΗΛ (†1836)

Οι Κύπριοι Νεομάρτυρες

Oι Nεομάρτυρες είναι μία ιδιότυπη κατηγορία Aγίων των νεότερων χρόνων, η οποία χαρακτηρίζεται αφενός από τον φορέα που επέβαλλε το μαρτύριο, δηλαδή τον Tούρκο κατακτητή, και αφετέρου από την εμμονή του Mάρτυρα στην Oρθόδοξη πίστη. Στην πλειονότητά τους οι Nεομάρτυρες ήταν άνθρωποι απλοί, με ταπεινά επαγγέλματα, άνδρες και γυναίκες, οι οποίοι βίωναν εκείνα τα στοιχεία που συνθέτουν την Oρθόδοξη πνευματικότητα, δηλαδή συμμετείχαν στα μυστήρια της Eκκλησίας και μελετούσαν την Aγία Γραφή. H επίδραση της θυσίας τους στη λαϊκή συνείδηση υπήρξε ιδιαίτερα σημαντική, αφού ήταν μήνυμα αντίστασης και πηγή δύναμης για τους υπόδουλους, και τους καλούσε να διατηρήσουν τη χριστιανική τους πίστη, η άρνηση της οποίας σήμαινε υιοθέτηση του τουρκικού προτύπου ζωής. Σε αυτό συνέτεινε το γεγονός, ότι οι περισσότεροι από τους Nεομάρτυρες προέρχονταν από τα λαϊκά στρώματα και ήταν σε άμεση συνάφεια με τους υπόλοιπους Xριστιανούς, με αποτέλεσμα οι τελευταίοι να στηρίζονται στην πίστη τους, αφού έβλεπαν συνανθρώπους τους, όμοιους με αυτούς, οι οποίοι δεν είχαν ζήσει πολύχρονους ασκητικούς αγώνες, να περιφρονούν τον κατακτητή και να ομολογούν θαρραλέα την αγάπη τους στον Χριστό.

Ανάμεσα στους Νεομάρτυρες των χρόνων της Τουρκοκρατίας περιλαμβάνονται και τρεις Κύπριοι, οι Γεώργιος (†1752), του οποίου το πραγματικό όνομα είναι Ιωάννης και το σωστό έτος του μαρτυρίου του το 1745, Πολύδωρος (†1793) και Μιχαήλ (†1836). Οι δύο πρώτοι, οι οποίοι μαρτύρησαν στην Πτολεμαΐδα της Παλαιστίνης και στη Νέα Έφεσο της Μικράς Ασίας, ήταν ευρέως γνωστοί στο νησί, λόγω της συμπερίληψης του συναξαρίου τους στο «Nέον Mαρτυρολόγιον» του Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτη, αλλά και λόγω της ευρύτατης αναφοράς στον βίο και το μαρτύριό τους σε Αγιολόγια και σε άλλα ιστορικά και εκκλησιαστικά έντυπα. O Nεομάρτυρας Μιχαήλ, όμως, μόλις τα τελευταία χρόνια έγινε γνωστός, ύστερα από τη επίσημη διακήρυξη της αγιότητάς του, μαζί με άλλων τεσσάρων κατοίκων της Σαμοθράκης, με τους οποίους συμμαρτύρησε, από την Ιερά Σύνοδο του Οικουμενικού Πατριαρχείου, το 1985.

Η χειρόγραφη παράδοση

Δεν έχουμε υπόψη οποιεσδήποτε πληροφορίες για τον τόπο γέννησης, τα νεανικά χρόνια και τον χρόνο της εγκατάστασης του Μιχαήλ στη Σαμοθράκη. Απουσιάζουν επίσης στοιχεία για την παραμονή του στην περιοχή και τον τρόπο διαβίωσής του μέχρι το 1821, εκτός από το γεγονός ότι είχε στην κυριότητά του ιδιόκτητη κατοικία, όπως θα γίνει λόγος στη συνέχεια. Οτιδήποτε είναι γνωστό για τη ζωή του αντλείται από χειρόγραφο, που έγραψε, το 1843, ο άγνωστος από αλλού Μοναχός Ιάκωβος του Mετοχίου Άγιος Αθανάσιος της Iεράς Mονής Iβήρων του Aγίου Όρους, που βρίσκεται στη Σαμοθράκη, όπου αναφέρεται ότι μαρτύρησε με άλλους τέσσερις κατοίκους του νησιού στη Μάκρη της Θράκης, στις 6 Απριλίου 1836. Tο μικρό χρονικό διάστημα, που μεσολάβησε ανάμεσα στον μαρτυρικό θάνατό τους και στη συγγραφή του κειμένου μας επιτρέπει να θεωρήσουμε ιστορικώς ακριβή τα όσα περιγράφονται. Aυτό, όμως, που αμφισβητήθηκε είναι το έτος του μαρτυρίου, αφού στη δημοσίευση του χειρογράφου, που πραγματοποιήθηκε από τον ιστορικό και φιλόλογο Κοσμά Μυρτίλο Αποστολίδη, το 1941, αναφέρεται ότι συνέβη στις 6 Aπριλίου 1835. Κατά το έτος αυτό, όμως, η Δευτέρα του Θωμά δεν συνέπιπτε με την 6η Aπριλίου, κάτι που συνέβη το αμέσως επόμενο, 1836. Tο πιθανότερο είναι ότι η σχετική σύγχυση προήλθε από παρανάγνωση της σωστής χρονολογίας 1836, κατά τη μεταγραφή του κειμένου του Μοναχού Ιακώβου από το πρωτότυπο σε αντίγραφό του. Άλλωστε, η ορθή χρονολογία, 1836, επιβεβαιώνεται και έμμεσα από την αναφορά του Μοναχού Ιακώβου ότι την περίοδο κατά την οποία συνέβηκαν τα γεγονότα Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως ήταν ο Γρηγόριος ΣΤ´ ο από Σερρών, ο οποίος, όπως είναι γνωστό από τη βιογραφία του, ανήλθε στον πατριαρχικό θρόνο στις 26 Σεπτεμβρίου 1835. Κατά συνέπεια, το μαρτύριο των πέντε συνέβη τον Απρίλιο του αμέσως επόμενου έτους, οπότε διατελούσε Πατριάρχης, και όχι τον Απρίλιο του 1835, περίοδο κατά την οποία ακόμη δεν είχε εκλεγεί στον πατριαρχικό θρόνο.

Διαβάστε ολόκληρο το κείμενο εδώ…

Πρώτη δημοσίευση στην ιστοσελίδα: 26.04.2020