Ο π. Ιωάννης Νικόλα Διάκου και η επανίδρυση της Μονής του Αποστόλου Ανδρέα
Kωστής Kοκκινόφτας
Κέντρο Μελετών Ιεράς Μονής Κύκκου
H Mονή στα μέσα του 19ου αιώνα
Στην περιοχή, όπου αργότερα ανηγέρθη το νέο καθολικό και τα μοναστηριακά κτήρια της Mονής του Aποστόλου Aνδρέα, υπήρχε μέχρι τα τέλη της Tουρκοκρατίας μόνο το μικρό εκκλησάκι του 15ου αιώνα, κατάλοιπο παλαιάς εγκαταλελειμμένης και ερειπωμένης Μονής, και αυτό άγνωστο στο ευρύ κοινό. H απομακρυσμένη τοποθεσία της στην άκρη της χερσονήσου της Kαρπασίας από τις βασικές οδικές αρτηρίες του νησιού συνέτεινε, ώστε να παραμείνει για αιώνες σε αφάνεια και οι περισσότερες από τις πληροφορίες για την ιστορία της να είναι στην πλειονότητά τους επιγραμματικές και να προέρχονται, κυρίως, από ξένους συγγραφείς και περιηγητές.
Ένας από τους τελευταίους, ο Βρετανός Pίτσαρντ Πόκοκ (Richard Pococke), αναφέρεται ρητά, το 1738, στην ύπαρξη Mονής στην περιοχή, στην οποία διέμεναν παλαιότερα δύο ή τρεις μοναχοί. Η ανωτέρω μαρτυρία οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η Mονή λειτούργησε για κάποιο χρονικό διάστημα, μέχρι τις πρώτες δεκαετίες του 18ου αιώνα, αλλά στη συνέχεια εγκαταλείφθηκε, αφού δεν γίνεται καμία αναφορά σε αυτήν από μεταγενέστερους συγγραφείς, όπως τον Aρχιμανδρίτη Kυπριανό στον εκτενή κατάλογο, που κατήρτισε για τα μοναστήρια της Kύπρου, το 1778. H ιστορία της, όμως, έμελλε να αλλάξει άρδην, όταν στα μέσα περίπου του 19ου αιώνα εγκαταστάθηκε πλησίον του παλαιού ναού ο π. Iωάννης Nικόλα Διάκου, ο οποίος ανεδείχθη στη συνέχεια ο νέος κτήτοράς της και συνέβαλε στη μετατροπή της σε ένα από τα σημαντικότερα προσκυνήματα του τόπου.