Ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, ο Ισαπόστολος

 Χριστόδουλου Γ. Παχουλίδη

Η Αγία μας Εκκλησία στις 24 Αυγούστου τιμά την ιερή μνήμη του μεγάλου διδάσκαλου του Γένους, του ακαταπόνητου υπερασπιστή τη Ορθόδοξης χριστιανικής μας πίστης και της Ελληνικής μας γλώσσας και καταγωγής, «του Άγιου Κοσμά του Αιτωλού, του Ισαποστόλου, του εν αγχόνη τελειωθέντος», ο οποίος έζησε στα δύσκολα εκείνα χρόνια, λίγο πριν από τη μεγάλη Εθνεγερσία του 1821, κατά τα οποία όλα τα έσκιαζε φοβέρα και η βάρβαρη και σκληρή τούρκικη σκλαβιά.         

Από το Άγιο Όρος όπου μόναζε, ο Άγιος Κοσμάς διέβλεψε ότι υφίστατο υπαρκτός κίνδυνος αφελληνισμού του Γένους. Άφησε λοιπόν τη γαλήνη και την ησυχία του Αγίου Όρους, πήρε ευλογία από τον Οικουμενικό Πατριάρχη και ως άλλος Απόστολος Παύλος, περιέτρεξε την τότε σκλαβωμένη Ελλάδα. Έφτιαξε και μοίρασε 4.000 χάλκινες κολυμβήθρες, για να βαπτίζονται τα νεογέννητα ελληνόπουλα. Ίδρυσε σχολεία, ανοικοδόμησε και οικοδόμησε εκκλησίες και ιερά προσκυνήματα. Αδιαλείπτως δίδασκε, συμβούλευε, νουθετούσε και με τα προφητικά του λόγια εμψύχωνε τους Ραγιάδες, μέχρι που η θηριωδία των Τούρκων τον απαγχόνισε. Με την όλη κατά Χριστόν ζωή του και τη μαρτυρική του θυσία, έλαβε το ένδοξο στεφάνι του μάρτυρα και εισήλθε θριαμβευτής στη Βασιλεία των Ουρανών.

Ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός πίστευε ακράδαντα ότι η θρησκευτική ανύψωση του σκλαβωμένου Γένους θα συνέβαλλε σημαντικά στη θρησκευτική και εθνική του αναγέννηση. Με τα εκλαϊκευμένα κηρύγματά του, βασισμένα γύρω από την Ορθόδοξη χριστιανική πίστη και την ανθρωπιστική Ελληνική παιδεία, με τις φλογερές του παραινέσεις, αλλά και το ελληνορθόδοξο ασκητικό του ήθος αλλά και το ζωντανό του παράδειγμα, συνέβαλε να σταματήσουν οι μαζικοί εξισλαμισμοί και η «αμορφωσιά» των Ραγιάδων, διότι όπως τόνιζε συνεχώς, το Γένος «αγρίεψε από την αμάθεια». Συμβούλευε: «Καλύτερα αδελφοί, να έχετε ελληνικά σχολεία στα μέρη σας, παρά βρύσες και ποτάμια, γιατί οι βρύσες και τα ποτάμια ποτίζουν το σώμα, τα δε σχολεία ποτίζουν την ψυχή. Και ωσάν μάθεις το παιδί σου γράμματα, αδελφέ, τότε λέγεται άνθρωπος. Το σχολείο ανοίγει τις εκκλησίες. Όλα τα παιδιά να μανθάνουν ολίγα έστω, ιερά γράμματα, ποτισμένα με το πνεύμα της χριστιανικής θρησκείας που περικλείει μέσα της, όλα τα αναγεννητικά στοιχεία (…) Να μανθάνετε γράμματα, όσα μπορείτε (…) Να σπουδάζετε τα παιδιά σας να μανθάνουν ελληνικά, διότι και η Εκκλησία μας είναι εις την ελληνική. Και αν δεν σπουδάσεις ελληνικά αδελφέ μου, δεν μπορείς να καταλάβεις εκείνα που εννοεί και διδάσκει η Εκκλησία μας».

Αυτός, «ο ηρωικότερος των αγίων και ο αγιότερος των ηρώων», ή, όπως δίκαια εγκωμιάστηκε, ως «ο μεγαλύτερος μετά την άλωση Έλληνας, Πατέρας και Διδάσκαλος του Ελληνικού Έθνους», μας δίδαξε και μας παράδωσε καίρια μαθήματα ηθικής, χριστομάθειας, ανθρωπιστικού πολιτισμού, και κοινωνικής δικαιοσύνης. Μας δίδαξε την ισότιμη σχέση των δύο φύλων και το σεβασμό του ανθρώπινου προσώπου γενικότερα. Υπήρξε έμπρακτο παράδειγμα απόλυτης αφιλοχρηματίας. «Δεν έχω άλλο ράσο από αυτό που φορώ», έλεγε. Παρά την αρνητική του στάση έναντι των Τούρκων και των Εβραιών, υπογράμμιζε: «Όσοι αδικήσετε Χριστιανούς, Εβραίους ή Τούρκους, να δώσετε το άδικο οπίσω».

Τα σοφά διδάγματα, τα προαγγέλματα των «προφητειών», με τις διαχρονικές ρήσεις, του «Πατροκοσμά», αλλά και οι αξίες της ολιγαρκείας, της φιλεργίας, της φιλανθρωπίας, της αλληλεγγύης, καθώς και η σφυρηλάτηση των θρησκευτικών και εθνικών αξιών, ετοίμασαν το ελληνικό Έθνος για το «ποθούμενο», δηλαδή, την απελευθέρωση της Ελλάδας μετά από τετρακόσια χρόνια μαύρης σκλαβιάς. Συνάμα, θα μπορούσαν να αποτελέσουν τη βάση μιας Ορθόδοξης κοινωνιολογίας, άσχετης με μαρξιστικές, καπιταλιστικές ή νεοφιλελεύθερες θεωρητικολογίες. Επίκαιρες, όσον ποτέ οι υποθήκες του! Τις χρειαζόμαστε για την παλινόρθωση της εθνικής αυτοσυνειδησίας και της νεοελληνικής μας ύπαρξης και συνέχειας.

Πρώτη δημοσίευση στην ιστοσελίδα 24 Αυγούστου 2021