Επιμνημόσυνος λόγος Υπουργού Εσωτερικών κ. Νίκου Νουρή στο εθνικό μνημόσυνο των ηρώων του απελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ 1955-1959 Μιχαλάκη Καραολή και Ανδρέα Δημητρίου

H Ομιλία έγινε στο Εθνικό Μνημόσυνο των ηρώων του Απελευθερωτικού Αγώνα της ΕΟΚΑ 1955-59, Μιχαλάκη Καραολή και Ανδρέα Δημητρίου, στον Ιερό Ναό Παναγίας Χρυσοπαντάνασσας, στο Παλαιχώρι, την Κυριακή 8 Μαΐου 2022.

**********************************

Ευλαβείς και περήφανοι συναθροιστήκαμε στον ιερό τούτο Ναό για να μνημονεύσουμε και να τιμήσουμε τους δύο πρωτομάρτυρες της αγχόνης. Τους ήρωες που προσέφεραν τον εαυτό τους ως θυσία στο βωμό της λευτεριάς της Κύπρου μας.

Μνημονεύουμε τους ακατάβλητους και απαράμιλλους αγωνιστές της θρυλικής ΕΟΚΑ Μιχαλάκη Καραολή και Ανδρέα Δημητρίου που με την θυσία τους λάμπρυναν το Πάνθεο των Αθανάτων Αγωνιστών του Έθνους μας, τιμώντας την πατρίδα. Συνείδηση εθνικής ευθύνης και συναίσθηση ιστορικού χρέους μας οδήγησαν σ’ αυτή την μυσταγωγία.

Τιμούμε και υμνούμε τα δύο βλαστάρια του Παλαιχωρίου και του Αγίου Μάμα Λεμεσού, γιατί υπάρχουν στη ζωή των ανθρώπων, γεγονότα και πράξεις που η ιστορία τα ξεχωρίζει και τα γράφει ανεξίτηλα με χρυσά γράμματα για να τα αφήσει στη μνήμη μας διαχρονικά.

Η μνήμη και η τιμή προς τους αθάνατους ήρωες μας είναι ο ελάχιστος φόρος τιμής σ’ αυτούς, που έδωσαν την ζωή τους για το υπέρτατο αγαθό της ελευθερίας, της δικαιοσύνης και της δημοκρατίας.

Εύνοια μοίρας αγαθής, προνόμιο μέγα, για όσους έζησαν την εποχή του απελευθερωτικού μας αγώνα. Για όσους αισθάνθηκαν την 1η του Απρίλη του ‘55, τον κόσμο του ονείρου και του παραμυθιού να ζωντανεύει. Για όσους, ψάχνοντας για την Λευτεριά, συμπορεύτηκαν με τον Αρχηγό Διγενή σε ανηφοριές και μονοπάτια, σε βουνά και ρεματιές.

Ξημερώματα Τετάρτης 10 Μαΐου του 1956. Τις κεντρικές φυλακές της Λευκωσίας δονούν οι ιαχές των φυλακισμένων αγωνιστών της Ε.Ο.Κ.Α. Ο Μιχαλάκης Καραολής και ο Ανδρέας Δημητρίου σε λίγο θα διαβούν το τελευταίο σκαλοπάτι της ζωής, κερδίζοντας την αιωνιότητα.

«Εμένα δεν πρέπει να με λυπάστε, αφού εγώ δεν βρίσκω λόγο για να με κλαίω. Ούτε οι συγγενείς μου πρέπει να με κλαίνε», ήταν τα τελευταία λόγια της άμωμης μορφής του Μιχαλάκη Καραολή, ο οποίος βάδισε προς την αγχόνη τραγουδώντας τον Εθνικό Ύμνο.

Ο Ανδρέας Δημητρίου, όταν ακούει την ποινή στο δικαστήριο, με σθένος ορθώνει ανάστημα ξεστομίζοντας τα δικά του τελευταία λόγια: «Λυπάμαι που δε θα δω την Κύπρο μας ελεύθερη. Όμως δε με φοβίζει ο θάνατος, γιατί η ζωή είναι περιττή μέσα στην σκλαβιά. Γεια σας.»

Ξημερώματα Τετάρτης 10 Μαΐου του 1956, η αγχόνη κόβει το νήμα της ζωής τους και τους παραδίδει στην αθανασία.

Ποια μοίρα προδιέγραψε το πεπρωμένο και ποια νάματα μετέτρεψαν τους δύο λεβεντονιούς σε οικουμενικά σύμβολα αρετής και ανδρείας;

Γυρίζοντας το ρολόι του χρόνου πίσω θα συναντήσουμε τον γεννημένο στο Παλαιχώρι, Μιχαλάκη Καραολή. Το τέταρτο παιδί του Σάββα και της Παναγιώτας Καραολή. Απόφοιτος της Αγγλικής Σχολής Λευκωσίας και μετέπειτα δημόσιος υπάλληλος. Εντάχθηκε στις τάξεις της ΕΟΚΑ πολύ πριν την 1Η Απριλίου στην ομάδα του Πολύκαρπου Γιωρκάτζη.

Στις 28 Αυγούστου του 1955, μαζί με τον συναγωνιστή του Ανδρέα Παναγιώτου ανέλαβαν την εκτέλεση του αστυνομικού Ηρόδοτου Πουλλή, στενού συνεργάτη των Άγγλων. Ο Παναγιώτου διέφυγε, ενώ ο Καραολής καταζητήθηκε και συνελήφθη, καθώς μεταφερόταν στην περιοχή Κερύνειας, για να ενωθεί με την ομάδα του Γρηγόρη Αυξεντίου. Προσήχθη στο δικαστήριο και καταδικάστηκε σε θάνατο στις 28 Οκτωβρίου 1955, παρόλο που η σφαίρα που σκότωσε τον ελληνοκύπριο αστυνομικό προερχόταν από το όπλο του Παναγιώτου.

Οι προσπάθειες για οργάνωση της δραπέτευσής του πριν την εκτέλεσή του, δεν τελεσφόρησαν και ο Μιχαλάκης Καραολής οδηγήθηκε στην αγχόνη μαζί με τον Ανδρέα Δημητρίου.

Ο Ανδρέας Δημητρίου γεννήθηκε στον Άγιο Μάμα Λεμεσού και καταγόταν από φτωχή πολυμελή οικογένεια. Φοίτησε για τρία χρόνια στο Νυχτερινό Γυμνάσιο Αμμοχώστου και στη συνέχεια εργάστηκε σε κατάστημα εκρηκτικών και κυνηγετικών ειδών και αργότερα στον αγγλικό στρατό. Από μικρός αναμίχθηκε στον συνδικαλισμό και διατέλεσε Γραμματέας της Συντεχνίας των Αχθοφόρων της ΣΕΚ. Εντάχθηκε από τους πρώτους στη δύναμη της ΕΟΚΑ. Έδρασε με τις ομάδες Αμμοχώστου, επεκτείνοντας τη συμμετοχή του και στο εκτελεστικό.

Επιστέγασμα της δράσης του η αρπαγή των όπλων μέσα από τις στρατιωτικές αποθήκες του λιμανιού της Αμμοχώστου, στις αρχές Δεκεμβρίου 1955, αμέσως μετά την εκφόρτωσή τους και προτού μεταφερθούν σε στρατώνες. Τα όπλα προωθήθηκαν σε διάφορες ανταρτικές ομάδες της ΕΟΚΑ, οι οποίες μέχρι τότε ήταν εφοδιασμένες σχεδόν μόνο με κυνηγετικά.

Μετά από απόπειρά του να εκτελέσει τον Άγγλο πράκτορα Τέιλορ, τον οποίο και τραυμάτισε, ο Ανδρέας βρέθηκε αντιμέτωπος με ένοπλους στρατιώτες. Πρόταξε το όπλο του, το οποίο όμως τον πρόδωσε αφού έπαθε εμπλοκή και συνελήφθη πληγωμένος. Κρατήθηκε στις Κεντρικές Φυλακές και καταδικάστηκε σε θάνατο διά απαγχονισμού.

Ελληνίδες και Έλληνες,

Ήταν γύρω στις 3 το πρωί, με τη νύχτα ασέληνη, όταν ο δεσμοφύλακας σπρώχνει τη σιδερόφραχτη αμπάρα της πόρτας του κελιού. Στο θάλαμο της αγχόνης, απόλυτη ησυχία… Αυτή τη σιγή σπάζει ο ξηρός κρότος της δίφυλλης ξύλινης καταπακτής. Τα δυο κορμιά κρεμάστηκαν άψυχα, σιωπηλά, αιωρούμενα στο φως της αυγής. Και πέταξαν στην αθανασία, στη δόξα και την αιωνιότητα.

Ο λαός ξυπνά από τους πένθιμους ήχους των καμπάνων. Στο πρόσωπο του νησιού παγώνει ο πόνος. Ο Μιχαλάκης και ο Ανδρέας ήταν οι πρώτοι αγωνιστές που απαγχονίζονται. Ο πρώτος διπλός απαγχονισμός του Στρατάρχη Χάρτιγκ.

Με ψυχή βαφτισμένη στην κολυμβήθρα του ηρωισμού ο Μιχαλάκης και ο Ανδρέας απέδειξαν ότι η αντρειοσύνη δεν μετριέται με το στρέμμα. «…Με της καρδιάς το πύρωμα μετριέται και το αίμα».

Τους δύο νεαρούς ήρωες που ο έρωτας για Ένωση με την μάνα Ελλάδα είχε πυρπολήσει την ψυχή τους, τους έχει διά παντός ταυτίσει η ιστορία στο ηρώον του μεγαλειώδους αγώνα για τη δικαίωση του ελληνισμού της Κύπρου, αλλά και ολόκληρης της οικουμένης!

Το ψυχικό σθένος και η ελληνολατρεία που επέδειξαν ανεβαίνοντας απτόητοι στο ικρίωμα της αγχόνης, ανύψωσε το γόητρο της ΕΟΚΑ και δημιούργησε ηρωικό προηγούμενο όχι μόνο για τους αγωνιστές, αλλά για το σύνολο του δοκιμαζόμενου Κυπριακού Ελληνισμού.

Συμπατριώτες και Συμπατριώτισσες,

Για τέσσερα ολόκληρα χρόνια η γενιά του ’55 έγραψε σελίδες άφθαστου ηρωισμού, αυτοθυσίας και εθνικού μεγαλείου. Οι Έλληνες της Κύπρου, λαός παράτολμος και ευαισθητοποιημένος, αποδείχτηκε συνεπής στο συναπάντημα με το ιστορικό χρέος και τη μοίρα του.

Η Κύπρος, μια σπιθαμή τόπος χώρεσε, και ακόμη χωράει, μεγάλες πράξεις, μεγάλα οράματα, μεγάλα ιδανικά, μεγάλων και γενναίων ηρώων, όπως του Μιαχαλάκη Καραολή και του Ανδρέα Δημητρίου.

Με τον απελευθερωτικό αγώνα, ο ελληνισμός της Κύπρου ορθώνει το ανάστημά του μπροστά στον Άγγλο κατακτητή, με μια λαχτάρα για λευτεριά και δικαίωση.

Ο τετραετής αντιαποικιακός αγώνας του Κυπριακού Ελληνισμού, δυστυχώς δεν υπήρξε ο τελευταίος αγώνας της πατρίδας μας. Εξήντα-έξι χρόνια από τη θυσία τους, συνεχίζουμε να πορευόμαστε στο διεθνή στίβο, διεκδικώντας τα νόμιμα και διεθνώς κατοχυρωμένα κυριαρχικά μας δικαιώματα.

Παρά τους τακτικισμούς της Αγκύρας, επαναλαμβάνουμε προς πάσα κατεύθυνση, ότι το πρόβλημα της Κύπρου είναι πρόβλημα παράνομης εισβολής και συνεχιζόμενης κατοχής, προς άρση της οποίας, ο Πρόεδρος Αναστασιάδης θα συνεχίσει να εργάζεται με γνώμονα τη δίκαιη και λειτουργική επανένωση της πατρίδας μας, διεκδικώντας την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων.

Η κατοχική Τουρκία φαίνεται ξεκάθαρα ότι επιδιώκει την ντε φάκτο διχοτόμηση και ενσωμάτωση της μισής μας πατρίδας, υποσκάπτοντας τις προσπάθειες για δίκαιη λύση του Κυπριακού ζητήματος.

Ακόμη όμως και μέσα σ’ αυτό το δυσμενές περιβάλλον δηλώνουμε έτοιμοι για την ανάληψη πολιτικών πρωτοβουλιών προς την κατεύθυνση της επανέναρξης των συνομιλιών για επίλυση του κυπριακού προβλήματος προτείνοντας Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης.

Παραμένουμε αταλάντευτα προσηλωμένοι για μια δίκαιη λύση, στο πλαίσιο των ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών και στις αρχές και αξίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Απαιτείται αποφασιστικότητα, συλλογική προσπάθεια και ενότητα για να μπορέσουμε όλοι μαζί να υπερβούμε τα δύσκολα εμπόδια που έχουμε μπροστά μας.

Η πρόσφατη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία κύριες και κύριοι, η οποία σήμερα διαβρώνει τη δημοκρατία στην Ευρώπη, αναμοχλεύει τα εδώ και 48 χρόνια της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο. Είναι γεγονός ότι η αντανάκλαση αυτού του παράλογου πολέμου, δημιουργεί εφιαλτικούς συνειρμούς για τον ελληνισμό του νησιού μας.

Η Κύπρος, η οποία εξακολουθεί να βιώνει τις συνέπειες της τουρκικής εισβολής του 74, δεν μπορεί παρά να εμμένει σταθερά στις αρχές του διεθνούς δικαίου καταδικάζοντας απερίφραστα την εισβολή της Ρωσίας. Αυτή η βάρβαρη πολεμική πράξη καταστρατηγεί κάθε έννοια δημοκρατίας, κυριαρχίας αλλά και της εδαφικής ακεραιότητας της Ουκρανίας.

Ελληνίδες Έλληνες,

Σήμερα ανήμερα της Παγκόσμιας Ημέρας της Μάνας, δεν θα μπορούσα να μην εκφράσω την εκτίμηση της πολιτείας προς όλες τις μανάδες της Κύπρου μας και την αναγνώριση της τεράστιας συνεισφοράς τους στην κοινωνία και την πατρίδα.

Η συνδρομή και η συνεισφορά της Κύπριας μάνας καταγράφηκε από την ιστορία για όλα όσα έζησε το πολύπαθο νησί μας.

Είναι η μάνα της Κύπρου που γέννησε τους λεβέντες αγωνιστές που σήμερα τιμούμε. Που γαλούχησε νέους και που όταν χρειάστηκε προσέφερε το αίμα της στο βωμό της πατρίδας.

Σε αυτή λοιπόν την ανώνυμη μάνα, την αγρότισσα, την εργάτρια, την υπάλληλο, την επιχειρηματία, την αγωνίστρια όλων των μετώπων της ζωής, οφείλουμε και αποδίδουμε τον σεβασμό και την ευγνωμοσύνη μας.

Πολύ δε περισσότερο στην Μάνα αγωνίστρια, την Μάνα του ήρωα της ΕΟΚΑ, του μάρτυρα πεσόντα και του Αγνοούμενου γιού, την μάνα που εγκλωβίστηκε στο δικό της τόπο υπό τη βία των τούρκικων κατοχικών όπλων.

Το άγαλμα σύμβολο στην κορυφή της Παπούτσας αποτελεί έκφραση απέραντου σεβασμού και εκτίμησης προς όλες τιε μανάδες της Κύπρου για την επίμοχθη και ανιδιοτελή προσφορά τους και στον απελευθερωτικό μας αγώνα του 55-59.

Φίλες και Φίλοι,

Επιτρέψτε μου να ευχαριστήσω τον Αθλητικό Πνευματικό Όμιλο Παλαιχωρίου γι΄ αυτή την εξαιρετικά τιμητική για μένα πρόσκληση για να εκφωνήσω τον επιμνημόσυνο λόγο για τους δύο ηρωομάρτυρες της Κυπριακής Ελευθερίας.

Θέλω να σας συγχαρώ και εκ μέρους της Κυβέρνησης μας, γιατί είναι μέσα από ανάλογες πρωτοβουλίες όπως η σημερινή διοργάνωση του εθνικού μνημοσύνου, που διατηρείτε άσβεστη η μνήμη των ηρώων μας. Και στις κρίσιμες ώρες που διάγει σήμερα ο τόπος μας, πατριωτικές δράσεις όπως αυτές, καθίστανται ίσως σημαντικότερες από ποτέ για να κρατείται ζωντανή η μνήμη της ιστορίας μας, η πορεία, η συνείδηση αλλά και η προοπτική, ώστε άσβεστη να παραμείνει η ελπίδα της μοιρασμένης μας πατρίδας.

Ελληνίδες, Έλληνες,

«Τα Ελληνόπουλα δεν ξέρουν μόνο πως πρέπει να ζουν. Ξέρουν και πως να πεθαίνουν».

Η ελευθερία της Κύπρου δεν ήταν απρόσωπη. Είχε όνομα, σώμα, γένος και σχέση! Ήταν η Ρωμιοσύνη, ο ελληνισμός και η μάνα Ελλάδα.

Σήμερα, 63 χρόνια μετά τον απελευθερωτικό αγώνα, ο μικρός κλειστός περίβολος με τους ψηλούς πέτρινους τοίχους, των Φυλακισμένων Μνημάτων, φιλοξενεί τα σώματα δεκατριών θυσιασμένων παλικαριών, ιερό προσκύνημα του απελευθερωτικού Αγώνα μα και σύμβολο για κάθε λαό και κάθε άνθρωπο, που μάχεται για την ανεξαρτησία του, και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια του.

Η συμβολή των οδών που έδειξαν και που χάραξαν ο Μιχαλάκης Καραολής και ο Ανδρέας Δημητρίου, μάς δείχνει τον δρόμο, τον τόπο και τον τρόπο. Αυτός είναι η κεφαλή γωνίας και ο ακρογωνιαίος λίθος.

Ενώπιον του ανυπέρβλητου ηθικού μεγαλείου του Αγώνα αλλά και του υπέρτατου χρέους, κλίνουμε περιδεείς, ευλαβικά το γόνυ μπροστά στα δυο παλικάρια. Τον Μιχαλάκη Καραολή και τον Ανδρέα Δημητρίου.

Αιωνία ας είναι η μνήμη σας αθάνατοι Έλληνες Μιχαλάκη Καραολή και Ανδρέα Δημητρίου. Η δόξα θα σας συνοδεύει στον αιώνα των αιώνων.