Πανηγυρικός λόγος Αρχιμ. Λάμπρου Στυλιανού στον Εσπερινό των Πρωτοκορυφαίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου στη «Στήλη του Αποστόλου Παύλου» στην Κάτω Πάφο

ΛΟΓΟΣ ΠΑΝΗΓΥΡΙΚΟΣ ΕΚΦΩΝΗΘΕΙΣ ΕΙΣ ΤΗΝ ΣΤΗΛΗΝ ΤΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΠΑΥΛΟΥ ΤΗΝ 29 ΙΟΥΝΙΟΥ 2022

Υπό Λάμπρου Στυλιανού, Αρχιμανδρίτου της Ιεράς Μητροπόλεως Πάφου

Πανιερώτατε Πάτερ και Δέσποτα, 

Θεοφιλέστατοι Άγιοι Αρχιερείς, 

Σεβαστοί Πατέρες, 

Εντιμότατοι Άρχοντες, 

Φιλόχριστοι και φιλέορτοι αδελφοί 

Στεκόμαστε σήμερα στον τόπο όπου ο Χριστιανισμός αναμετρήθηκε με την ειδωλολατρία και νίκησε, όπου οι Θεοφόροι Απόστολοι Παύλος και Βαρνάβας παρουσιάστηκαν μπροστά στον Ρωμαίο ανθύπατο για να εκριζώσουν «τὴν ἀκανθώδη θρησκείαν τῶν εἰδώλων» και να «κατεφυτεύσουν τῆς Ὀρθοδόξου Πίστεως κλῆμα».  Το πρόσφορο έδαφος της Κύπρου, όχι μόνο δέχθηκε τον σπόρο της Χριστιανικής πίστεως, αλλά τον γονιμοποίησε και τον πολλαπλασίασε ανά τους αιώνας, όπου και κατέστη η νήσος των αγίων.  Στεκόμαστε σε ένα τόπο όπου η μικρή μας πόλη, η Πάφος δέχθηκε την αλήθεια του Ευαγγελίου αλλά και γίνεται η πύλη του Χριστιανισμού για την Ευρώπη.   

Ο Βαρνάβας, το μέγα κλέος της Κύπρου, των εβδομήκοντα πρώτος και των δώδεκα ισοστάσιος.  Ο άνθρωπος της αγάπης, της βαθιάς πίστης στο Θεό αλλά και της εμπιστοσύνης στους ανθρώπους, ο υιός της παρακλήσεως, αυτός που υπερασπίστηκε την πατρίδα του την Κύπρο, θέτοντας την, ως πρώτο προορισμό της αποστολικής περιοδείας.  Ανήκε στην τάξη των λεγόμενων Ελληνιστών Ιουδαίων.  Γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Κύπρο από οικογένεια πλούσια, η οποία με πίστη και αφοσίωση, έμεινε προσηλωμένη στις πατρώες παραδόσεις του ελληνικού πνεύματος.  Μετέβηκε στην Ιερουσαλήμ και εκεί ειδικεύθηκε τον Μωσαϊκό νόμο από τον νομοδιδάσκαλο Γαμαλιήλ, όπου και γνώρισε τον μετέπειτα μέγα διώκτη  του Χριστού Σαύλο.  Αν και αρχικά ο Μωσαϊκός νόμος ένωσε τους Βαρνάβα και Σαύλο, ο νόμος του Χριστού τους χώρισε.  Διότι ο μεν Βαρνάβας, πίστεψε στον Χριστό ως τον προεπηγγελμένο Μεσσία, ο δε Σαύλος, ετάχθη εναντίον του Χριστού.

Ο Σαύλος ως ένας νευρώδης και δραστήριος Ιουδαίος, ο οποίος αμέσως σχεδόν μετά την Ανάσταση του Ιησού, άρχισε να αντιστρατεύεται τους Ιουδαίους οπαδούς του Χριστού, πρωτοστάτησε κατά τον λιθοβολισμό του Αρχιδιακόνου Στεφάνου και έπειτα ηγήθηκε των διωγμών.  Αφού ο Θεός καταδίωξε και συνέλαβε τον Σαύλο κατά το όραμα του προς την Δαμασκό, γίνεται η απότομη μεταβολή του από το απόλυτο σκοτάδι στο φως.  Αυτό το γεγονός έγινε για τον έως τότε Σαύλο και τώρα Παύλο πηγή αναβλύζουσα, αφού «ὁ Θεὸς ὁ εἰπὼν ἐκ σκότους φῶς λάμψαι» έλαμψε και στην καρδιά του.  Ο Παύλος αφού έλαβε την πλήρη αποκάλυψη του Ευαγγελίου, παίρνει, με το όραμα της Δαμασκού, κατευθυντήριες γραμμές για το έργο που πρέπει να ακολουθήσει «Πορεύου, ὅτι ἐγὼ εἰς ἔθνη μακρὰν ἐξαποστελῶ σε». 

Οι δύο Απόστολοι συνεπικουρούμενοι και από τον Απόστολο Μάρκο, ταξίδεψαν από την Αντιόχεια στη Σελεύκεια και από εκεί με πλοίο φθάνουν στην Σαλαμίνα της Κύπρου, ώστε με το κήρυγμα τους να συμβάλουν στην ανέλιξη του σχεδίου της Θείας οικονομίας όπου «κατήγγελλον τὸν λόγον τοῦ Θεοῦ ἐν ταῖς συναγωγαῖς τῶν Ἰουδαίων».  Όσο και αν σεμνυνόμαστε ως Κύπριοι για τον Απόστολο Βαρνάβα, στον χώρο τούτο που στεκόμαστε απόψε, κυριάρχησε και πρωτοστάτησε ο Παύλος ως ο Ρωμαίος πολίτης.  Η άφιξη και δράση του Αποστόλου των Εθνών Παύλου και του ιδρυτή της Εκκλησίας της Κύπρου Βαρνάβα, είναι ένα γεγονός το οποίο σημάδεψε την φυσιογνωμία του νησιού αλλά και της Πάφου.  Ερχόμενος εδώ ο Παύλος ήξερε, πως ερχόταν σε ένα λαό, όπου είχε πίσω του μια ένδοξη Ιστορία.  Ήξερε πως ερχόταν σε πόλεις με φιλοσοφικές αναζητήσεις, πόλεις που αποτελούσαν Ελληνικά βασίλεια.  Εδώ ο Παύλος συνήψε την Εκκλησία με τον Ελληνισμό.  Αυτή η σύνδεση Χριστιανισμού και Ελληνισμού διευκόλυνε τότε αφάνταστα το κήρυγμα, έκαμε τον Ελληνισμό πιο ανθρώπινο, τον συμπλήρωσε με τη διδασκαλία της αγάπης.

Οι πράξεις των Αποστόλων μας περιγράφουν το κήρυγμα ενώπιον του Ρωμαίου Ανθυπάτου Σεργίου Παύλου στην Πάφο, πρωτεύουσα της τότε Κύπρου. Το κείμενο αυτό μας χαρακτηρίζει τον τότε Κυβερνήτη της Κύπρου ως «ἀνδρα συνετόν». Αυτό φαίνεται, στο ότι ο ίδιος ο ανθύπατος ως φιλομαθής, προσκάλεσε τους Αποστόλους για να ακούσει τον λόγο του Θεού.  Ο Απόστολος Βαρνάβας, ταπεινός στο φρόνημα, δεν διστάζει να υποχωρήσει, προβάλλοντας τον Παύλο να πάρει αυτός τον «πρώτον λόγο» κατά το κήρυγμα του προς τον ανθύπατο. Η συμπαθής μορφή του Βαρνάβα αποτελεί πρότυπο ηγετικό.  Έχει τη διαίσθηση που επαληθεύεται από τα επακολουθούντα γεγονότα ότι ο Παύλος είναι «σκεύος εκλογής» του Θεού για τη διάδοση του Ευαγγελίου.  Ξέρει να παίρνει πρωτοβουλία, αλλά και να δίνει το προβάδισμα σε άλλον, όταν αισθάνεται ότι αυτό επιβάλλει το συμφέρον του Ευαγγελίου. 

Ο Παύλος, άρχισε να ομιλεί ξεκινώντας από τη φυσική γνώση του Θεού, μέσω των δημιουργημάτων Του.  Αποκορύφωμα του κηρύγματος του Αποστόλου Παύλου ήταν το κήρυγμα για τον Χριστό, τα θαύματα Του, την σταυρική Του θυσία αλλά και την Ανάστασή Του.  Εντυπωσιασμένος, ο ανθύπατος από την επιχειρηματολογία του λόγιου συνομιλητή του, ήθελε να ακούσει και τον αντίλογο σε όλα αυτά, δίνοντας τον λόγο στον Ιουδαίο μάγο Βαρ-Ιησού ή Ελύμα.   

Ο Ελύμας προσπάθησε με ενστάσεις και διαστροφές να εμποδίσει και να προβληματίσει τον ανθύπατο αλλά και να τον απομακρύνει από την νέα διδαχή.  Ο δε Παύλος «πλησθεὶς Πνεύματος ἁγίου», αφήνοντας την τακτική του διαλόγου, γίνεται επιθετικός, απευθύνοντας τα εξής αυστηρά λόγια στον μάγο, «ὦ πλήρης παντὸς δόλου καὶ πάσης ραδιουργίας, υἱὲ διαβόλου, ἐχθρὲ πάσης δικαιοσύνης, οὐ παύσῃ διαστρέφων τὰς ὁδοὺς Κυρίου τὰς εὐθείας», με αποτέλεσμα να τυφλωθεί ο μάγος Βαρ-Ιησούς με τη δύναμη του αληθινού Θεού.  «Χεὶρ Κυρίου ἐπὶ σέ… ἔσῃ τυφλὸς μὴ βλέπων τὸν ἥλιον ἄχρι καιροῦ».  Βέβαια «ἄχρι καιροῦ» για λόγους παιδαγωγικούς, όπως ερμηνεύουν οι Πατέρες της Εκκλησίας μας.  Όταν ο ανθύπατος είδε το θαυμαστό αυτό γεγονός, εξεπλάγη από τη δύναμη των λόγων του Παύλου και επίστευσε στον Χριστό. 

  Τα αρχαία είδωλα των Θεών, συντρίβονται μπροστά στη δύναμη του Ιησού. Επομένως, ο Χριστιανισμός αντιτάχθηκε στη μαγεία της Ανατολής και της Δύσης και νίκησε.  Απέδειξε, πως δεν είχε καμιά σχέση με τις μαγικές θρησκείες.  Η μαγεία, δεν είναι έκφραση εμπιστοσύνης του ανθρώπου στις θεϊκές δυνάμεις, αλλά προσπάθεια του ανθρώπου να χρησιμοποιήσει τις υπερφυσικές δυνάμεις προς όφελος του και να επιτύχει την κυριαρχία του επάνω στη φύση και τους άλλους ανθρώπους. Η σταδιακή εγκατάσταση, στη νήσο, της θρησκείας του Ναζωραίου, σήμανε το τέλος του παγανισμού και την απαρχή της δισχιλιετούς εκκλησιαστικής εμπειρίας της Κύπρου. 

Ο Ρωμαίος ανθύπατος Σέργιος Παύλος προστίθεται και εκείνος στην αλυσίδα των Ρωμαίων αξιωματούχων, όπως ο κεντυρίων ενώπιον του Σταυρού του Χριστού, που δέχθηκε την νέα πίστη.  Η μεταστροφή του ανθυπάτου αποτελεί σταθμό στην ιστορία της Εκκλησίας μας, αλλά είναι καθοριστική για τις απαρχές του Χριστιανισμού στην Κύπρο, έχοντας ως αποτέλεσμα, πολλοί να μιμηθούν την πράξη του και  το παράδειγμα του.  Πέραν του ότι τούτο απέκλειε εκ προοιμίου κάθε πρόσκομμα προς το έργο των Αποστόλων και κάθε δυνατό διωγμό, η προσωπικότητα του ανθυπάτου Σεργίου Παύλου, θα επιδρούσε θετικά σε πολλούς, αλλά και ευεργετικά προς την κατεύθυνση του Ευαγγελίου.  Με τον τρόπο αυτό, η Κύπρος έγινε η πρώτη χώρα στον κόσμο που κυβερνήθηκε από χριστιανό.

Δικαίως ο Απόστολος Παύλος ονομάστηκε «Απόστολος των Εθνών» και «ο πρώτος μετά τον Ένα», αφού στην δική του ιεραποστολική συνείδηση και δράση, οφείλεται η εξάπλωση της χριστιανικής διδασκαλίας στην ανθρωπότητα και δη στον ευρωπαϊκό χώρο.  Τιμούμε και τους δύο Αποστόλους απόψε, αφού με την αρχαία εκκλησία της Κύπρου, είναι συνδεδεμένα πολύ στενά πρόσωπα της Καινής Διαθήκης.  Οι Απόστολοι Βαρνάβας και Παύλος, ο Ευαγγελιστής Μάρκος, ο Άγιος Ηρακλείδιος, ο αρχαίος μαθητής Μνάσων.  Ο φίλος του Χριστού, ο τετραήμερος Λάζαρος όπου ήρθε στη Κύπρο και εγκαταστάθηκε γύρω στο 36 μ.Χ., αφού υπηρέτησε ως επίσκοπος για 18 χρόνια.  Χειροτονήθηκε από τους Αποστόλους Παύλο και Βαρνάβα.  Από το 6^ο κεφάλαιο της Προς Εφεσίους Επιστολής μαθαίνουμε για τον Άγιο Τυχικό «πάντα ὑμῖν γνωρίσει Τυχικὸς ὁ ἀγαπητὸς ἀδελφὸς καὶ πιστὸς διάκονος ἐν Κυρίῳ» ο οποίος βοήθησε στον ευαγγελισμό της Κύπρου.  Η Κύπρος γίνεται άγιος χώρος, νήσος αγίων, τόπος Αποστολικός.  Αλλάζει πλήρως το ιστορικό πρόσωπο της Κύπρου, αφού χρειάστηκαν σκληροί και επώδυνοι αγώνες.  Θυσιάστηκε ο θεμελιωτής της Κυπριακής Εκκλησίας, Απόστολος Βαρνάβας.  Σκοτώθηκε με τον σκληρό τρόπο του λιθοβολισμού το 57 μ.Χ. και ετάφη σε ρωμαϊκό τάφο έξω από την Σαλαμίνα, με το κατά Ματθαίο Ευαγγέλιο στο στήθος του.  Το ευαγγέλιο το οποίο θα προσφέρει στη Κύπρο τα αυτοκρατορικά προνόμια, που έδωσε στον εκάστοτε Αρχιεπίσκοπο, ο Βυζαντινός Αυτοκράτορας Ζήνων.

Αγαπητοί μου αδελφοί,

Μια σημαντική Αποστολική πορεία, είχε ολοκληρωθεί.  Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης των Αποστόλων Παύλου, Βαρνάβα και Μάρκου στην Κύπρο, ο πρώτος Ευρωπαίος Αξιωματούχος, έγινε στην Πάφο μας Χριστιανός, με αποτέλεσμα η μικρή μας νήσος να γίνει η πύλη του Χριστιανισμού στην Ευρώπη.  Η Κύπρος δεν δέχτηκε απλώς τον σπόρο του Ευαγγελίου στα σπλάχνα της, αλλά τον καλλιέργησε και τον εκατονταπλασίασε.  Αυτός είναι ο σπόρος που συντέλεσε στην πνευματική μας προκοπή αλλά και στην εθνική μας επιβίωση. Αυτούς τους σκληρούς και επώδυνους αγώνες που έδωσαν οι άγιοι της νήσου μας πρέπει να θυμόμαστε και να πράττουμε ανάλογα.  Σε αυτούς που μας απάλλαξαν από το σκοτάδι της πλάνης, πρέπει να είμαστε αιωνίως ευγνώμονες.  Όλοι αυτοί οι αγώνες προβάλλουν την φοβερή μας ευθύνη.  Μια ευθύνη που θα πρέπει να επιδιώξουμε ακολουθώντας τα προστάγματα του Ευαγγελίου, να επιδιώξουμε την θρησκευτική μας αναγέννηση, όσο και την εθνική μας απελευθέρωση από τον βάρβαρο εισβολέα, κρατώντας τον τόπο μας Χριστιανικό και Ελληνικό.  Το οφείλουμε στους Βαρνάβα και Παύλο ως ελάχιστο φόρο τιμής και ευγνωμοσύνης αλλά και ως έμπρακτη διαβεβαίωση ότι η προσπάθεια και ο αγώνας τους δεν πήγε χαμένος.

Να ευχηθούμε, αγαπητοί μου αδελφοί, οι μεσιτείες των Αποστόλων μας, Παύλου και Βαρνάβα, να ενισχύουν όλους μας στην προσπάθεια για ηθική και πνευματική τελείωση, αλλά και στην Ανάσταση της κατεχόμενης μας πατρίδας. Αμήν.