Ο άγιος Τυχικός, επίσκοπος Νεαπόλεως Λεμεσού

Ο άγιος Τυχικός, επίσκοπος Νεαπόλεως Λεμεσού

Δημητρίου Χ. Καππαή, Διδάκτορος Θεολογίας

Ξεχωριστή θέση ανάμεσα στις μεγάλες μορφές της εκκλησίας της Κύπρου κατέχει ο επίσκοπος Νεαπόλεως Λεμεσού Απόστολος Τυχικός. Απόστολος γιατί είχε λάβει την αποστολή όπως και οι άλλοι Απόστολοι να κηρύξουν το λόγο του Θεού, να διαδώσουν το Ευαγγέλιο στους ανθρώπους με μοναδικό σκοπό να τους οδηγήσουν στο δρόμο της σωτηρίας, στο δρόμο του Χριστού. Και το έπραξε αυτό με όλες του τις δυνάμεις από την πρώτη κιόλα στιγμή που κλήθηκε σ΄ αυτό το ιεραποστολικό έργο. Ας παρακολουθήσουμε με συντομία τη ζωή και το έργο του Αγίου μας και ας γίνουμε αποδέκτες των θείων μηνυμάτων που μας προσφέρει αλλά και μιμητές της ζωής του.

Οι πρώτοι αιώνες του Χριστιανισμού έδωσαν στο νησί μας πολλούς Αγίους που το όνομά τους τιμάται μέχρι σήμερα και λαμπρύνει το Κυπριακό Αγιολόγιο.

Ανάμεσα σ΄ αυτούς  ξεχωριστή θέση κατέχει και ο άγιος Τυχικός ο οποίος σύμφωνα με τις γνωστές πηγές αλλά και τα αγιολογικά κείμενα έζησε κατά τον πρώτο μ.Χ. αιώνα. Καταγόταν από την μεγάλη και αξιόλογη πόλη Έφεσο της Μικράς Ασίας η οποία αργότερα κατέστη ένα από τα μεγαλύτερα κέντρα του Χριστιανισμού.

Σύμφωνα με το βιβλίο των Πράξεων των Αποστόλων αλλά και με το Βίο του Αγίου Αυξιβίου  Α΄, επισκόπου Σόλων της Κύπρου, ο άγιος Τυχικός υπήρξε ακόλουθος και συνεργάτης του Αποστόλου Παύλου. Τον συναντάμε στην τρίτη αποστολική περιοδεία (52-56 μ.Χ.), να  συνοδεύει τον απόστολο Παύλο μαζί με τους άλλους συνεργάτες του, Σώπατρο, Αρίσταρχο, Σεκούντο, Γάιο, Τρόφιμο και Τιμόθεο που κατάγονταν όλοι από την Έφεσο.

Ο ερχομός του στην Κύπρο συνδέεται άμεσα με την ιεραποστολική δράση των αποστόλων Βαρνάβα και Μάρκου, και ιδιαίτερα μετά από το μαρτυρικό τέλος του Αποστόλου Βαρνάβα στη γενέτειρά του Σαλαμίνα το 53 ή 57 μ.Χ. Ο Ευαγγελιστής Μάρκος πριν μεταβεί από την Κύπρο στην Αλεξάνδρεια πέρασε από την αρχαία πόλη του Λιμνίτη στην οποία κατήχησε στην πίστη, βάπτισε και χειροτόνησε επίσκοπο Σόλων τον Αυξίβιο.

Όταν ο Μάρκος συνάντησε τον Απόστολο Παύλο στη Ρώμη, όπου ήταν φυλακισμένος, τον ενημέρωσε για το θάνατο του Βαρνάβα και για την κατάσταση που επικρατούσε στην Κύπρο. Τότε ο Παύλος έστειλε αμέσως στην Κύπρο κάποιους μαθητές του μαζί με επιστολή προς τον άγιο Ηρακλείδιο. Ανάμεσα στους μαθητές που ήρθαν στην Κύπρο και κατονομάζονται στο Βίο του αγίου Αυξιβίου ήταν ο Τυχικός και ο Επαφράς. Αυτοί, σύμφωνα τοποθετήθηκαν, ο πρώτος ως επίσκοπος Νεαπόλεως, της μετέπειτα Λεμεσού και ο δεύτερος ως επίσκοπος Πάφου.

Εδώ στον τόπο μας ο Άγιος και ιδιαίτερα στην πόλη της Λεμεσού, όπου έδρασε ως επίσκοπος, εργάστηκε με όλη τη δύναμη της ψυχής του ώστε να φέρει εις πέρας την αποστολή που του ανέθεσε ο Απόστολος Παύλος. Να φέρει δηλαδή στο δρόμο του Θεού τους πλανεμένους από τα είδωλα ανθρώπους και να τους μεταδώσει τα θεία μηνύματα του Ευαγγελίου. Η δράση του υπήρξε μεγάλη αλλά και δύσκολη σε μια ειδωλολατρική περιοχή που περικλειόταν από το αρχαίο Κούριο και την αρχαία πόλη της Αμαθούντος. Όμως με τη δύναμη του Θεού, την πολλή προσευχή και τη δυνατή πίστη κατάφερε να φέρει εις πέρας το έργο που του εμπιστεύτηκε ο δάσκαλός του.

Πρέπει να αναφέρουμε εδώ ότι δεν ήταν η πρώτη φορά που ο Τυχικός αναλαμβάνει κάποια ιεραποστολική δράση. Η Καινή Διαθήκη και ιδιαίτερα οι επιστολές του Παύλου κάνουν εκτενή αναφορά στη μεγάλη ιεραποστολική δράση του Αγίου. Στην προς Κολοσσαείς επιστολή ο Παύλος αποκαλεί τον Τυχικό αγαπητό αδελφό και πιστό διάκονο και σύνδουλο εν Κυρίω, στην προς Εφεσίους επιστολή αναφέρει πάλι τα ίδια λόγια. Το όνομα του αγίου το συναντάμε ακόμη τόσο προς τη Β΄ προς Τιμόθεον επιστολή, όσο και στην προς Τίτο επιστολή του Αποστόλου Παύλου στις οποίες επαινείται από όλες τις εκκλησίες για το έργο της διάδοσης του Ευαγγελίου.

Αφού τελείωσε το ιεραποστολικό του έργο εδώ στον τόπο μας μετέβη πάλι στη Ρώμη για να συμπαρασταθεί στο φυλακισμένο, για δεύτερη φορά (64-68 μ.Χ.), Απόστολο Παύλο. Μετά το μαρτυρικό θάνατο του διδασκάλου του, που συνέβη το 68 μ.Χ., επί αυτοκράτορος Νέρωνα, ο Άγιος  επανήλθε στην πατρίδα του Έφεσο και γίνεται δεύτερος επίσκοπος μετά το Σωσθένη, στην Κολοφώνα της Ιωνίας. Εκεί έμεινε μέχρι το τέλος της ζωής του. Αυτός ήταν ο άγιος Τυχικός του οποίου η εκκλησία μας τιμά τη μνήμη στις 8 Δεκεμβρίου.

Προς τιμή του Αγίου έχουν οικοδομηθεί στην Κύπρο τρεις εκκλησίες. Η πρώτη που βρίσκεται στην περιοχή της Αγίας Φυλάξεως, εδώ στη Λεμεσό, ανάγεται στο 10ο περίπου αιώνα και οικοδομήθηκε πάνω σε παλαιοχριστιανική βασιλική του 6ου αιώνα. Γύρω από το ναό υπάρχουν ερειπωμένα μοναστηριακά κτίσματα. Πολύ πιθανόν εδώ να ήταν και η έδρα της επισκοπής Νεαπόλεως ή ακόμη να μεταφέρθηκε εδώ κατά τις αραβικές επιδρομές, όπως σημειώνουν ειδικοί ερευνητές. Η δεύτερη ερειπωμένη εκκλησία προς τιμή του Αγίου βρίσκεται στο παλαιό χωριό Έσω Γαλάτα. Στο μέρος αυτό και κοντά στα ερείπια του αρχαίου ναού ανεγέρθη πρόσφατα νέος ναός προς τιμή του Αγίου για να θυμίζει στους κατοίκους της περιοχής το πέρασμα των αποστόλων από τα μέρη τους. Ο τρίτος ναός αφιερωμένος στον Άγιο βρίσκεται στο χωριό Μέσανα της επαρχίας Πάφου. Ο ναός αυτός που χρονολογείται στον 20ο αιώνα οικοδομήθηκε πάνω σε ερείπια παλαιότερου ναού.

Παλαιές εικόνες του Αγίου, του 16ου αιώνα, αλλά και πολλές νεότερες κοσμούν σήμερα διάφορους Ναούς στην Κύπρο και ιδιαίτερα εδώ στη Λεμεσό όπου εργάστηκε για τη σωτηρία του ποιμνίου του. Τοιχογραφία του Αγίου Τυχικού του 12ου αιώνα, σώζεται στο ναό της Παναγίας της Ασίνου και του 15ου, στη Μονή του Αγίου Ιωάννου του Λαμπαδιστού.

Ἀπολυτίκιον

Ἠχός α΄.  Τοῦ λίθου σφραγισθέντος.

Τοῦ Παύλου μαθητής καί ἀκόλουθος ὑπάρχων, τόν καλόν ἀγῶνα τῆς πίστεως χαίρων ἠγωνίσω, ὑψῶν ἀληθείας τόν πυρσόν καί ἔθνεσι παρέχων φωτισμόν. Διά τοῦτο, Πανσεβάσμιε Τυχικέ, τιμῶντες σέ νῦν βοῶμεν.  Χαῖρε Χριστοῦ, ὦ σκεῦος ἐκλεκτόν, χαῖρε Θεοῦ ἀπόστολε ὧ καί πρέσβευε δωρήσασθαι πᾶσι τήν λύτρωσιν.