Όταν οι κυβερνώντες φιλοσοφήσουν
Του Στέλιου Παπαντωνίου
Ετέραν εβδόμην επιστολήν μοι απέστειλεν ο γέρων Πλάτων διά της οποίας θρηνεί και οδύρεται, λέει, γιατί το όραμά του εκείνο, ή να κυβερνήσουν οι φιλόσοφοι ή να φιλοσοφήσουν οι κυβερνώντες δεν πραγματοποιείται. Διότι τότε, γράφων την Πολιτείαν, απεφάνθη ότι θα τεθεί τέλος στα κακά που μαστίζουν τις κοινωνίες αν οι φιλόσοφοι κυβερνήσουν. Γι’ αυτό και ο ίδιος, για να μη φαίνεται ούτε στον εαυτό του ούτε στους άλλους πως ήταν μια κινούμενη θεωρία και μόνο, αποφάσισε να μεταβεί στο κράτος των Συρακουσών στη Σικελία, να βοηθήσει τον τύραννο Διονύσιο τον πρεσβύτερο και αργότερα το γιο του Διονύσιο νεώτερο, να μεταβληθούν σε φιλοσόφους άρχοντες, οπότε και θα λύονταν, κατά την άποψή του, τα προβλήματα, και θα έπαιρνε σάρκα και οστά η όλη του θεωρία περί πολιτείας.
Όμως ο κατακαημένος λίγο έλειψε να παραμείνει φυλακισμένος στη Σικελία, όταν για δεύτερη φορά προσπάθησε να εφαρμόσει τις ιδέες του, κι έτσι πέθανε με τον καημό πως δεν είδε τα οράματά του να πραγματοποιούνται. Οι κυβερνήτες – τότε ή πάντα; – ήταν μια επιφάνεια και τίποτε άλλο, όλα τα’ ξεραν, αποστήθιζαν στιχάκια φιλοσοφίας, δεν ήταν όμως βάκχοι των ιδεών και του προβληματισμού. Θα’ χαν φαίνεται και κείνοι κάνα κόμμα να τους καθοδηγεί και να τους υποστηρίζει σθεναρά, και κυράτσες της αυλής να τους υπερασπίζονται για τα ανόσια που εξεστόμιζαν.
Κι αφού οι φιλόσοφοι δεν κυβερνούν και οι κυβερνώντες δεν φιλοσοφούν, πολιτική πράξη και φιλοσοφική αρετή και ήθος δεν συμβαδίζουν, καθένας τη δουλειά του σήμερα – έστω και ανειδίκευτος – θα ήταν αναμενόμενο σε δημοκρατική πολιτεία να έχουν τουλάχιστο λόγο οι άνθρωποι των γραμμάτων, όπως τους λένε, ή οι πνευματικοί ταγοί ή οι πανεπιστημιακοί, φτάνει οι άνθρωποι να θέλουν να συμβάλουν στη βελτίωση των πραγμάτων, ιδιαίτερα του δημοκρατικού ήθους, το οποίο ποτέ δεν τελειούται αλλά διαρκώς απαιτεί ανοδική πορεία και προσπάθεια.
Εκεί λοιπόν, που «μεγάλην εξέφρασε χαράν το Ζερμπινιώ», όπως θα΄λεγε και ο θειότατος Παπαδιαμάντης, γιατί άρχισαν οι πανεπιστημιακοί να δημοσιεύουν και να εκφράζουν απόψεις και να παίρνουν θέση – οπότε αν δεν κυβερνούν τουλάχιστο φιλοσοφούν και συμβάλλουν με τις θέσεις τους στην πρόοδο- στην αντίπερα οι κυβερνώντες υψώνουν (αποφασισμένοι) το «ανάστημα» και οι παρακοιμώμενοι και κοιμώμενες δίνουν διαλέξεις, κατά το λεχθέν, για να διδάξουν τι είναι λαοκρατία ή κομματοκρατία ή ολιγαρχία: ένα κόμμα του ενός τρίτου του πληθυσμού να κυβερνά άνευ αντιρρήσεως και μάλιστα να διαχειρίζεται την ύπαρξη και όχι την τύχη ενός λαού, που είχε την ατυχία να έχει τέτοιους κυβερνήτες οι οποίοι έχουν αλλοιωμένη την έννοια της δημοκρατίας, του διαλόγου, της συν-ζήτησης – ποιας συν- ζήτησης, αφού όλα είναι κομματικά μαγειρεμένα , άστε τον σεφ να δοκιμάσει τη συνταγή του, κι όσοι δηλητηριαστούν ας μην το κάνουμε «τουτούκκι»-.
Ευτυχώς οι πανεπιστημιακοί διαθέτουν και γλώτταν και κάλαμον, άρα και παρρησία, γι’ αυτό ο θείος Πλάτων έστω και αμυδρώς μπορεί να υπομειδιά, γιατί αν δεν κατόρθωσαν να φιλοσοφήσουν οι κυβερνώντες τουλάχιστον οι κατά τινα τρόπον φιλοσοφούντες εκφράζουν τις απόψεις τους συμβάλλοντας -κατά δύναμη- στο να μπορούμε ακόμα να λέμε με κάποια περηφάνια «από την Κύπρο είμαστε», ειδ’ άλλως θα το ντρεπόμαστε αν Κύπρος σήμαινε και φίμωτρο!
