Ποιό είναι το βαθύτερο νόημα της Αναστάσεως του Λαζάρου

Του Γ. Β. Μαυρομάτη

Ο λόγος σε τέτοια σοβαρά και μεγάλα θέματα ανήκει πάντοτε στους Πατέρες της Εκκλησίας, που έγραψαν θεόπνευστα. Έτσι, ο άγιος Θεόδωρος ο Στουδίτης παίρνοντας αφορμή από τον λόγο του Κυρίου, που χαρακτηρίζει τον Λάζαρο φίλο Του, λέει πως στο πρόσωπο του Λαζάρου όλοι οι άνθρωποι ονομάζονται φίλοι Του και συμφιλιώνονται μαζί Του, όταν φυσικά το θέλουν. Λέει επί λέξει ο άγιος Θεόδωρος.

«Και ενώ βάδιζε ο Χριστός στον δρόμο, λέει φανερά στους μαθητές Του: “Ο φίλος μας Λάζαρος κοιμήθηκε αλλά πηγαίνω να τον ξυπνήσω” (Ιωάν. ια’ 11). Μεγάλο πράγμα το ότι ο Λάζαρος αξιώθηκε να ονομασθεί φίλος από τον Δεσπότη των όλων! Πόσο απερίγραπτη συγκατάβαση, που φθάνει σε τόσο μεγάλο βαθμό ταπεινώσεως, ώστε να ονομάζει τον άνθρωπο φίλο! Στο πρόσωπο του Λαζάρου όλο το ανθρώπινο γένος, που από πολύ παλιά με την παρακοή του πρωτοπλάστου είχε γίνει εχθρικό, υιοθετώντας το, το συμφιλιώνει, και εμείς, που κάποτε ήμασταν μακριά με τη διάσταση της έχθρας, που έφερε η αμαρτία, τώρα πλησιάζουμε με τη θεϊκή αγάπη, και εμείς, που είχαμε κληρονομήσει την πρόσκαιρη και θνητή ζωή, γινόμαστε αθάνατοι με τη θεότητα του Λόγου, ο οποίος ενώθηκε με εμάς. Γιατί λέει, ο Λόγος σαρκώθηκε και έμεινε ανάμεσά μας, και από πλήρωμα αυτόν λάβαμε όλοι εμείς (Α’ Ιωάν, α 14-16)».

Η τοποθέτηση αυτή του αγίου Θεοδώρου του Στουδίτου μας οδηγεί σε μια άλλη αλήθεια “κρυμμένη” στο γεγονός της αναστάσεως του Λαζάρου.

Δηλαδή, έκτος του ότι είναι ο προάγγελος της Αναστάσεως του Χριστού, είναι και προτύπωση της κοινής αναστάσεως όλων των ανθρώπων, όταν θα γίνει η Δευτέρα Παρουσία του Κυρίου μας. Όπως το ψάλλουμε θριαμβευτικά και στο Απολυτίκιο της γιορτής: «Την κοινήν ανάστασιν προ του σου πάθους πιστούμενος εκ νεκρών ήγειρας τον Λάζαρον Χριστέ ο Θεός». Με την ανάσταση του Λαζάρου ο Χριστός έδωσε τη βεβαιότητα ότι θα αναστήσει όλους τους ανθρώπους. Δηλαδή, όχι μόνον οι δίκαιοι και οι αμαρτωλοί να αφανισθούν, αλλά θα αναστηθούν όλοι, δίκαιοι και αμαρτωλοί, και θα παρουσιασθούν μπροστά στο φοβερό βήμα του Χριστού.

Η δεσποτική παρουσία του Χριστού μπροστά στον τάφο και τον θάνατο, η προστακτική Του φωνή, που επέστρεψε την ψυχή του Λαζάρου στο νεκρό του σώμα, η ανάσταση του Λαζάρου και η παρουσία του στο σπίτι του με τους δικούς του είναι μια προτύπωση και μια βεβαίωση εκείνων, που πρόκειται να γίνουν κατά τη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού. Και όπως λέει και ο άγιος Κύριλλος Αλεξανδρείας, πραγματικά ο Χριστός έκανε αυτό το θαύμα ως τύπο «της γενικής αναστάσεως των νεκρών».

Πρέπει να επισημανθεί πως υπάρχει μια βασική διαφορά μεταξύ της αναστάσεως του Λαζάρου και της αναστάσεως των ανθρώπων που θα γίνει κατά τη Δευτέρα Παρουσία. Ο Λάζαρος μετά την ανάσταση του είχε το ίδιο σώμα που είχε και πριν και όχι πνευματικό, με όλα τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της φθαρτότητας και θνητότητας, γι’ αυτό και είχε ανάγκη της τροφής και όλων των αναγκαίων για τη συντήρηση του σώματος. Γι’ αυτό εξάλλου και αργότερα πέθανε. Δηλαδή παρά την ανάστασή του, απέκτησε θνητό και προσωρινό σώμα. Τα σώματα όμως των ανθρώπων κατά τη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού, κατά την οποία θα αναστηθούν, θα είναι πνευματικά και δεν θα έχουν ανάγκη τροφής, ύπνου, πόσεως και ενδυμάτων.

Και για το ίδιο θέμα μια αρχαία φωνή, του αγίου Ιππολύτου Ρώμης, προτρέπει τον καθένα μας: «Αγαπητέ, βλέποντας το θεϊκό έργο αυτών των θαυματουργιών, μην αμφιβάλλεις πλέον για την ανάσταση. Ο Λάζαρος ας σου γίνει καθρέφτης, και βλέποντας σε αυτόν τον εαυτό σου, πίστευε στην ανάσταση των νεκρών. Διότι η ίδια φωνή του Χριστού θα μας αναστήσει όλους εμάς, όπως λέει κάπου ο απόστολος Παύλος: ‘θα σαλπίσει και οι νεκροί να αναστηθούν άφθαρτοι (Α’ Κορ. ιε’ 52), με τη Χάρη του Κυρίου μας Ιησού Χριστού».

Η Γιορτή της Αναστάσεως του Λαζάρου

Η γιορτή της Αναστάσεως του Λαζάρου, που σήμερα τελείται το Σάββατο προ της Κυριακής των Βαΐων την παλιά εποχή γιορταζόταν μαζί με την Βαϊοφόρο. Κατ’ αυτήν στα Ιεροσόλυμα είχε καθιερωθεί ήδη από τον δ’ αιώνα να γίνεται μεγάλη λιτανεία. Τα πλήθη του λαού έχοντας επικεφαλής τον Επίσκοπο ξεκινούσαν από το όρος των Ελαιών μετά από την Ακολουθία, που γινόταν εκεί, διέτρεχαν όλη την πόλη και έψαλλαν ύμνους μαζί με την επαναλαμβανόμενη επωδό «Ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου».

Αργότερα, και πιθανόν αρχές του ζ’ αιώνα η γιορτή του Λαζάρου χωρίσθηκε από τη γιορτή της Βαϊοφόρου για την εξής αιτία:

Την προ της Κυριακής των Βαΐων Παρασκευή, έληγε η νηστεία των σαράντα ημερών και μέχρι την Κυριακή μεσολαβούσε το Σάββατο, χωρίς νηστεία και χωρίς καμιά γιορτή. Έτσι η γιορτή της Αναστάσεως του Λαζάρου μετατέθηκε το Σάββατο και ξεχωρίστηκε από τη Βαϊοφόρο Κυριακή. Ό,τι απέμεινε από την άλλοτε κοινή γιορτή μέχρι σήμερα είναι το Απολυτίκιο «Την κοινήν ανάστασιν…», το οποίο ψάλλεται και στις δύο γιορτές.

Επειδή η μεγάλη αυτή γιορτή της Αναστάσεως του Λαζάρου είναι όπως ψάλλει η Εκκλησία μας «της παλιγγενεσίας προοίμιον σωτήριον» και προανακήρυξη της Αναστάσεως του Χριστού, ο οποίος ανέστησε τον Λάζαρο, γι’ αυτό και η Ακολουθία του Όρθρου και της Θ. Λειτουργίας έχει λάβει αναστάσιμο χαρακτήρα και περιεχόμενο. Έτσι από το Σάββατο του Λαζάρου και μέχρι την Κυριακή του Θωμά, στις Ακολουθίες των μεγάλων Δεσποτικών Εορτών, που μεσολαβούν, «σχολάζει η Παρακλητική» και δεν ψάλλεται κανένα Μαρτυρικό ή Θεοτόκιο της.

Επίσης κατά το διάστημα αυτό (από Λαζάρου μέχρι Θωμά) απαγορεύεται η τέλεση Μνημοσύνων με κόλλυβα.

α) Το Απολυτίκιο. Ήχος α’.

Την κοινήν Ανάστασιν προ του σου πάθους πιστούμενος, εκ νεκρών ήγειρας τον Λάζαρον, Χριστέ ο Θεός· όθεν και ημείς ως οι Παίδες, τα της νίκης σύμβολα φέροντες, σοι τω νικητή του θανάτου βοώμεν· Ωσαννά εν τοις υψίστοις, ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονό­ματι Κυρίου.

(Χριστέ, ο Θεός μας, δίνοντας βεβαίωση για το ότι θα αναστηθούν όλοι οι άνθρωποι, ανέστησες από τους νεκρούς τον Λάζαρο, πριν από το πάθος Σου. Γι’ αυτό κι’ εμείς σαν τα παιδιά, κρατώντας τα σύμβολα της νίκης, τους φοίνικες, φωνάζουμε δυνατά σ’ Εσένα τον νικητή του θανάτου: Δόξα στον Ύψιστο Θεό. Ευλογημένος είναι Αυτός, που έρχεται σταλμένος από τον Κύριο).

β) Το Κοντάκιο. Ήχος β’. Τα άνω ζητών.

Η πάντων χαρά, Χριστός η αλήθεια, το φως η ζωή, του Κόσμου η ανάστασις, τοις εν γη πεφανέρωται, τη αυτού αγαθότητι και γέγονε τύπος της αναστάσεως, τοις πάσι παρέχων θείαν άφεσιν.

Ο Χριστός, ο οποίος είναι η χαρά όλων, η αλήθεια, το φώς, η ζωή, η ανάσταση του κόσμου, με την αγαθότητά Του φανερώθηκε στους κατοίκους της γης. Και έγινε ο τύπος της αναστάσεως παρέχοντας σε όλους τη θεία συγχώρηση των αμαρτιών.

(Γ.Β.Μαυρομάτη, «Η Ανάσταση του Λαζάρου», εκδ. Τέρτιος)

Πρώτη δημοσίευση στην ιστοσελίδα 22 Απριλίου 2021