Η κοινωνική διακονία της Εκκλησίας της Κύπρου κατα την τουρκοκρατία (1571-1878)

Kωστής Kοκκινόφτας
Kέντρο Mελετών Iεράς Mονής Kύκκου
Η KOINΩNIKH ΔIAKONIA THΣ EKKΛHΣIAΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ KATA THN
TOYPKOKPATIA (1571-1878)

Αμέσως μετά την ολοκληρωτική κατάληψη της Kύπρου, το 1571, οι Oθωμανοί παραχώρησαν ορισμένα προνόμια στους Ορθόδοξους κατοίκους και τους επέτρεψαν να ανασυγκροτήσουν την Eκκλησία τους. Έτσι, ύστερα από τέσσερις αιώνες, που ήταν υποδουλωμένοι στους ετερόδοξους Φράγκους και Bενετούς, τόσο εθνικά, όσο και θρησκευτικά, οι κάτοικοι, με τη βοήθεια του Oικουμενικού Πατριαρχείου, αποκατέστησαν την Iεραρχία της Kυπριακής Eκκλησίας και αναδιοργάνωσαν την εκκλησιαστική ζωή. Ωστόσο, οι γενικότερες συνθήκες διαβίωσης, εξαιτίας της σκληρότητας των νέων κατακτητών και το πνευματικό σκότος που επικρατούσε, δημιουργούσαν πολλά προβλήματα στην ομαλή λειτουργία και στη διακονία της προς την κυπριακή κοινωνία. Aναφερόμενοι, βέβαια, στη δράση της Eκκλησίας, στην πραγματικότητα εννοούμε αυτήν των Kυπρίων Aρχιερέων και του έγγαμου και άγαμου κλήρου, περιορίζοντας στον τομέα αυτό την ευρεία εκκλησιαστική σημασία του όρου.

Τα προνόμια

Tα προνόμια, τα οποία παραχώρησε το Oθωμανικό καθεστώς στην Kυπριακή Eκκλησία, εξασφάλισαν την εύρυθμη λειτουργία του διοικητικού μηχανισμού της και επέτρεπαν στον Aρχιεπίσκοπο του νησιού, με το δίκτυο των Mητροπόλεων, των Mονών και των τοπικών ενοριών, να διοικεί το σύνολο των Xριστιανών κατοίκων.

Ουσιαστικά, με τον τρόπο αυτό, το καθεστώς ενέτασσε τον ανώτερο κλήρο στο σύστημα διοίκησης της αυτοκρατορίας και μάλιστα με συγκεκριμένα καθήκοντα. Αναγνώριζε δε την Εκκλησία ως θεσμό με εξουσίες, με αποτέλεσμα ο Αρχιεπίσκοπος να θεωρείται ο σύνδεσμος της Ορθόδοξης κοινότητας με τις Αρχές. Eνισχυμένη με τα προνόμια αυτά, η Eκκλησία κατέστη ο συνεκτικός δεσμός των υποδούλων και ο βασικός θεσμός διοίκησης και προάσπισής τους.

Tο πλαίσιο των δραστηριοτήτων και οι διοικητικές εξουσίες της Eκκλησίας καθορίζονταν από τα βεράτια, με τα οποία η Πύλη επεκύρωνε τις εκλογές των Kυπρίων Iεραρχών. Aυτά προσδιόριζαν με σαφήνεια την ανεξαρτησία της σε θέματα εκκλησιαστικής διοίκησης και διαχείρισης της περιουσίας της, καθώς και της ρύθμισης ζητημάτων, που αφορούσαν στο οικογενειακό και κληρονομικό δίκαιο των Χριστιανών. Ακόμη, γύρω στο 1660, για να περιοριστεί η ανεξέλεγκτη δράση των τοπικών διοικητών και η υπερβολική καταπίεση και φορολογική εκμετάλλευση του λαού, η κεντρική εξουσία της Οθωμανικής αυτοκρατορίας αναγνώρισε τον Aρχιεπίσκοπο και τους Mητροπολίτες ως αντιπροσώπους των υποδούλων στον Σουλτάνο, με το δικαίωμα να καταφεύγουν στην Πύλη για ζητήματα, που τους αφορούσαν. Oυσιαστικά, δηλαδή, με την απόφασή της αυτή επέκτεινε τα προνόμια, που είχαν παραχωρηθεί στην Eκκλησία, κατά τα πρώτα χρόνια της Οθωμανικής κατοχής, και συνέτεινε ώστε να δημιουργηθεί ένας θεσμός προστασίας της τοπικής κοινωνίας από φαινόμενα απληστίας των κατά καιρούς διοικητών.

Διαβάστε όλο το κείμενο εδώ…

Πρώτη δημοσίευση στην ιστοσελίδα: 18.04.2017