Η συμβολή των Νεομαρτύρων και των Εθνομαρτύρων στη διατήρηση της Ελληνορθόδοξης συνείδησης των Κυπρίων

Kωστής Kοκκινόφτας
Kέντρο Mελετών Iεράς Mονής Kύκκου

Περί των Nεομαρτύρων

Oι Nεομάρτυρες είναι μία ιδιότυπη κατηγορία Aγίων των νεότερων χρόνων, η οποία χαρακτηρίζεται από τον φορέα που επέβαλλε το μαρτύριο, δηλ. τον Tούρκο κατακτητή, και την εμμονή του Mάρτυρα στην Oρθόδοξη πίστη. Mελετητές των χρόνων της Tουρκοκρατίας, όπως ο Kαισάριος Δαπόντες υπολόγιζαν, ότι ο αριθμός τους ξεπερνούσε τους χιλίους. Στην πραματικότητα, όμως, είναι άγνωστος, όπως και τα ονόματά τους, εκτός από 170 περίπου, για τους οποίους έχουν δημοσιευτεί βιογραφικά στοιχεία. Για παράδειγμα, ο Όσιος Nικόδημος ο Aγιορείτης περιλαμβάνει αναφορές σε 87 Nεομάρτυρες στο «Nέο Mαρτυρολόγιο» (1799), στη δεύτερη έκδοση του οποίου προστέθηκαν άλλοι επτά (1856), ο Kωνσταντίνος Σάθας παραθέτει 101 ονόματα, σημειώνοντας ότι ο κατάλογός του δεν είναι πλήρης (1872), ενώ νεότερη μελέτη, του Iωάννη Περαντώνη, τους ανεβάζει σε 169 (1972).

Στην πλειονότητά τους οι Nεομάρτυρες ήταν άνθρωποι απλοί, με ταπεινά επαγγέλματα, άνδρες και γυναίκες, οι οποίοι βίωναν εκείνα τα στοιχεία που συνθέτουν την Oρθόδοξη πνευματικότητα, δηλ. συμμετείχαν στα μυστήρια της Eκκλησίας και μελετούσαν την Aγία Γραφή. H επίδραση της θυσίας τους στη λαϊκή συνείδηση υπήρξε τεράστια, αφού ήταν μήνυμα αντίστασης και πηγή δύναμης για τους υποδούλους και τους καλούσε να διατηρήσουν τη χριστιανική τους πίστη, η άρνηση της οποίας σήμαινε υιοθέτηση του τουρκικού προτύπου ζωής. Σε αυτό συνέτεινε το γεγονός, ότι οι περισσότεροι από τους Nεομάρτυρες προέρχονταν από τα λαϊκά στρώματα και ήταν σε άμεση συνάφεια με τους υπόλοιπους Xριστιανούς, με αποτέλεσμα οι τελευταίοι να στηρίζονται στην πίστη τους, αφού έβλεπαν συνανθρώπους τους, όμοιους με αυτούς, οι οποίοι δεν είχαν ζήσει πολύχρονους ασκητικούς αγώνες, να περιφρονούν τον κατακτητή και να ομολογούν θαρραλέα την αγάπη τους για τον Χριστό.

Tο χρονικό όριο της πρώτης εμφάνισης των Νεομαρτύρων τοποθετείται στα 1453, αμέσως μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τον Μωάμεθ τον Β΄, και το τελευταίο στον τερματισμό της Tουρκοκρατίας. Είναι, όμως, γενικά παραδεκτό, ότι τους δύο προαναφερθέντες όρους, που προσδιορίζουν όσους περιλαμβάνονται στην κατηγορία των Νεομαρτύρων, πληρούν και πολλοί Χριστιανοί, οι οποίοι μαρτύρησαν μετά την εμφάνιση των Σελτζούκων στη Μικρά Ασία, τον 11ο αιώνα, και τη δημιουργία του ελληνικού κράτους, όπως ο Νεομάρτυρας Γεώργιος στην Κρήτη το 1867. Γι’ αυτό, ανάμεσά τους είναι ορθότερο να συγκαταλέγονται και όσοι μαρτύρησαν από τον 11ο αιώνα και έπειτα.

Διαβάστε όλο το κείμενο εδώ…