Ιωάννης Συκουτρής και Κύπρος. Η αλληλογραφία του με τον Αρχιεπίσκοπο Κύπρου (1916-1933) Κύριλλο Γ’
Κωστής Κοκκινόφτας
Kέντρο Mελετών Iεράς Mονής Kύκκου
ΙΩΑΝΝΗΣ ΣΥΚΟΥΤΡΗΣ ΚΑΙ ΚΥΠΡΟΣ. Η ΑΛΛΗΛΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΜΕ ΤΟΝ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟ ΚΥΠΡΟΥ (1916-1933) ΚΥΡΙΛΛΟ Γ΄
Ο Ιωάννης Συκουτρής (1901-1937) συγκαταλέγεται µε τους Αθανάσιο Σακελλάριο (1826-1901) και Κωνσταντίνο Σάθα (1842-1914) ανάµεσα στους θεµελιωτές των κυπρολογικών σπουδών. Από αυτούς, ο µεν Σακελλάριος µε τους δύο ογκώδεις τόµους των «Κυπριακών», που εξέδωσε αρχικά το 1855 και το 1868 (α΄ και γ΄ τόµος αντιστοίχως, ο β΄ δεν κυκλοφόρησε) και επανέκδωσε εµπλουτισµένους το 1890 και 1891 (α΄ και β΄ τόµος αντιστοίχως, που επανακυκλοφόρησαν σε φωτοµηχανική ανατύπωση από το Ίδρυµα Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ΄, το 1991), διέσωσε πολύτιµο λαογραφικό, γλωσσολογικό και ιστορικό υλικό. O δε Σάθας ανέσυρε από την αφάνεια σηµαντικά µεσαιωνικά κείµενα της κυπριακής γραµµατείας, στον δεύτερο και έκτο τόµο του έργου του «Μεσαιωνική Βιβλιοθήκη», το 1873 και το 1877 αντιστοίχως, όπως αυτό του Αγίου Νεφύτου του Εγκλείστου µε τίτλο «Περί των κατά την χώραν Κύπρον σκαιών», τα Χρονικά των Λεόντιου Μαχαιρά και Γεώργιου Βουστρώνιου, το χειρόγραφο για το µαρτύριο των δεκατριών µοναχών της Καντάρας, τις Ασσίζες του Βασιλείου της Ιερουσαλήµ και της Κύπρου και άλλα. Τα έργα τους ανέδειξαν και κατέστησαν ευρύτερα γνωστά τα ελληνικά µνηµεία του λαϊκού πολιτισµού και των παραδόσεων της Kύπρου και αποτέλεσαν τη βάση για τη συστηµατικότερη µελέτη του κοινωνικού βίου και των εθίµων των κατοίκων της.
Ο Συκουτρής έδωσε την επιπρόσθετη ώθηση για την ανάπτυξη των σπουδών αυτών και µε το πάθος και την αγάπη του για έρευνα, κατά τη διάρκεια της εικοσάµηνης παραµονής του στο νησί, συνέτεινε ώστε αρκετοί νέοι της εποχής να ασχοληθούν συστηµατικά µε την εκπόνηση συνθετικών εργασιών για διάφορες πτυχές της ιστορίας του. Σηµείωνε χαρακτηριστικά ο γιατρός Νεοκλής Κυριαζής (1877-1956) ότι: «Ο Συκουτρής µε ξεστράτισε από την επιστήµη µου. Με σαγήνευσε η ακόρεστη φιλοµάθειά του, η πολύπλευρη µόρφωσή του, το ερευνητικό του δαιµόνιο. Με συνεπήρε στη δηµιουργική του δραστηριότητα η αγάπη και ο θαυµασµός του για όλες τις εκδηλώσεις του λαού της Κύπρου. Σαν µαθητής δούλευα κάτω από την επίβλεψη και την καθοδήγησή του. Πόσα βράδια µε στοργική προσοχή διόρθωνε τις χειρόγραφες µελέτες µου!».
Ιδίως, όµως, πρωτοστάτησε, µαζί µε τον Mητροπολίτη Kιτίου (1918-1937) Nικόδηµο Mυλωνά, τον λόγιο Λουκή Πιερίδη (1865-1933) και τον Kυριαζή, στην έκδοση του πρώτου επιστηµονικού περιοδικού του νησιού, που είχε τον τίτλο «Kυπριακά Xρονικά». Το περιοδικό κυκλοφόρησε από το 1923 µέχρι το 1937 και περιέλαβε στις σελίδες του σηµαντικές λαογραφικές, φιλολογικές και ιστορικές µελέτες, αρκετές από τις οποίες, τουλάχιστον στα πρώτα χρόνια της κυκλοφορίας του, υπογράφονται από τον ίδιο τον Συκουτρή.
Ο Mικρασιάτης φιλόλογος αφίχθη στην Κύπρο, µετά από σχετική εισήγηση του πλέον αγαπηµένου του διδασκάλου στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστηµίου Aθηνών, Σίµου Μενάρδου (1871-1933), τον Oκτώβριο του 1922, για να εργαστεί στο Παγκύπριο Iεροδιδασκαλείο της Λάρνακας. Παρέµεινε στο νησί µέχρι τον Μάιο του 1924 και κατά το σύντοµο αυτό χρονικό διάστηµα περιηγήθηκε, συνήθως οδοιπορώντας, το µεγαλύτερο µέρος του, συλλέγοντας πολλές και αθησαύριστες πτυχές της ιστορίας και του λαϊκού του πολιτισµού, που δηµοσίευσε µε την απαραίτητη τεκµηρίωση στα «Κυπριακά Χρονικά» και στον τύπο της εποχής. Δαπάνησε δε τον υπόλοιπο χρόνο του µελετώντας στην πλουσιότατη βιβλιοθήκη του Λουκή Πιερίδη, όπου αφιέρωνε πολλές από τις βραδυνές ώρες του.
