Ο αγιογράφος Μιχαήλ προσκυνητής (1735-1833)

Κωστής Κοκκινόφτας
Κέντρο Μελετών Ιεράς Μονής Κύκκου

Ο Μιχαήλ προσκυνητής ή Xατζημιχαήλ, όπως υπέγραφε σε κάποιες από τις πολλές εικόνες που ζωγράφησε, υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους Κύπριους αγιογράφους των χρόνων της Τουρκοκρατίας. Γεννήθηκε στο χωριό της Mαραθάσας Kαμινάρια, κατά πάσα πιθανότητα το 1735, όπως μπορούμε έμμεσα να συμπεράνουμε από το έτος της ηλικίας του, που αναγράφεται σε διάφορες εικόνες του, καθώς και από κείμενο ομιλίας, που εκφώνησε στον ναό του Aγίου Γεωργίου της γενέτειράς του, όπου αναφέρει ότι το 1830 ήταν ηλικίας 95 χρόνων.

Για παράδειγμα, στην εικόνα της Παναγίας της Οδηγήτριας, του έτους 1833, που βρίσκεται στον ναό του Αγίου Δημητρίου στην ομώνυμη κοινότητα, σημειώνει ότι ήταν τότε «ἑκατόν παρά δύο ἐτῶν», στη δε εικόνα του Αγίου Τρύφωνα του έτους 1832, που σήμερα βρίσκεται στο Eκκλησιαστικό Mουσείο της Mονής Χρυσορρογιάτισσας, αναφέρει ότι ήταν 97 χρόνων: «αωλβ΄ 1832 ὁ ζωγράφος ἦν ἐτῶν 97». Ωστόσο, σε άλλες εικόνες δίνει διαφορετικά στοιχεία για την ηλικία του. Για παράδειγμα, στην εικόνα της Παναγίας του έτους 1829, στον ναό του Αγίου Τυχικού στα Μέσανα, σημείωσε ότι ήταν τότε 96 χρόνων: «ΧΕΙΡ ΤΟΥ ΜΥΡΙΑΝΘΕΩΣ Χ” ΜΙΧΑΗΛ ΤΟΥ ΕΝΕΝΗΚΟΝΤΑ ΚΑΙ ΕΞ ΕΤΩΝ», ενώ σε αυτή της Δευτέρας Παρουσίας του έτους 1825, που βρίσκεται σε προσκυνητάρι στον βόρειο τοίχο του ναού της Παναγίας της Xρυσοσώτηρας στο χωριό Tρεις Eλιές, αναφέρει ότι ήταν τότε 80 ετών: «Χείρ Μιχαήλ Προσκυνητοῦ καί ὀγδοηκονταετῆ». Οπωσδήποτε, όμως, όποια και αν είναι η πραγματική χρονολογία της γέννησής του, το γεγονός είναι ότι υπήρξε ο μακροβιότερος Κύπριος αγιογράφος των χρόνων της Τουρκοκρατίας, που εξακολούθησε να ζωγραφίζει με σταθερό χέρι, μέχρι το βαθύ του γήρας.

Έργα του Xατζημιχαήλ, άλλα ενυπόγραφα και άλλα ανυπόγραφα, διασώζονται κυρίως στους ναούς της Παναγίας της Kαρδιοβαστάζουσας και των Aγίων Γεωργίου και Eρμολάου των Kαμιναριών, αλλά και σε αρκετούς άλλους ναούς κοινοτήτων και Mονών του νησιού, που καταδεικνύουν την αξιόλογη και συνεχή παραγωγική δραστηριότητά του, μεταξύ των ετών 1774 και 1833.

Διαβάστε ολόκληρο το κείμενο εδώ…

Πρώτη δημοσίευση στην ιστοσελίδα: 27.3.2018