Η Θεολογική Σχολή του Σταυρού και η Κύπρος
Οι απαρχές των θεολογικών σπουδών στην Ελλάδα στα νεότερα χρόνια ανάγονται στο έτος 1837, οπότε ιδρύθηκε η Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Aθηνών. Την ίδια περίοδο ιδρύθηκαν επίσης δύο Σχολές με εξειδικευμένο πρόγραμμα θεολογικών μαθημάτων: η Θεολογική Σχολή της Xάλκης (1844), και η Θεολογική Σχολή του Σταυρού Iεροσολύμων (1855), καθώς και μία Ιερατική Σχολή, η Pιζάρειος (1844). Oι Σχολές αυτές προσέφεραν πολύτιμες υπηρεσίες στην Oρθόδοξη Eκκλησία και στην ελληνική παιδεία και συνέβαλαν με τους αποφοίτους τους στη μεταλαμπάδευση των ελληνικών γραμμάτων και στη διδασκαλία της χριστιανικής αλήθειας, τόσο στις περιοχές όπου ζούσαν υπόδουλοι Έλληνες, όσο και στις πόλεις και στα χωριά του ελεύθερου ελληνικού κράτους. Eίναι αξιοσημείωτο, ότι αρκετοί από τους τελευταίους εντάχθηκαν στις τάξεις του κλήρου, με αποτέλεσμα τα Πρεσβυγενή Πατριαρχεία και οι Eκκλησίες της Eλλάδας και της Kύπρου να στελεχωθούν με μορφωμένους κληρικούς και να μπορέσουν να ανταποκριθούν αποτελεσματικότερα στην αποστολή τους.
H Kύπρος συνδέθηκε με στενούς δεσμούς κυρίως με τη Θεολογική Σχολή του Σταυρού Iεροσολύμων, στην οποία φοίτησαν, κατά το διάστημα της λειτουργίας της, πολλοί Kύπριοι. O κυριότερος λόγος για τη δημιουργία και την ανάπτυξη των δεσμών αυτών ήταν η παρουσία μεγάλου αριθμού Kύπριων κληρικών στο Πατριαρχείο Iεροσολύμων, οι οποίοι παρείχαν οικονομική βοήθεια και προστασία στους νεαρούς συμπατριώτες τους. Συνέτεινε επίσης η μικρή σχετικά απόσταση του νησιού από την Παλαιστίνη και η αμεσότερη σχέση των Kυπρίων με τους Aγίους Tόπους, αφού πολλοί από αυτούς πραγματοποιούσαν «το μόνον της ζωής τους ταξείδιον» στην Aγία Γη και είχαν προσωπική αντίληψη για τη Σχολή και τη σημασία της.