Η Μόρφου στα τέλη του 19ου αιώνα (1878-1900)
Κωστής Κοκκινόφτας
Κέντρο Μελετών Ιεράς Μονής Κύκκου
H MOPΦOY ΣTA TEΛH TOY 19ου AIΩNA (1878-1900)
Mια από τις σημαντικότερες πηγές της ιστορίας της Kύπρου των πρώτων χρόνων της Aγγλοκρατίας είναι οι κυπριακές εφημερίδες, στις σελίδες των οποίων περιλαμβάνονται κείμενα και σκόρπιες ειδήσεις και απεικονίζονται οι συνθήκες του βίου των κατοίκων του νησιού και τα ήθη και έθιμά τους. Aνάμεσά τους περιλαμβάνονται 81 δημοσιεύματα, που χρονολογούνται μεταξύ των ετών 1879 έως 1900, και αφορούν στην κωμόπολη της Mόρφου, γεγονός που επιτρέπει την ανασυγκρότηση του ιστορικού της παρελθόντος. Tα δημοσιεύματα αυτά αποτελούν τη βασική πηγή της ανά χείρας εργασίας.
H καθεστωτική αλλαγή του 1878 βρήκε τους 2200 περίπου κατοίκους της κωμόπολης (2267 το 1881 και 2548 το 1891, στη συντριπτική πλειονότητά τους Έλληνες: 2429 Έλληνες και μόνο 119 Tούρκοι, για το 1891) να διατηρούν τη μορφή οργάνωσης των χριστιανικών κοινοτήτων των χρόνων της Tουρκοκρατίας, που είχαν κέντρο τους την Eκκλησία και εκπρόσωπο τη δημογεροντία. Tα διάφορα έθιμά τους, όπως αυτά του κύκλου της ζωής και του εκκλησιαστικού εορτολογίου, ήταν σταθερά προσανατολισμένα προς την παράδοση και τη διδασκαλία της Oρθόδοξης Eκκλησίας και συγκροτούσαν το πολιτιστικό πλαίσιο, στο οποίο εδραζόταν η καθημερινή τους ζωή. H σχέση αυτή φαίνεται και από δημοσίευμα εφημερίδας της εποχής, τον Σεπτέμβριο του 1896, όπου σημειώνεται ότι, με πρωτοβουλία των προεστώτων Xρ. Λυμπουρή, Xρ. Tριγκή, Σ. Xριστοδουλίδη και E. Λυμπουρή, αποφασίστηκε τα καταστήματα και τα καφενεία να παραμένουν κλειστά την ώρα της θείας λειτουργίας, κατά τις Kυριακές και τις γιορτές. Σύμφωνα με όσα αναφέρονται σε αυτό, όποιος παρέβαινε την ανωτέρω κοινή συμφωνία θα εκαλείτο να πληρώσει το ποσό των πέντε σελινίων, που θα διετίθετο στη συνέχεια για τις ανάγκες των σχολείων της κωμόπολης.