Ἡ δημόσια εἰκόνα τῆς Ἐκκλησίας

Ἡ δημόσια εἰκόνα τῆς Ἐκκλησίας[1]

† Μητροπολίτη Σισανίου καί Σιατίστης

κυροῦ Παύλου

 (Ἐρώτηση) Γιατί ἡ Ἐκκλησία ἐπιμένει σέ μία δημόσια εἰκόνα πού δέν τή βοηθᾶ στήν προσέγγιση μέ τόν ἔξω κόσμο; Πῶς μπορεῖ νά πείσει, γιά παράδειγμα, πῶς πίσω ἀπό λαμπερά ἄμφια, τό περίπλοκο τυπικό, τούς ἀκατανόητους συμβολισμούς, κρύβεται οὐσία; Ἀκόμα καί οἱ εἰδήσεις μέ τό ἀκριβές πρόγραμμα κάποιου Μητροπολίτη, δέν δημιουργοῦν μία ἀμηχανία;

(Ἀπάντηση) Ξέρετε ποιοί εἶναι; Λοιπόν, ἀκοῦστε κάτι. Μετά τό Πάσχα ἔψαχνα νά βρῶ ἕνα βενζινάδικο γιά νά βάλω βενζίνη στό αὐτοκίνητό μου. Ὁπότε τό παιδί πού ἦταν ἐκεῖ μοῦ λέει:

 «- Πάτερ νά σᾶς ρωτήσω κάτι; Ὅλα αὐτά πού φορούσατε τήν Κυριακή στή Λειτουργία, τί ἤτανε;

– Μέ βλέπεις τώρα πού ὁδηγῶ;

– Ναί.

– Ἕνα μαῦρο ράσο φοράω. Μέ ἔχεις δεῖ ἄλλες φορές στούς δρόμους;

– Ναί.

– Ἔτσι μέ ἔχεις δεῖ. Ἐκεῖ γιατί μέ εἶδες διαφορετικό;»

Τοῦ εἶπα, λοιπόν, ὅτι ἡ θεία Λειτουργία εἶναι ὁ ἐρχομός τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ στή γῆ, εἶναι ἡ λαμπρότητα τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ, τήν ὁποία ἡ Ἐκκλησία προσπαθεῖ μέ ὅσα καταλαβαίνουν οἱ ἄνθρωποι νά μᾶς τή δείξει. Γι’ αὐτό βλέπετε, λέω, ἕνα καλόγερο στό Ἅγιον Ὅρος πού τόν βλέπετε μέ ἕνα τριμμένο καί σχισμένο καί λασπωμένο ράσο, φοράει λαμπρά ἄμφια. Γιά νά κάνει ἐπίδειξη σέ ποιόν; Στούς ἄλλους μοναχούς; Ὄχι βέβαια. Εἶναι, λοιπόν, μία προσπάθεια φανέρωσης αὐτῆς τῆς δόξας πού μᾶς περιμένει.

Τό παιδί τό ἄκουσε καί μοῦ εἶπε:

 «- Πάτερ, ὁμολογῶ ὅτι πρώτη φορά τ’ ἀκούω καί τό καταλαβαίνω».

 Δέν εἶναι, λοιπόν, αὐτό τό πρόβλημα. Εἶναι ἁπλά τό πρόβλημα ὅτι ἐμεῖς δέν τό ξέρουμε ἤ δέν τό καταλαβαίνουμε. Μοῦ ἔκανε ἐντύπωση. Ἦταν ἕνα πολύ ἁπλό παιδί. Δέν ξέρω τί γράμματα ἤξερε, ἀλλά μέ ρώτησε μέ ὅλο του τό θάρρος, τοῦ ἀπάντησα καί μοῦ εἶπε:

 «Ὁμολογῶ ὅτι δέν τό ἤξερα καί τό καταλαβαίνω».

 Ὁπότε, λοιπόν, πρῶτον, μιλᾶμε γιά τήν εἰκόνα τῆς Ἐκκλησίας σήμερα. Θά ἤθελα νά σᾶς ρωτήσω, ἴσως, ποιά εἶναι αὐτή ἡ εἰκόνα; Ξέρετε γιατί σᾶς ρωτῶ; Γιατί σ’ αὐτή τήν εἰκόνα πού λέτε, ὑπάρχουν καλά στοιχεῖα πού δέν τά καταλαβαίνετε. Καί δέν τά καταλαβαίνετε, ἤ καί τά ἀπορρίπτετε, διότι κάποιοι τό ἐπεδίωξαν σκόπιμα καί συνειδητά στήν προσπάθειά τους νά κρατήσουν μακριά σας τήν Ἐκκλησία, μή σεβόμενοι τήν ἐλευθερία σας. Καί ὑπάρχουν καί τά λάθη τά δικά μας. Ὅλα αὐτά συνθέτουν τήν εἰκόνα. Τό ἐρώτημα εἶναι, τί προτιμήσεις ἔχει ὁ καθένας.

 Θυμᾶμαι κάποτε σ’ ἕνα σχολεῖο, μία μαθήτρια ἄρχισε νά μοῦ λέει γιά τούς Ἱερεῖς. Εἴμαστε, λοιπόν, στή Λίμνη τῆς βόρειας Εὔβοιας. Δίπλα εἶναι τό μοναστῆρι τοῦ Ὁσίου Δαβίδ. Τῆς λέω:

 «- Παιδί μου, ἀπό ποῦ εἶσαι;

 – Ἀπό ἐδῶ.

 – Ἀπό τή Λίμνη;

 – Ναί.

 – Μιλᾶς σοβαρά;

 – Ναί, μοῦ λέει, γιατί;

 – Ἐσύ, τόν ὅσιο Δαβίδ δέν τόν ξέρεις; Τόν πατέρα Ἰάκωβο – ζοῦσε τότε – δέν τόν ἔχεις ἀκούσει ποτέ σου; Δέν ἔχεις ἀκούσει καί δέν βλέπεις τί κόσμος περνάει γιά νά πάει νά τόν συναντήσει; Γιατί διαλέγεις τούς κακούς καί ὄχι τόν καλό; Μήπως σέ βολεύουν οἱ κακοί; Μήπως πίσω ἀπό τούς κακούς μπορεῖ νά κρύβεσαι καί ἐσύ καί νά λές: ‘Ἀφοῦ αὐτός εἶναι κακός γιατί καί ἐγώ νά εἶμαι καλός’;»

 Ὅμως, τό εἶπα καί προηγουμένως, ὁ καθένας μας ἔχει τήν εὐθύνη τῆς ἐλευθερίας του καί τολμῶ νά πῶ καί κάτι πού θά φανεῖ ὑπερβολικό· ἡ λέξη «σκανδαλίζομαι» σηκώνει πολύ νερό. Μερικές φορές σκανδαλίζομαι, γιατί θέλω νά σκανδαλιστῶ, γιατί μέ βολεύει νά σκανδαλιστῶ, γιατί μέ ἐξυπηρετεῖ νά σκανδαλιστῶ.

 Ἀπό τήν ἄλλη μεριά, τό ἐρώτημα εἶναι: Ποιά εἶναι ἡ Ἐκκλησία; Κάποιος εἶχε γράψει «ἡ ὡραιοθεῖσα ἀγάπη». Αὐτή εἶναι ἡ πραγματική Ἐκκλησία. Πρῶτον: Τή γνωρίσαμε αὐτή τήν Ἐκκλησία;

 Δεύτερον: Προφανῶς, ὅταν λέω «ἡ Ἐκκλησία», ἐννοῶ ἐμεῖς, οἱ ποιμένες, νά σᾶς φανερώνουμε αὐτή τήν ὡραιότητά της. Κάποιοι τήν φανερώνουν, ὅπως οἱ πρόσφατοι ἅγιοι: ὁ ἅγιος Πορφύριος, ὁ ἅγιος Παΐσιος, καί ὑπάρχουν πάρα πολλοί ἄλλοι, καί πιό γνωστοί καί πιό ἄγνωστοι, κοντά στούς ὁποίους ὁ ἄνθρωπος πραγματικά ἀναπαύεται.

 Τρίτον: Τώρα ἐσεῖς – καί λέγοντας «ἐσεῖς», ἐννοῶ καί ἐσᾶς, ἀλλά καί τούς ἀκροατές ἐδῶ -, μιλᾶτε ὡς ἐντός τῆς Ἐκκλησίας ἤ ὡς ἐκτός τῆς Ἐκκλησίας;

 Τό λέω αὐτό, γιατί κάποτε σ’ ἕνα συνέδριο πού ἦταν ὁ μακαριστός πατήρ Ἀντώνιος Ἀλεβιζόπουλος, στήν Ἁγία Παρασκευή τόν ξέρανε καλά, κάποιος τόν ρώτησε:

 «- Τί κάνει ἡ Ἐκκλησία γι’ αὐτό τό θέμα;»

Καί ὁ πατήρ Ἀντώνιος ἔλεγε:

 -«Πάρα πολύ ὡραῖο τό ἐρώτημά σας. Γι’ αὐτό, σᾶς παρακαλῶ, νά μοῦ πεῖτε τί κάνετε γι’ αὐτό τό θέμα».

 Ἐκεῖνος λέει:

 -«Μά ἐγώ ρώτησα τί κάνει ἡ Ἐκκλησία.

 -Μά καί ἐγώ γι’ αὐτό ρωτάω ἐσᾶς, γιατί καί ἐσεῖς Ἐκκλησία εἴσαστε».

 Πόσο ἔχουμε τή συνείδηση ὅτι ἐμεῖς εἴμαστε Ἐκκλησία; Καί ἐπειδή δέν τήν ἔχουμε, στεκόμαστε στή θέση στίς κερκίδες καί χειροκροτοῦμε ἤ ἀποδοκιμάζουμε αὐτόν πού εἶναι μέσα στό στάδιο. Ὅμως, κανείς μας δέν εἶναι στίς κερκίδες· εἴμαστε στό στάδιο. Καί πολλές φορές ἡ ἁγιότητα τοῦ καθενός μας ἐξαρτᾶται ἤ καί συνευδοκεῖ στήν ἁγιότητα τοῦ ἄλλου.

 Πρῶτον, λοιπόν, μπορεῖ μερικές φορές τά ἄμφιά μας νά εἶναι ὑπερβολικά καί δέν θά διαφωνήσω μαζί σας, καί ἔστω καί ἄν ἐκφράζουν αὐτό πού ἐκφράζουν καί ἄν, ἔστω καί ἄν μερικές φορές στό Ἅγιον Ὅρος, πού εἶπα προηγουμένως, θά δοῦμε πολύ πιό λαμπρά ντυμένους τούς ἁπλούς καί ταπεινούς ἱερεῖς, ἐνῷ πολλοί ἀπό ἐμᾶς προσπαθοῦμε νά εἴμαστε ταπεινοί καί νά μήν εἴμαστε τόσο λαμπροί. Σημασία ἔχει τό τί εἴμαστε μέσα μας, ὄχι πώς φαινόμαστε.

 Ὅμως τά ἄμφια τῶν ἱερέων – γιατί αὐτή εἶναι ἡ οὐσία τοῦ λόγου, σ’ αὐτό ἀποβλέπουν -, εἶναι μία εἰκόνα τοῦ μέλλοντος αἰῶνος καί τῆς δόξας πού περιμένει τόν ἄνθρωπο. Ὁ Χριστός μᾶς εἶπε πολύ καθαρά, ὅτι δέν μποροῦμε νά φανταστοῦμε τή δόξα πού περιμένει τόν ἄνθρωπο στή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Μία εἰκόνα αὐτῆς τῆς δόξας εἶναι ἡ θεία Λειτουργία.

 Τό δεύτερον. Θά πρέπει νά προφυλαχθεῖτε καί νά προφυλαχθοῦμε ὅλοι ἀπό τήν εἰκόνα πού μπορεῖ νά μᾶς παρουσιάζουν γιά τήν Ἐκκλησία, διότι… Θά σᾶς πῶ πάλι ἕνα χαρακτηριστικό. Σᾶς εἶπα, ὁ πόλεμος ὑπῆρχε καί ὑπάρχει καί θά ὑπάρχει. Καί μπορῶ νά σᾶς πῶ καί σ’ ἐσᾶς τώρα καί σ’ ὅλους σας κάτι πού λίγοι τό ξέρουν, σ’ ὅσους τό εἶπα.

 Λίγο πρίν ἀρρωστήσει καί πεθάνει ὁ μακαριστός Ἀρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος, δημοσιογράφος μου ἐμπιστεύτηκε ὅτι τόν Σεπτέμβριο θά ἐρχόταν νέο τσουνάμι. Τέσσερα τηλεοπτικά κανάλια συνασπίστηκαν στό πώς θά χτυπήσουν τήν Ἐκκλησία. Βέβαια ἀρρώστησε ὁ Ἀρχιεπίσκοπος καί αὐτά ματαιώθηκαν ὅλα. Ὅμως, ποιός ἦταν τό θῦμα; Ἐμεῖς, οἱ ἀκροατές πού βλέπουμε, πού ἐκπλησσόμεθα πολλές φορές – καί δικαιολογημένα -,  ἀλλά ποτέ δέν ψάξαμε νά δοῦμε ἄν εἶναι ἀλήθεια.

 Καί σᾶς δίνω μία πληροφορία. Ὅταν ἡ Ἱερά Σύνοδος ἀποφάσισε καί ἔκανε ἀνακρίσεις καί κάλεσε ὅλους αὐτούς τούς δημοσιογράφους νά καταθέσουν ὅσα ἤξεραν, δέν πάτησε κανένας καί δέν ἔφερε κανένα καινούργιο στοιχεῖο. Πόσοι τό ξέρετε; Κανένας.

 Ὁπότε, λοιπόν, πρέπει νά ξέρετε ὅτι ὁ στόχος δέν εἶναι ἡ Ἐκκλησία, οὔτε ἐμεῖς· ὁ στόχος εἶστε ἐσεῖς, καί εἶναι ὁ λαός. Γιατί; Γιατί ὁ στόχος εἶναι ἡ ἀποδυνάμωση ἡ πνευματική, ἡ δική σας.

 Θά σᾶς πῶ ἀκόμα ἕνα περιστατικό. Ξέρετε ὅτι ὑπάρχει μία κίνηση νά κατεβάσουμε τίς εἰκόνες ἀπό τά σχολεῖα. Ξέρετε γιατί; Γιατί μία εἰκόνα σέ μία τάξη δείχνει στά παιδιά πόσο ἀξίζουν. Πόσο ἀξίζει ἕνα παιδί; Τόσο, ὅσο δείχνει αὐτή ἡ εἰκόνα.

 Ἕνας Θεός ἔγινε ἄνθρωπος γιά χάρη μου. Αὐτό δείχνει πόσο ἀξίζω ἐγώ. Ἄν ὅμως αὐτό τό μέτρο τῆς ἀξίας μου τό ἐξαφανίσουν, τότε μπορεῖτε νά γίνετε ἐσεῖς ἀντικείμενα ποικίλης χρήσης. Ἐσεῖς εἶστε ὁ στόχος καί δέν εἶναι ἡ Ἐκκλησία. Ἡ Ἐκκλησία εἶναι ὁ στόχος, διότι ἀποτελεῖ τό μέτρο τῆς ἀξίας τοῦ ἀνθρώπου πού δέν ἐξαρτᾶται ἀπό τήν ἁγιότητα τή δική μας, πού αὐτό εἶναι εὐθύνη δική μας, ἀλλά ἀπό τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ καί τήν πραγματικότητα, ὅτι ὁ Θεός ἔγινε ἄνθρωπος γιά χάρη μας.

Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Παρέμβαση Εκκλησιαστική, Μάιος-Αύγουστος 2020, τεύχος 46, σ. 348-351.

[1] Ἀπό τό βιβλίο «Ἄκουσε καλό μου παιδί». Ἀπαντήσεις σέ νέους ἀπό ἕναν Ἐπίσκοπο ἀγάπης, ἐπιμ. Ἠλίας Λιαμῆς, ἔκδ. Ἀρχονταρίκι, Ἀθῆνα 2019, σ. 189-197.