Θεολογικά και άλλα θέματα

Η Μονή Κύκκου και η Κύπρος στο Αρχείο του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων

Kωστής Kοκκινόφτας Kέντρο Mελετών Iεράς Mονής Kύκκου Ένα από τα σημαντικότερα σε ιστορικά τεκμήρια και μεγαλύτερα σε αριθμό εγγράφων εκκλησιαστικά αρχεία του ευρύτερου Ελληνισμού είναι το Αρχείο του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων, το οποίο παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον για την Κύπρο, αφού διασώζει πολλά χειρόγραφα και λυτά έγγραφα, που σχετίζονται άμεσα με το νησί. Το Αρχείο διαχωρίζεται σε δύο διακριτά τμήματα, αυτό των χειρογράφων, τα οποία συγκεντρώθηκαν στην κεντρική Βιβλιοθήκη από τις Μονές και τις διάφορες υπηρεσίες του Πατριαρχείου στα τέλη του 19ου αιώνα, και αυτό των λυτών εγγράφων, των συσταχωμένων σε κώδικες επιστολών, [...]

Ο Σταυρός ως μέσον αγιασμού και μεταμόρφωσης του κόσμου

Διά του σταυρού ο Χριστός αγίασε το σώμα του —κρίκο σύνδεσης με τον κόσμο. Απέκρουσε τους πειρασμούς που του έστελνε ο κόσμος, να γευθεί δηλαδή τις ηδονές, ικανοποιώντας υπέρμετρα τις ανάγκες του ή αποφεύγοντας τον πόνο και το θάνατο. Αν, κατά τον ίδιο τρόπο, απωθήσουμε τους πειρασμούς της αμαρτίας και υπομείνουμε καρτερικά τις οδύνες του θανάτου, η αγιότητα μπορεί να απλωθεί από το σώμα Του σε όλα τα σώματα και σε όλο τον κόσμο. Η ορθόδοξη Εκκλησία δεν λέει πως διά του σταυρού ο Χριστός εξήλθε της δημιουργίας, αλλά πως [...]

Ο Τίμιος Σταυρός στη λαϊκή παράδοση της Κύπρου

Κωστής Κοκκινόφτας Κέντρο Μελετών Ιεράς Μονής Κύκκου Ο ΤΙΜΙΟΣ ΣΤΑΥΡΟΣ ΣΤΗ ΛΑΪΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ Ο Τίμιος Σταυρός είναι για τον κυπριακό λαό βασικό ιερό σύμβολο και για τον λόγο αυτό προσέρχεται μαζικά στους ναούς, όποτε η Εκκλησία τον προβάλλει τον Σταυρό για προσκύνηση, όπως κατά τις μεγάλες γιορτές της Υψώσεως, στις 14 Σεπτεμβρίου, και της Σταυροπροσκύνησης, την Τρίτη Κυριακή των Νηστειών. Ο Σταυρός αποτελεί, άλλωστε, αναπόσπαστο στοιχείο της Χριστιανικής πίστης, καθώς υψώνεται στους τρούλους και στα κωδωνοστάσια των ναών και χρησιμοποιείται ως διακοσμητικό στοιχείο στα άμφια των ιερέων και σε κάθε [...]

Ο πόνος στη ζωή μας

Είναι γεγονός αναντίλεκτο πως ο πόνος αποτελεί μια βασική πτυχή της ζωής του μεταπτωτικού ανθρώπου και συνυφαίνεται με το διφυές της ανθρώπινης ύπαρξης. Ο Μέγας Βασίλειος, δίνοντας τη διάσταση και το διφυές του ανθρώπινου προσώπου, παρατηρεί: «Άνθρωπος εστίν νους και προσφόρως τη πρεπούση σαρκί ενδεδυμένος». Δηλαδή ο άνθρωπος είναι κράμα υλικό και πνευματικό. Η υλική του υπόσταση συνδέεται με το σώμα ενώ η πνευματική του υπόσταση με την ψυχή, η οποία κατά το μεγάλο αυτόν Πατέρα της Εκκλησίας μας «Νοερά ουσία εστίν». Υπ' αυτήν την έννοια, έχουμε δύο είδη πόνου, [...]

Λόγος του Αγίου Ιωάννου του Δαμασκηνού εις το Γενέσιον της Θεοτόκου

Ἐλᾶτε ὅλα τὰ ἔθνη, κάθε ἀνθρώπινη γενιά, καὶ κάθε γλῶσσα, καὶ κάθε ἡλικία, καὶ κάθε ἀξίωμα, νὰ γιορτάσουμε μὲ ἀγαλλίαση τὴν γέννηση τῆς παγκόσμιας χαρᾶς. Γιατὶ ἂν οἱ εἰδωλολάτρες, μὲ ψεύτικα δαιμονικὰ παραμύθια ποὺ ξεγελοῦν τὸ μυαλὸ καὶ σκοτεινιάζουν τὴν ἀλήθεια, κι᾿ ἂν ἀκόμα προσφέροντας ὅ,τι εἶχαν καὶ δὲν εἶχαν τιμοῦσαν γενέθλια βασιλιάδων, ποὺ τοὺς τυραννοῦσαν σ᾿ ὅλη τους τὴ ζωή, πόσο περισσότερο πρέπει ἐμεῖς νὰ τιμοῦμε τὴν γέννηση τῆς Θεοτόκου, ποὺ ἀνώρθωσε ὁλόκληρο τὸ ἀνθρώπινο γένος, ποὺ ἄλλαξε τὴν λύπη τῆς πρώτης μας μητέρας, τῆς Εὔας, σὲ χαρά; [...]

Ο Κύπριος Αρχιμανδρίτης Γαβριήλ Καραπατάκης (1870-1953) και η μαρτυρία του για τα δεινά των Ελλήνων κατοίκων του Πόντου κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο

Κωστής Κοκκινόφτας Kέντρο Mελετών Iεράς Mονής Kύκκου Η εδαφική συρρίκνωση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους ενίσχυσε την εθνική αφύπνιση των Νεοτούρκων και την απόφασή τους για δημιουργία κράτους αμιγώς μουσουλμανικού. Στράφηκαν ιδίως εναντίον των πολυπληθέστερων πληθυσμιακά Ελλήνων και Αρμενίων, οι οποίοι είχαν συγκεντρώσει στις δραστηριότητές τους το μεγαλύτερο μέρος του εμπορίου και της βιομηχανίας, αξιοποιώντας τις ευκαιρίες που τους δόθηκαν ύστερα από τις μεταρρυθμίσεις του 19ου αιώνα, με την έκδοση των διαταγμάτων Χάττι Σιέριφ, το 1839, και Χάττι Χουμαγιούν, το 1856, και την εφαρμογή Συντάγματος, το 1876. Εκμεταλλευόμενοι δε [...]

Ὁμιλία εἰς τὴν ἀρχὴν τῆς Ἰνδίκτου (1/9)

Ἀρχιμανδρίτου Φωτίου Ἰωακεὶμ Ἡ ἁγία Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μας, ἀγαπητοὶ ἐν Κυρίῳ ἀδελφοί, ἑορτάζει σήμερα, μαζὶ μὲ τοὺς ἁγίους τῆς ἡμέρας, καὶ τὴν ἀρχὴ τῆς Ἰνδίκτου, δηλαδὴ τὴν ἔναρξη τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ ἔτους. Τί σημαίνει αὐτό, καὶ μάλιστα ὅταν ἐμεῖς στὶς μέρες μας θεωροῦμε αὐτονόητο ὅτι ἡ πρωτοχρονιὰ εἶναι ἡ 1η Ἰανουαρίου, θὰ ἐξηγήσουμε στὴ συνέχεια. Ἡ λέξη Ἰνδικτιὼν -καὶ ἀργότερα Ἴνδικτος- παράγεται ἀπὸ τὴ λατινικὴ λέξη indictio,ποὺ σημαίνει ὁρισμός, διάταγμα. Ὁ ὅρος αὐτὸς προῆλθε ἀπὸ τὴ συνήθεια τῶν Ρωμαίων αὐτοκρατόρων νὰ ὁρίζουν μὲ εἰδικὸ θέσπισμα τὸ ποσὸ τοῦ ἐτησίου φόρου, ποὺ εἰσέπρατταν [...]

Ἀρχιμανδρίτου Φωτίου Ἰωακεὶμ: Λόγος στὴν ἀποτομὴ τῆς κεφαλῆς τοῦ Τιμίου Προδρόμου

Σεβάσμια καὶ αἰδέσιμη ἡ σημερινὴ ἡμέρα, ἀγαπητοὶ ἐν Κυρίῳ ἀδελφοί. Σήμερα ἡ ἁγία τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησία τιμᾶ τὴν ἀποτομὴ τῆς κεφαλῆς τοῦ μεγίστου τῶν Προφητῶν, τοῦ κήρυκα τοῦ Φωτὸς τοῦ ἀληθινοῦ, τοῦ ἐνσάρκου ἀγγέλου, τοῦ Βαπτιστοῦ καὶ Προδρόμου τοῦ Δεσπότου Χριστοῦ. Καὶ ἐμεῖς, ποὺ συναχθήκαμε στὸν εὐλογημένο τοῦτο ναό του καὶ ποὺ τόσα χρεωστοῦμε γιὰ τὶς ἱκεσίες του μπροστὰ στὸν θρόνο τοῦ Κυρίου γιὰ χάρη μας, ἂς τοῦ ἀπευθύνουμε χρεωστικὰ λόγια ἐγκωμιαστικά, δανεισμένα ἀπὸ ἕνα Ἐγκώμιο πρὸς αὐτὸν ἑνὸς μεγάλου Πατέρα τῆς Ἐκκλησίας μας, τοῦ ἁγίου Ἀνδρέα, ἀρχιεπισκόπου Κρήτης τοῦ [...]

Ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλὸς – «Ψυχὴ καὶ Χριστὸς σᾶς χρειάζονται»

Πρωτοπρ. Μιχαὴλ Βοσκοῦ Ἡ περίοδος τῆς Τουρκοκρατίας, ποὺ κράτησε σχεδὸν τέσσερεις αἰῶνες, ἦταν γιὰ τὸν Ἑλληνισμὸ μιὰ ἰδιαίτερα δύσκολη ἱστορικὴ περίοδος. Σ’ ἐκεῖνα τὰ μαῦρα χρόνια, ποὺ ὅλα «τὰ ’σκιαζε ἡ φοβέρα καὶ τὰ πλάκωνε ἡ σκλαβιά», κατὰ τὴ διατύπωση τοῦ ἐθνικοῦ μας ποιητῆ Διονυσίου Σολωμοῦ, οἱ Ὀρθόδοξοι Ἕλληνες – Ρωμιοὶ βρέθηκαν ἀντιμέτωποι μὲ τὸν πειρασμὸ τοῦ ἐξισλαμισμοῦ, μὲ τοὺς διωγμούς, τὴν καταπίεση καὶ τὸ μαρτύριο, μὲ τὴν ἔλλειψη παιδείας, τὴν ἀγραμματοσύνη, τὴν ἄγνοια. Ἡ Ἐκκλησία σὰν φιλόστοργη μάνα, ποὺ ἀγκαλιάζει προστατευτικὰ τὰ παιδιά της, καὶ ἡ ὀρθόδοξη πίστη καὶ [...]

Θεολογική Σχολή Χάλκης και Κύπρος

Kωστής Kοκκινόφτας Κέντρο Μελετών Ιεράς Μονής Κύκκου ΘEOΛOΓIKH ΣXOΛH XAΛKHΣ KAI KYΠPOΣ Οι απαρχές των θεολογικών σπουδών στην «Kαθ’ ημάς Aνατολή», κατά τα νεότερα χρόνια, ανάγονται στο έτος 1824, οπότε λειτούργησε η Θεολογική Σχολή της Iονίου Aκαδημίας, κυρίως με σκοπό την κατάρτιση των κληρικών των Επτανήσων (περισσότερα…)