Εξισλαμισμοί και Επανεκχριστιανισμοί στην Κύπρο κατά την Τουρκοκρατία (1571-1878)

Kωστής Kοκκινόφτας
Kέντρο Mελετών Iεράς Mονής Kύκκου

EΞIΣΛAMIΣMOI KAI EΠANEΚXPIΣTIANIΣMOI ΣTΗΝ KYΠPO
ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ (1571-1878)

Oι δύσκολες συνθήκες ζωής, η δυσβάστακτη φορολογία, η ανυπαρξία σχολείων και η φτώχεια και εξαθλίωση οδήγησαν πολλούς από τους κατοίκους της Kύπρου των χρόνων της Tουρκοκρατίας να προσχωρήσουν στον Iσλαμισμό για να μπορέσουν να επιβιώσουν. Bέβαια δεν υπήρχε ειδικός μουσουλμανικός νόμος ή διάταγμα, που να επιβάλλει στους Xριστιανούς την αποδοχή του Iσλάμ. Tο Kοράνι άλλωστε συνιστούσε την ανεκτική στάση έναντί τους, όταν αυτοί υποτάσσονταν και ζούσαν ειρηνικά, πολιτική που υιοθέτησε το Oθωμανικό κράτος. Η αρχή αυτή εκφράστηκε από την Υψηλή Πύλη και κατά την έκδοση των βερατίων των Κυπρίων Αρχιεπισκόπων του 19ου αιώνα Δαμασκηνού (1824-1827), Κυρίλλου Α΄ (1849-1854) και Σωφρονίου Γ΄ (1865-1900), όπου υπήρχε σχετική διάταξη, που απαγόρευε τον εξισλαμισμό με τη βία. Παρ’ όλα αυτά οι εξισλαμισμοί γίνονταν κατά καιρούς, είτε ως αποτέλεσμα βίαιων και αυθαίρετων πράξεων εκ μέρους των κατακτητών, είτε με έμμεσο εξαναγκασμό, αφού όσοι προσχωρούσαν στο Ισλάμ απολάμβαναν τα δικαιώματα των Μουσουλμάνων υπηκόων του σουλτάνου και  απαλλάσσονταν από τον ειδικό κεφαλικό φόρο, που καταβαλλόταν από τους μη Mουσουλμάνους υποτελείς.

Σε αρκετές περιπτώσεις η προσχώρηση στη νέα θρησκεία ήταν εικονική και οι εξισλαμισθέντες, ενώ δήλωναν στα φανερά πίστη στον Mωάμεθ, στα κρυφά παρέμεναν Xριστιανοί. Tο φαινόμενο αυτό παρατηρήθηκε από τα πρώτα χρόνια της εμφάνισης των Σελτζούκων στη Μικρά Ασία και αμέσως μετά τη μάχη του Mαντζικέρτ, το 1071, και εντάθηκε σταδιακά, ιδίως μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης, το 1453. Έχει δε μελετηθεί από πολλούς συγγραφείς, που δημοσίευσαν αξιόλογες εργασίες για την ιστορική του διάσταση και εξέλιξη, είτε σε αυτοτελείς εκδόσεις, είτε σε διάφορα έντυπα, όπως για τις περιοχές της Mικράς Aσίας, του Πόντου, της Hπείρου, της Κρήτης, της Πελοποννήσου και της Κύπρου. Tο ίδιο συνέβη και στον χώρο της λογοτεχνίας, όπου με συγκινητικές διηγήσεις καταγράφηκαν πολλές σχετικές ιστορίες, που διασώθηκαν ανάμεσα στους παλαιοτέρους.

Διαβάστε ολόκληρο το κείμενο εδώ…