Θεολογικά και άλλα θέματα

Ο Μέγας Ευεργέτης της Κυπριακής Εκπαίδευσης Γρηγόριος Σιναΐτης (†1866)

Kωστής Kοκκινόφτας Κέντρο Μελετών Ιεράς Μονής Κύκκου Tο 1854 εξελέγη στον αρχιεπισκοπικό θρόνο της Eκκλησίας της Kύπρου ο Mακάριος A΄, ο οποίος είχε υπηρετήσει προηγουµένως, ως Iεροδιάκονος, στις αρχές της δεκαετίας του 1820 στη Mητρόπολη Πάφου και από το 1827 στην Aρχιεπισκοπή του νησιού. (περισσότερα…)

Το Πρόσκαιρο και το αιώνιο στη ζωή των Τριών Ιεραρχών

Πανοσιολογιωτάτου Αρχιμανδρίτου π. Αστέριου Χατζηνικολάου* Ὁ Ὀρθόδοξος κόσμος τιμᾶ τούς τρεῖς μεγίστους φωστῆρας τῆς Τρισηλίου Θεότητος. Τούς γιορτάζει σ’ ὅλη τήν οἰκουμένη, διότι εἶναι διδάσκαλοι οἰκουμενικοί. Λάμπουν σάν ἀστέρες πολύφωτοι στό νοητό στερέωμα τῆς Ἐκκλησίας. Οἱ μορφές τους, αἰῶνες τώρα, δέν ἔχουν χάσει τίποτε ἀπό τή λάμψη τους. Ἀντίθετα, στούς σκοτεινούς καιρούς μας, λάμπουν περισσότερο καί φωτίζουν τούς δρόμους μας. Ἐλάχιστοι στήν ἱστορία τῆς Ἐκκλησίας μας ὀνομάσθηκαν μεγάλοι, ὅπως ὁ Μέγας Βασίλειος. Μόνον τρεῖς ἅγιοι πῆραν τόν τίτλο τοῦ Θεολόγου, ὅπως ὁ ἅγιος Γρηγόριος. Καί κανείς ἄλλος δέν ὀνομάσθηκε Χρυσόστομος ἐκτός [...]

Των γραμμάτων εορτή

του Πέτρου Παπαπολυβίου, αναπλ. Καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Κύπρου Η γιορτή των Γραμμάτων άρχισε να εορτάζεται γύρω στα 1805 - 1820 στην Κωνσταντινούπολη και τη Σμύρνη, όπως και στην Ιόνιο Ακαδημία, το 1826. Η συνήθεια μεταφέρθηκε στην Αθήνα με επίσημο οργανωτή το Πανεπιστήμιο Αθηνών, από το 1842, και έκτοτε σταδιακά πήρε τον συμβολικό χαρακτήρα που γνωρίζουμε όλοι από τα μαθητικά μας χρόνια. Για την Κύπρο, όπως έχουμε πει κι άλλοτε, η παλαιότερη μαρτυρία που υπάρχει για τον εορτασμό, είναι το 1853, στην Ελληνική Σχολή Λευκωσίας, ενώ από το 1859 καθιερώνεται ως [...]

Ἡ ἑνότητα μέσα στήν οἰκογένεια

Ἐπισκόπου Καρπασίας κ. Χριστοφόρου Ὁ Γάμος, δηλαδή ἡ συμβίωση μεταξύ δύο ἀνθρώπων, ἑνός ἄνδρα καί μίας γυναίκας, εἶναι μία πολύ σοβαρή ὑπόθεση. Οἱ δύο τους ἀποτελοῦν δύο διαφορετικούς χαρακτῆρες – προσωπικότητες. Γιά νά πετύχει ὁ Γάμος καί νά ἐκπληρωθοῦν ὅλοι οἱ σκοποί του (ἑνότητα μέ τόν Θεό, ἑνότητα μεταξύ τῶν συζύγων, ἑνότητα γονέων καί παιδιῶν, ὀρθή ἀνατροφή καί διαπαιδαγώγηση τῶν παιδιῶν) χρειάζονται ἀφ᾽ ἑνός κάποιες βασικές προϋποθέσεις καί ἀφ᾽ ἑτέρου πολύς κόπος καί θυσίες. Πρίν προχωρήσω στήν ἀνάπτυξη τοῦ θέματός μου, θά ἤθελα νά τονίσω ὅτι τό θέμα τοῦ Γάμου καί γενικά [...]

Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος: «Μη φοβείσθε»

«Εάν γαρ και πορευθώ εν μέσω σκιάς θανάτου, ου φοβηθήσομαι κακά, ότι συ μετ' εμού ει» Αφοβία «Μὴ φοβεῖσθε·» (Ματθ. 28:10) Ένα βασικό δώρο που μας χάρισε ο Αναστάς Κύριος επισημαίνει ο ύμνος της πασχαλινής περιόδου: «Τῶν θυρῶν κεκλεισμένων, ἐπιστὰς ὁ Ἰησοῦς τοῖς μαθηταῖς, ἀφοβίαν καὶ εἰρήνην ἐδίδου». Με τη δύναμη που προσφέρει η αφοβία αυτή, οι μαθητές, πτοημένοι προηγουμένως από τον «φόβον τῶν Ἰουδαίων», αναδείχθηκαν ατρόμητοι Απόστολοι «εἰς πάντα τά ἔθνη», μάρτυρες της Αναστάσεώς Του. Ο φόβος είναι ένας επικίνδυνος σύμβουλος του ανθρώπου. Διεισδύει με ποικίλους τρόπους στη σκέψη και στη βούληση, [...]

Άγιος Γρηγόριος Θεολόγος: Ποίοι, πότε και πόσο να θεολογούν

Τις πρωινές ώρες βγήκε από το κελλί του. Φώναξε δύο διάκους και τους μίλησε. Έπρεπε να ειδοποιήσουνε παντού. Το απόγευμα εκείνο θα κήρυττε, φυσικά στην Αναστασία. Οι διάκοι φύγανε αμέσως. Από στόμα σε στόμα η Πόλη έμαθε. Το απόγευμα οι ορθόδοξοι μαζεύτηκαν. Μαζί και μερικοί κακόδοξοι, αρειανοί, πνευματομάχοι και απολιναριστές. Γέμισε η Αναστασία, πλημμύρισε ο γυναικωνίτης, έξω από το ναό κι άλλος κόσμος. Καμμιά φορά ήρθε και ο Γρηγόριος. Μικρόσωμος σκελετωμένος, λίγο κυρτός, με τα μάτια χαιρετούσε τους πιστούς, του κάνανε διάδρομο να περάσει. Μπήκε στο ιερό Βήμα. Γονάτισε στην άγια [...]

Ἅγιος Νεόφυτος, ὁ ἔγκλειστος τῆς Κύπρου ἡσυχαστής

π. Ἀντωνίου Χαραλάμπους Θεολόγου Ὁ ἅγιος Νεόφυτος ὁ Ἔγκλειστος, τό «βλάστημα τῆς μοσκοβολημένης Κύπρου»[2], ἀποτελεῖ καύχημα καί κλέος τῆς τοπικῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας. Μέγας ἀσκητής, αὐστηρός νηστευτής, σπηλαιώτης καί ἔγκλειστος -κατά μίμηση τῶν στυλιτῶν ἁγίων- καί τήν ἴδια στιγμή ἡγούμενος μοναστηριοῦ καί πολυγραφότατος συγγραφέας, συγκέντρωνε στό πρόσωπό του αὐτά τά τόσο διαφορετικά χαρίσματα[3], συνδυάζοντας θαυμαστά τήν κοινωνικότητα πρός τούς συνανθρώπους του μέ τήν ἡσυχία. Στήν ἀναζήτηση «τῆς θεογνώστου ἡσυχίας»[4] ὁ ἅγιος Νεόφυτος ἀνάλωσε ὅλες του τίς δυνάμεις ἀπό τήν ἀρχή σχεδόν τῆς μοναχικῆς του ζωῆς καί πρός αὐτήν ἀπέβλεπε, ὅταν ἐπέλεγε τόν [...]

Η Ιερά Μονή του Αγίου Νεοφύτου κατά την τουρκοκρατία

Κωστής Κοκκινόφτας Κέντρο Μελετών Ιεράς Μονής Κύκκου Οι πρώτες δεκαετίες ύστερα από την κατάκτηση της Κύπρου από τους Οθωμανούς, το 1571, υπήρξαν εξαιρετικά δύσκολες για την Αδελφότητα της Μονής του Αγίου Νεοφύτου, αφού οι νέοι κατακτητές τήρησαν σκληρή στάση έναντι των Μονών του τόπου και κατάσχεσαν το μεγαλύτερο μέρος της μοναστηριακής κτημοσύνης. Κατ᾽ αρχάς, σύμφωνα με σχετικό χρονογραφικό σημείωμα του έτους 1585, «ἀφάνισαν ταῦτα παντελῶς· μᾶλλον δέ ταύτην τήν ἁγίαν ἐγκλείστραν καί ἐγένετο μέγας κλαυθμός τε καί ὀδυρμός, τῶν μοναχῶν καί πᾶσι τοῖς ὀρθοδόξοις». Η Μονή αποστερήθηκε τότε των αναγκαίων πόρων [...]

Φαεινός Φάρος ἐν τῇ Φραγκοκρατίᾳ Νεόφυτος Ἐγκλειστριώτης

Εὐδόκιου Δημητρίου Θεολόγου Τούς σκοτεινούς αἰῶνες τῆς Φραγκοκρατίας, λάμπρυνε τήν Κύπρο μέ τήν ἀσκητική ζωή καί τόν πνευματικό ἀγώνα του ὁ ἅγιος Νεόφυτος. Ἔζησε τό μεταίχμιο τῆς Ὕστερης Βυζαντινῆς Περιόδου καί τῆς Φραγκοκρατίας καί μέ τά κείμενά του μᾶς μεταφέρει τήν πικρή γεύση τῶν ἱστορικῶν συνθηκῶν. Ὅταν κατεῖχαν τά Ἱεροσόλυμα οἱ Μουσουλμάνοι μέ ἐπικεφαλῆς τόν Σουλτάνο Σαλάχ ἄντ Ντίν, διοικοῦσε τήν Κύπρο ὁ αὐτοχρισμένος βασιλιάς Ἰσαάκιος, ὁ ὁποῖος συμπεριφερόταν ὡς κατακτητής παρά σάν βυζαντινός βασιλέας. Ὁ ἅγιος Νεόφυτος περιγράφει μέ λίγες λέξεις τά συμβάντα: «καταγγέλλω ὅσα συμβαίνουν τήν παροῦσα δυσχέρεια τῶν πραγμάτων [...]

Ἡ ἐν Χριστῷ οἰκογένεια στή σύγχρονη πραγματικότητα

Πρωτοπρεσβυτέρου Ἀθανασίου Γκίκα Κοσμήτορα Θεολογικῆς Σχολῆς ΑΠΘ Καθηγητή Ποιμαντικῆς – Ἐξομολογητικῆς Τμήματος: Κοινωνικῆς Θεολογίας καί Χριστιανικοῦ Πολιτισμοῦ Νιώθω ἕνα σκίρτημα στήν καρδιά μου μέσα σέ αὐτό τό  ὄμορφο σημερινό συναπάντημα γιατί ἔχω τήν αἴσθηση ὅτι βρίσκομαι μέσα σέ μία κυψέλη, ἡ ὁποία σφύζει ἀπό ἐργατικότητα καί κυριαρχεῖται ἀπό τήν ἐπιθυμία καί τόν ζήλογια την ἐπιτυχία ἑνός μεγάλου ἔργου. Βέβαια αὐτή ἡ κυψέλη πού ἀναφέρεται σέ πιστούς ἀνθρωπους, κάνει τήν σύναξή μας πολύ πιό σπουδαία γιατί φέρνει σέ κοινωνία τό ἱερατεῖο μέ τον λαό σέ μία συνέχεια τῆς Λειτουργίας μετά τή θεία Λειτουργία στό [...]